Την Πέμπτη, ο Πάπας Φραγκίσκος έγινε ο πρώτος Ποντίφικας που εκφώνησε ομιλία ενώπιον των μελών του αμερικανικού Κογκρέσου. Η κεφαλή του Βατικανού, ωστόσο, επέλεξε ανορθόδοξα να αναφερθεί σε δύο Αμερικανούς καθολικούς, την Ντόροθι Ντέι και τον Τόμας Μέρτον, οι οποίοι μάλλον είναι περισσότερο γνωστοί για την ταραχώδη σχέση τους με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.
Ποιοι είναι, όμως, οι δύο καθολικοί ταραξίες και γιατί ο Πάπας Φραγκίσκος αποφάσισε να τους μνημονεύσει στην ιστορική ομιλία του; Η Ντόροθι Ντέι είναι κυρίως γνωστή για την ίδρυση του καθολικού εργατικού κινήματος το 1933 κατά τη Μεγάλη Υφεση. Πολλές από τις φάρμες ρωμαιοκαθολικών εργατών, στη δημιουργία των οποίων συνέβαλε, υπάρχουν ακόμη και σήμερα και παρέχουν εργασία και τρόφιμα στους φτωχούς. «Ο κοινωνικός ακτιβισμός της Ντέι, το πάθος της για δικαιοσύνη και για το δίκαιο των καταπιεσμένων ήταν εμπνευσμένα από το Ευαγγέλιο, την πίστη της και το παράδειγμα των αγίων», τόνισε ο Φραγκίσκος. Η προσπάθεια της Ντέι να βοηθήσει όσους βρίσκονταν στο περιθώριο της κοινωνίας συνάδει με τα κηρύγματα του Ποντίφικα ενάντια στη φτώχεια και με τη μοντέρνα διδασκαλία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας για τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Οι σχέσεις της Αμερικανίδας ακτιβίστριας με τον καθολικισμό δεν ήταν πάντοτε καλές. Στα νεανικά της χρόνια η Ντέι ήταν αγνωστικίστρια, είχε δεσμό με έναν μαρξιστή και είχε προβεί σε άμβλωση για την οποία είχε δηλώσει μετάνοια δημοσίως αργότερα. Ακόμη και μετά τη στροφή της προς τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία η δράση της θεωρείτο αμφιλεγόμενη και προκλητική. «Η ίδια η άμβλωση οδήγησε την Ντέι στο να υποστηρίζει απόψεις υπέρ της ζωής. Η αφοσίωσή της στο Ευαγγέλιο ήταν πρόκληση για τις αμερικανικές πολιτικές κατηγορίες Αριστεράς και Δεξιάς, όπως είναι και του Πάπα Φραγκίσκου σήμερα», σχολίασε ο συγγραφέας του βιβλίου «Beyond the Abortion Wars» Τσαρλς Καμόσι.
Οσο για τον Τόμας Μέρτον, πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ως Βενεδικτίνος μοναχός στο Κεντάκι, αλλά δεν ήταν πάντοτε ρωμαιοκαθολικός. Τα βιβλία του ήταν εξίσου δημοφιλή ανάμεσα στους πιστούς, αλλά και στους μη θρησκευόμενους, ενώ η αυτοβιογραφία του πούλησε περισσότερα από ένα εκατομμύριο αντίτυπα και μεταφράσθηκε σε τουλάχιστον 15 γλώσσες. Ο Μέρτον υπήρξε υπερασπιστής της μη βίας. Κατά τον ίδιο, η έλλειψη βίας από τα κινήματα πολιτικών δικαιωμάτων ήταν «σίγουρα το μεγαλύτερο παράδειγμα χριστιανικής πίστης στην πράξη». Οπως σημείωσε ο Πάπας Φραγκίσκος, ο καθολικός μοναχός μοιραζόταν την πίστη του με τον διάλογο και την επιθυμία να συνομιλήσει με όσους έχουν αντίθετες απόψεις, επειδή είναι «το κλειδί για να θερίσεις ειρήνη». Σύμφωνα με τον Ιησουίτη ιερέα Τζέιμς Μάρτιν, οι ιεραρχικά ανώτεροι φίμωσαν για κάποιο διάστημα τον Μέρτον λόγω των κειμένων του για τον πόλεμο. «Θεωρούσαν ότι ένας μοναχός δεν πρέπει να ασχολείται με αυτά τα πράγματα. Ο Μέρτον ήταν οργισμένος, αλλά ακολούθησε με πίστη τον όρκο υπακοής», διευκρίνισε. «Η αναφορά του Πάπα Φραγκίσκου σε αυτόν αποτέλεσε πράξη αποκατάστασης για έναν από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς προφήτες», πρόσθεσε.