Κατά την τελετή παράδοσης-παραλαβής την περασμένη Τετάρτη, ο υπηρεσιακός υπουργός Εσωτερικών Αντώνης Μανιτάκης ανέφερε στους διαδόχους του ότι η χώρα διαθέτει «ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης, στρατηγική μακράς πνοής για την αναδιοργάνωση του κράτους και της δημόσιας διοίκησης». Ο κ. Μανιτάκης μάλιστα παρέδωσε στον διάδοχό του Παναγιώτη Κουρουμπλή δύο φακέλους με τον απολογισμό των δράσεων του υπουργείου στη σύντομη περίοδο της υπηρεσιακής κυβέρνησης.
Οι δηλώσεις του απερχόμενου υπηρεσιακού υπουργού δεν ήταν -όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιστάσεις- στον αέρα. Μεταξύ των εγγράφων που παρέλαβαν ο κ. Κουρουμπλής και ο αναπληρωτής υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης Χριστόφορος Βερναρδάκης ήταν ένα αναλυτικό κείμενο 16 σελίδων, όπου παρουσιάζεται ο οδικός χάρτης για τα επόμενα βήματα στη διοικητική μεταρρύθμιση. Στο κείμενο αυτό -και σε επιστολές του κ. Μανιτάκη προς αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες είναι στη διάθεση της «Κ»- επαναβεβαιώνονται οι δεσμεύσεις των τριών προκατόχων του υπηρεσιακού υπουργού (Μητσοτάκης, Κατρούγκαλος, Βερναρδάκης) για τη λήψη τεχνικής βοήθειας από την Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και από τη γαλλική κυβέρνηση.
«Η τεχνοκρατική δουλειά για τη διοικητική μεταρρύθμιση, σε επίπεδο σχεδιασμού, έχει γίνει» δηλώνει στην «Κ» ο κ. Μανιτάκης. «Μένει τώρα να υλοποιηθεί, μέσω πιλοτικών εφαρμογών, που θα επιτρέψουν τον ενστερνισμό των νέων δομών από τους δημοσίους υπαλλήλους». Με τη φράση αυτή, ο καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου επικρίνει εμμέσως την προηγούμενη λογική της απευθείας νομοθέτησης των επιθυμητών αλλαγών, χωρίς να έχει δοθεί η δυνατότητα στους υπαλλήλους να τις αφομοιώσουν και να τις οικειοποιηθούν. Για τον κ. Μανιτάκη, η διοικητική μεταρρύθμιση στην περίοδο που ήταν υπουργός της τρικομματικής υπονομεύθηκε από την επιμονή στους στόχους για τις απολύσεις, που ήταν προϊόν «ιδεολογικής εμμονής» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. «Η διάθεση ήταν τιμωρητική», λέει, «ενώ τώρα έχει το πάνω χέρι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η προσέγγιση είναι πιο εποικοδομητική».
Το κείμενο των 16 σελίδων, γραμμένο στα αγγλικά, έχει σταλεί και στον γενικό διευθυντή της Υπηρεσίας Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων, Μάρτιν Βερβέι (τον κατά τρόπο διάδοχο του Χορστ Ράιχενμπαχ, αλλά με ενισχυμένες αρμοδιότητες). Τέθηκε επίσης υπ’ όψιν των γενικών διευθυντών του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Γράφοντας στον κ. Βερβέι, ο κ. Μανιτάκης τονίζει τους τρεις στόχους του 16σέλιδου «Συνολικού Σχεδίου για τη Διοικητική Μεταρρύθμιση»: «Πρώτον, να αναδείξει τη δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης σχετικά με την ανάγκη μακροπρόθεσμων αλλαγών στον τομέα της δημόσιας διοίκησης. Δεύτερον, να καταγράψει τους βασικούς προσανατολισμούς της μεταρρύθμισης και τα συγκεκριμένα βήματα που έχουν ήδη γίνει. Και τρίτον, να παρουσιάσει περιληπτικά τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε να εφαρμοστεί η ολοκληρωμένη τριετής στρατηγική για τη διοικητική μεταρρύθμιση, στη βάση του πρόσφατου νόμου 4336/2015».
Το «Συνολικό Σχέδιο για τη Διοικητική Μεταρρύθμιση» χαρακτηρίζει την αποπολιτικοποίηση «πρωταρχική θεσμική προϋπόθεση για οποιαδήποτε μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης». Η επίτευξή της διασφαλίζει, όπως σημειώνεται, ότι «όσοι βρίσκονται στην κορυφή της δημόσιας διοίκησης θα είναι πιο αποτελεσματικοί, με όλες τις απαραίτητες εγγυήσεις ανεξαρτησίας, απελευθερωμένοι από κομματικές και πολιτικές εξαρτήσεις για να διασφαλίσουν τη συνέχεια του κράτους και τη θεσμική μνήμη παρά τις κυβερνητικές αλλαγές». Συμπληρωματικές προϋποθέσεις, όπως αναφέρεται, είναι η εστίαση σε συγκεκριμένους στόχους στη διοίκηση, η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και η «οικειοποίηση» (ownership) των μεταρρυθμίσεων, τόσο από το πολιτικό σύστημα όσο και από τους υπαλλήλους.
Υπενθυμίζεται ότι μέσα στον Οκτώβριο πρέπει να ξεκινήσει η εφαρμογή του νέου συστήματος επιλογής στελεχών στο Δημόσιο, η οποία προβλέπεται να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2016. Οι προσλήψεις θα βασίζονται στις ικανότητες των υποψηφίων, χωρίς πολιτικά κριτήρια, ως και το επίπεδο των γενικών γραμματέων. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης θα καταρτιστεί μητρώο δημοσίων υπαλλήλων με αυξημένα τυπικά προσόντα. Το έγγραφο Μανιτάκη αναφέρεται και στον στόχο της δημιουργίας ενός «μόνιμου μηχανισμού κινητικότητας», βασισμένου στην περιγραφή καθηκόντων και σε μία ηλεκτρονική βάση δεδομένων που θα περιλαμβάνει όλες τις ανοιχτές θέσεις εργασίας, επιτρέποντας έτσι τη βέλτιστη κατανομή των υπαλλήλων. Ο κ. Βερναρδάκης είχε πει όταν παρέδωσε στον κ. Μανιτάκη ότι το σχετικό νομοσχέδιο είναι έτοιμο.
Παράλληλα, ώς τον Νοέμβριο του 2015 πρέπει να έχει θεσμοθετηθεί το νέο σύστημα αξιολόγησης δημοσίων υπαλλήλων. Στο επίκεντρο του νέου συστήματος θα τεθούν η στοχοθέτηση για κάθε υπηρεσία και η περιγραφή καθηκόντων, ενώ -όπως αναφέρεται στο «Συνολικό Σχέδιο»- η αξιολόγηση θα είναι τόσο ποσοτική (με βάση τους στόχους) και ποιοτική (σχετικά με τις ηγετικές ικανότητες).
Τι πρέπει να γίνει στο μισθολόγιο
Στα προαπαιτούμενα του τρίτου μνημονίου περιλαμβάνεται και η ψήφιση νομοσχεδίου για το νέο ενιαίο μισθολόγιο, που θα εφαρμοστεί από 1.1.2016. Οι αλλαγές θα πρέπει να μην έχουν δημοσιονομικές επιπτώσεις, ενώ οι αποδοχές των υπαλλήλων θα συνδέονται με την αξιολόγησή τους. Μέχρι τον προσεχή Ιούνιο θα πρέπει επίσης να έχει ψηφιστεί νόμος για τον εξορθολογισμό των ειδικών μισθολογίων, που θα ισχύσει από το 2017.
Επ’ αυτών, το έγγραφο Μανιτάκη σημειώνει ότι απαιτείται τεχνική βοήθεια για να οριστούν οι διαφορετικές πιθανές εκδοχές του νέου μισθολογίου, για να αναδειχθεί πώς συνδέονται με ζωτικές πτυχές της διαχείρισης ανθρώπινων πόρων αλλά και για την κατάρτιση του τελικού νομοσχεδίου. Επιπλέον, ζητείται υποστήριξη για να εξεταστούν όλα τα μη μισθολογικά επιδόματα. Οι τεχνοκράτες, μάλιστα, καλούνται να προβούν σε συστάσεις για το ποια επιδόματα πρέπει να κοπούν.
Στο μέτωπο των πειθαρχικών μέτρων, τέλος, το «Συνολικό Σχέδιο» αναφέρει ότι πρέπει να συνεχιστεί ο έλεγχος των παράνομων προσλήψεων και η παρακολούθηση των πειθαρχικών διαδικασιών. Η τεχνική βοήθεια που ζητείται, σε αυτήν την κατηγορία, αφορά την ανάπτυξη εργαλείων για την προώθηση της δεοντολογίας, αλλά και προτάσεις για την αναθεώρηση της πειθαρχικής νομοθεσίας και κατευθυντήριες γραμμές για την παρακολούθηση της εφαρμογής της.