Ο κύριος Γκρι παύει τη διήγησή του. «Ποιον ενδιαφέρουν αυτές οι πανάρχαιες ιστορίες;» αναρωτιέται. Η αλήθεια είναι ότι απέχουμε έτη φωτός από έναν νέο στρατιώτη του Μικρασιατικού. Από τις αγωνίες και τις ανάγκες των ανδρών μιας τόσο μακρινής εποχής. Ωστόσο, ακούγοντας με τον κύριο Γκρι τον υποβλητικό ηλεκτρονικό ήχο του Κλιφ Μαρτίνεζ στην ταινία «Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες», του λέω: «Κι όμως, η ιστορία με τη Ρωσίδα; Θα μπορούσα να είμαι εγώ ή εσύ στη θέση του σήμερα. Ντροπιασμένοι μπροστά σε μια γυναίκα που ερωτευθήκαμε. Σε έναν ανεκπλήρωτο έρωτα δεν υπάρχει χρόνος».
Ο κύριος Γκρι σκέφτεται για λίγο. «Παραμονές της μεγάλης επίθεσης στο Εσκί Σεχίρ, Μάρτιο του ’21», είπε, «μικρή ομάδα ανδρών συγκεντρώθηκε ένα ήσυχο βράδυ στη σκηνή του λοχαγού. Εννοείται ότι η κουβέντα πήγε πολύ γρήγορα στις γυναίκες. “Προσπαθείτε εις τας σχέσεις να έχετε έστω μίαν και μόνην φίλην”, τους είπε ο λοχαγός, ως μεγαλύτερος, μνημονεύοντας τον διάσημο τότε “ιατρό και σοφό” Αλβαρέζ. “Λέγει εις ένα σύγγραμμά του ότι ο υγιής ψυχικά και σωματικά άνδρας είναι μονόγαμος. Οι πραγματικοί ρωμαλέοι άνδρες έχει παρατηρηθεί ήσαν εκ φύσεως μονόγαμοι. Οι θέλοντες και επιζητούντες την αλλαγή είναι τύποι –κατά τον διάσημον επιστήμονα– εκφυλισμένοι που δεν ικανοποιούνται πουθενά. Βρίσκονται σε διαρκή ανησυχία για ανεύρεση καινούργιας ηδονής”. Προβληματισμοί που αντέχουν ακόμα», σχολίασε ο κύριος Γκρι.
Δεν ήξερα αν τα φαντάζεται ή αν ο παππούς του άφησε κάποια μαρτυρία, συνέχισε πάντως λέγοντάς μου πως ο λοχαγός είχε μιαν εμμονή με τη γυναίκα του, η οποία «είχε σπεύσει να αποχαιρετήσει τον άνδρα της πριν από τη μεγάλη εκστρατεία. Ενας ακόμα αποχαιρετισμός ανάμεσα σε τόσους: αρραβωνιαστικιά του ήταν όταν χώρισαν για πρώτη φορά το φθινόπωρο του ’12. Την είδαν κάποια στιγμή να τον χαϊδεύει τρυφερά στο αριστερό μπράτσο, πάνω ακριβώς στο σημείο όπου ήταν ραμμένα τα πολυάριθμα πολεμικά εξάμηνα του ανδρός της. Με τα λεπτά της δάχτυλα και τα λιμαρισμένα νύχια, ήταν λες και ήθελε να τα ξεσκίσει: απανωτά εξάμηνα αποχωρισμού σήμαιναν και τη δική της παρατεταμένη μοναξιά στο προσωπικό της μέτωπο. Και υπήρχε μέτωπο στη δική της ζωή: είχε φτάσει στη Μικρά Ασία η φήμη ότι “η κυρά ήτο άτακτη” με έναν αξιωματικό του Ναυτικού».
Ενα βράδυ, περνώντας έξω απ’ τη σκηνή του λοχαγού, ο παππούς του κυρίου Γκρι άκουσε τον λοχαγό να ρωτάει με ένταση έναν συμμαθητή του της Ευελπίδων: «Πες μου, τι πρέπει να κάμει ένας άνδρας σε μια τέτοια κατάσταση; Οταν ο ίδιος αισθάνεται, και το έχει αποδείξει, πως είναι ρωμαλέος εις την μάχην, ποίαν οδό οφείλει να ακολουθήσει προκειμένου να πάψει να αισθάνεται ταπεινωμένος; Την οδό της απωλείας ή εκείνη του συμβιβασμού;».
«Και τι έκανε ο παππούς σου;» ρώτησα όλος περιέργεια. Ο κύριος Γκρι ανασήκωσε τους ώμους του. «Επιτάχυνε το βήμα του ασυναίσθητα – δεν ήθελε ν’ ακούσει την απάντηση», είπε. Λίγες ημέρες αργότερα, στο μακελειό του Αβγκίν, έξω απ’ το Εσκί Σεχίρ, ο λοχαγός γλίτωσε το δίλημμα πέφτοντας στο πεδίο της μάχης. Μάταια· η τουρκική πόλη παρέμεινε απόρθητη. (συνεχίζεται)