H πρόσφατη αναταραχή στα χρηματιστήρια της Κίνας και η επιβράδυνση της οικονομίας της δεν υποβαθμίζουν τον ρόλο που διαδραμάτισε η ραγδαία ανάπτυξη της χώρας ως ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια της οικονομικής ιστορίας.
Η άνοδος της Κίνας έχει εισπράξει πολύ λιγότερη προσοχή απ’ όση αξίζει στον κόσμο της μακροοικονομίας. Συν τοις άλλοις, οι περισσότερες ακαδημαϊκές αναλύσεις για την Κίνα ξεκινούν από τις μεταρρυθμίσεις του 1978. Η εποχή προ του 1978 είναι ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά πειράματα και αναπτυξιακά προγράμματα που έχουν πραγματοποιηθεί ποτέ στη σύγχρονη ιστορία. Είναι, επίσης, ένα σημαντικό σημείο αναφοράς για την αξιολόγηση των μεταρρυθμίσεων που δρομολογήθηκαν το 1978.
Παραδείγματος χάριν, το πραγματικό ΑΕΠ της Κίνας ενισχύθηκε 4%, κατά μέσον όρο, την περίοδο 1952-78. Δεν εφαρμόστηκαν, ωστόσο, ριζικές μεταρρυθμίσεις. Αν και ο αγροτικός τομέας ήταν ανεπαρκής, το ποσοστό του εργατικού δυναμικού που απασχολούσε μειώθηκε μόνον από το 83% στο 75%. Την περίοδο 1978-2012, το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ αναρριχήθηκε 8,4%, κατά μέσον όρο. Μεγάλες μεταβολές έλαβαν χώρα, επίσης, στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων. Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό του εργατικού δυναμικού στον αγροτικό κλάδο υποχώρησε στο 33% το 2012. Για να αξιολογηθεί η επίδραση των μεταρρυθμίσεων μετά το 1978, λαμβάνονται υπόψη οι πολιτικές του Μάο που εφαρμόστηκαν μέχρι τότε, ιδιαίτερα οι ρυθμοί ανάπτυξης που ίσχυαν την περίοδο 1966-75 με το κίνημα «Μεγάλο Αλμα προς τα Εμπρός». Προκύπτει ότι οι μεταρρυθμίσεις ήταν πολύ επιτυχείς. Συγκριτικά με τη συνέχιση των πολιτικών του Μάο, οι μεταρρυθμίσεις ενίσχυσαν τον ετήσιο ρυθμό του ΑΕΠ κατά 4,2% και μείωσαν το ποσοστό του εργατικού δυναμικού στον αγροτικό κλάδο κατά 23,9%. Χωρίς τις μεταρρυθμίσεις, το ετήσιο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κίνας θα παρέμενε στα 2.536 δολάρια και δεν θα έφθανε τα 10.274 δολάρια. Το ποσοστό των εργαζομένων στον αγροτικό κλάδο θα διαμορφωνόταν στο 57% αντί του 33% που ισχύει σήμερα.
Επιπροσθέτως καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα πως η αύξηση της παραγωγικότητας στην οικονομία, εκτός του αγροτικού κλάδου, οφείλεται κατά το μεγαλύτερο μέρος στην αύξηση της παραγωγικότητας των μη κρατικών εταιρειών, αλλά και στην ανακατανομή εργατικού δυναμικού από τις κρατικές εταιρείες. Μάλιστα, η διαρθρωτική μεταμόρφωση και ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας (σχεδόν στο 100%) ερμηνεύεται από την αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας συντελεστών, μη συμπεριλαμβανομένου του κρατικού τομέα, την ανακατανομή εργασίας και κεφαλαίου από τον κρατικό στον μη κρατικό τομέα και τη μείωση των στρεβλώσεων στην κατανάλωση και την παραγωγή. Τελικά δεν προκύπτουν στοιχεία που να αποδεικνύουν πως ο κρατικός καπιταλισμός στην Κίνα πυροδότησε τη ραγδαία ανάπτυξη της χώρας. Αντίθετα, η αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας συντελεστών ήταν αμετάβλητη στον κρατικό τομέα -χωρίς τον αγροτικό κλάδο- την εποχή μετά το 1978 συγκριτικά με την εποχή του Μάο.
* Ο κ. Anton Cheremukhin είναι οικονομολόγος στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα του Ντάλας, ο κ. Mikhail Golosov είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, ο κ. Sergei Guriev είναι καθηγητής Οικονομικών στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών στο Παρίσι και ο κ. Aleh Tsyvinski είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο voxeu.org