• Ενας επικαιροποιημένος οδηγός με κατευθυντήριες γραμμές για τα προγράμματα εθελοντικής συμμόρφωσης εκδόθηκε τον περασμένο Αύγουστο από τον ΟΟΣΑ. Με τα συγκεκριμένα προγράμματα, η φορολογική διοίκηση δίνει τη δυνατότητα στον φορολογούμενο να «επανορθώσει» τις φορολογικές του παραβάσεις με συγκεκριμένους όρους. Ο παγκόσμιος οργανισμός υπογραμμίζει τη σημασία των εν λόγω προγραμμάτων σε μια χρονική στιγμή που αλλάζει ριζικά το πεδίο της ανταλλαγής πληροφοριών όπως το γνωρίζαμε μέχρι σήμερα και χάνεται το «άβατο» του τραπεζικού απορρήτου.
• Η κατάρτιση ενός προγράμματος εθελοντικής συμμόρφωσης είναι ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, γιατί ακροβατεί ανάμεσα στην αντιμετώπιση μιας παραβατικής συμπεριφοράς (της φοροδιαφυγής) και στη χορήγηση κινήτρων στους φορολογούμενους για να κάνουν χρήση του προγράμματος αυτού. Ο οδηγός τονίζει πως τα πρόστιμα των προγραμμάτων εθελοντικής συμμόρφωσης θα πρέπει να ισορροπούν ανάμεσα στην ανάγκη απονομής δικαιοσύνης κατά το κοινό περί δικαίου αίσθημα (δηλαδή τα πρόστιμα που θα υποχρεούνταν να πληρώσει ο φορολογούμενος αν είχε ελεγχθεί από τη φορολογική διοίκηση) και στην ανάγκη παροχής κινήτρων που θα πρέπει να του δοθούν για να ενταχθεί στο πρόγραμμα της εθελοντικής συμμόρφωσης.
• Τα προγράμματα αυτού του είδους -είτε μακροχρόνια είτε βραχυχρόνια- θα πρέπει:
• Να ορίζουν με σαφήνεια τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται.
• Να διευκρινίζουν τον τρόπο χειρισμού των περιπτώσεων για τις οποίες ο φορολογούμενος δεν έχει επαρκή στοιχεία δικαιολόγησής τους.
• Να εξασφαλίζεται η προστασία των προσωπικών τους δεδομένων.
• Να αποσαφηνίζεται το αν και κατά πόσον η φορολογική συμμόρφωση θα συνεπάγεται έλεγχο για όλα τα προηγούμενα έτη για τον φορολογούμενο και, τέλος, θα πρέπει vα περιγράφoνται με ακρίβεια τα επιβαλλόμενα πρόστιμα και κυρίως οι ποινικές διατάξεις.
• Σύμφωνα με έρευνα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, τα προγράμματα φορολογικής αμνηστίας κοστίζουν πολύ περισσότερο και έχουν πολύ λιγότερα οφέλη σε σχέση με τα προγράμματα εθελοντικής συμμόρφωσης. Αναλυτικότερα, η έρευνα του ΔΝΤ υπογραμμίζει πως κράτη που εφάρμοσαν ανά τακτά χρονικά διαστήματα προγράμματα φορολογικής αμνηστίας είχαν συνεχώς λιγότερα έσοδα από αυτές, ενώ η φορολογική συμμόρφωση των φορολογουμένων τους επηρεάστηκε αρνητικά.
• Για τις προαναφερθείσες κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ γίνεται αναφορά και στο μνημόνιο κατανόησης που υπεγράφη τον περασμένο Αύγουστο, με το οποίο η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα εθελοντικής συμμόρφωσης με τις αντίστοιχες κυρώσεις, κίνητρα και διαδικασίες, σύμφωνα με τα όσα ορίζουν οι διεθνείς πρακτικές. Με το ίδιο έγγραφο, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να μην προχωρήσει στην εφαρμογή προγράμματος φορολογικής αμνηστίας.
• Δύο νέες αποφάσεις του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών (Δ.Εφ.Αθ. 1450/2015 και 3983/2015) που έρχονται σε αντίθεση με τις επίσης πρόσφατα εκδοθείσες από το ίδιο Εφετείο (Δ.Εφ.Αθ. 2828/2015, 2829/2015 και 2885/2015), δέχονται ότι η νομοθεσία για την προσαύξηση της περιουσίας μπορεί να εφαρμοστεί και για έτη που αυτή δεν ήταν σε ισχύ. Οι εν λόγω αποφάσεις δέχονται ότι η διάταξη για την προσαύξηση περιουσίας μπορεί να εφαρμοστεί και πριν από τις 30.09.2010 (έναρξη ισχύος της διάταξης) γιατί δεν αποτελεί αναδρομική επιβολή φόρου.
Αντιθέτως, κατά τις αποφάσεις αυτές, η σχετική διάταξη εισάγει γενικό και απρόσωπο τεκμήριο για την ανεύρεση της πραγματικής φοροδοτικής ικανότητας του φορολογουμένου, αρκεί αυτό να συνάδει με τα διδάγματα της κοινής πείρας και να είναι μαχητό από τον φορολογούμενο. Αναμένεται με ενδιαφέρον η τελική απόφαση από το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Πηγή: Grant Thornton