Ποιος θέλει την ψυχροπολεμική κλιμάκωση στη συριακή κρίση; Ουδείς, απαντά σε έκθεσή της η Eurasia, η έγκυρη συμβουλευτική εταιρεία που αποτιμά το ρίσκο και ενημερώνει σχετικά τους πελάτες της. Μετά τις παραβιάσεις του τουρκικού εναέριου χώρου από ρωσικά αεροσκάφη και την έκτακτη σύνοδο του ΝΑΤΟ, αλλά και τις προειδοποιήσεις της Αγκυρας, όλοι οι αναλυτές αναρωτιούνται γιατί προέβη σε αυτήν την προκλητική ενέργεια η Μόσχα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου, η Ρωσία ισχυρίζεται πως επρόκειτο περί λάθους. Αυτό όμως είναι εξαιρετικά απίθανο, αφού εντάσσεται στην ευρύτερη στρατηγική της ρωσικής επέμβασης στη Συρία. Τα αεροσκάφη της μάλλον γνωρίζουν πολύ καλά πού βρίσκονται.
Η κίνηση είναι βγαλμένη από το προσωπικό εγχειρίδιο του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Προσπαθεί να οικειοποιηθεί τον συριακό εναέριο χώρο, λέγοντας στη Δύση πως είναι δικός του. Ο Πούτιν έχει μακρά ιστορία στην επίδειξη πολιτικής και στρατιωτικής πυγμής, συνεπώς η παραβίαση του νατοϊκού εναέριου χώρου είναι απλώς ένα ακόμη παράδειγμα αυτής της προσέγγισης. Επιπλέον, η συμπεριφορά του «σκληρού», που υιοθετεί ο Ρώσος πρόεδρος, επαληθεύει την άποψή του για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να ενισχυθεί το διεθνές κύρος της Μόσχας. Τέλος, ο Πούτιν διακόπτει τη συζήτηση για δημιουργία ζώνης απαγόρευσης πτήσεων στη βόρεια Συρία, αφού πετάει πάνω από τα σύνορα και έχει προχωρήσει στην ανάπτυξη πυραύλων εδάφους αέρος και εκείνων που εκτοξεύονται από πλοία.
Παρά αυτές τις ανησυχητικές ενέργειες, η Ρωσία, η Τουρκία και το ΝΑΤΟ γνωρίζουν καλά τις βαριές συνέπειες που θα είχε μια φονική σύγκρουση. Ακόμη και μια περιορισμένη άμεση σύγκρουση με τη Ρωσία θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου για μια δυνάμει καταστροφική κλιμάκωση. Ταυτόχρονα θα εξανεμιζόταν ο στόχος της Ρωσίας να πείσει την Ε.Ε. να άρει τις κυρώσεις τον επόμενο Ιανουάριο, κυρίως λόγω της παρουσίασης εαυτής ως βασικού παράγοντα για τη διευθέτηση της σύρραξης στη Συρία. Ούτως ή άλλως ο Πούτιν πρέπει να κινηθεί προσεκτικά, αφού γνωρίζει πως οι επιχειρήσεις στη Συρία δεν είναι δημοφιλείς στην πατρίδα του. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του ανεξάρτητου Ινστιτούτου Λεβάντα, στα τέλη Σεπτεμβρίου, μόνο το 15% των Ρώσων τάσσεται υπέρ της άμεσης στρατιωτικής δράσης στη Συρία, ενώ το 69% αντιτίθεται σε αυτήν την προοπτική. Ισως γι’ αυτό το Κρεμλίνο κάνει ανοίγματα προς την Αγκυρα, δηλώνοντας πως η Ρωσία είναι έτοιμη για διάλογο ώστε να εκτονωθεί η ένταση.
Παράλληλα και η Αγκυρα θα ήθελε να αποφύγει την αντιπαράθεση. Στρατιωτικά η Τουρκία είναι πολύ ασθενέστερη από τη Ρωσία και ο τουρκικός στρατός το γνωρίζει καλά, παρόλο που οι πολιτικοί της ενδέχεται τις μέρες αυτές να προχωρούν σε πολωτικές δηλώσεις. Από οικονομική άποψη το διακύβευμα είναι πολύ μεγάλο τόσο για την Τουρκία όσο και για τη Ρωσία: να θέσουν σε κίνδυνο τις εμπορικές και ενεργειακές σχέσεις τους. Η Ρωσία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας μετά την Ε.Ε., και η Τουρκία εξαρτάται από τη Ρωσία για το 58% των εισαγωγών φυσικού αερίου και το 10% των εισαγωγών πετρελαίου. Οιαδήποτε διακοπή, ειδικά στους χειμερινούς μήνες, θα μπορούσε να πλήξει τη δημοτικότητα του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ του Ερντογάν, ενόψει των κρίσιμων εκλογών της 1ης Νοεμβρίου. Με αυτό ως δεδομένο και τις επιφυλάξεις της τουρκικής κοινής γνώμης για ενεργότερη εμπλοκή στη Συρία, ο Ερντογάν και το ΑΚΡ ελάχιστα θα είχαν να κερδίσουν στην αναμέτρηση. Υπό αυτό το πρίσμα ο Τούρκος πρόεδρος θα επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί τις δηλώσεις αλληλεγγύης του ΝΑΤΟ, για να δείξει ότι έχει τις δυτικές δυνάμεις στο πλευρό του και να διαψεύσει τις κατηγορίες της αντιπολίτευσης πως η πολιτική και η προσωπικότητα του Ερντογάν οδήγησαν τη χώρα σε διεθνή απομόνωση.
Επικίνδυνες πιθανότητες
Καταλήγοντας η έκθεση της Eurasia, παραθέτει μια σειρά από επικίνδυνες πιθανότητες, που δημιουργούν αμελητέα πλην υπαρκτή απειλή για ευρύτερη ανάφλεξη. Πρώτον, η Ρωσία είναι σαφές ότι θέλει να παίξει με τη φωτιά και αυτό από μόνο του ανεβάζει τις πιθανότητες μίας φονικής αντιπαράθεσης. Δεύτερον, τόσο ο Πούτιν όσο και ο Ερντογάν έχουν ευμεγέθη εγώ και συγκρουσιακή προσωπικότητα. Θα μπορούσαν κάλλιστα λοιπόν να διολισθήσουν στη λογική μίας σοβαρότερης σύγκρουσης, αν συνεχιστούν αυτού του είδους τα επεισόδια. Τέλος, αν ανταγωνιστικές δράσεις αυτού του είδους, όπως οι ρωσικές παραβιάσεις του νατοϊκού εναέριου χώρου, οδηγήσουν ευρωπαϊκά κράτη να αναθεωρήσουν την επαναπροσέγγιση με τη Ρωσία, ο Πούτιν θα μπορούσε να υιοθετήσει μία ακόμη επιθετικότερη γραμμή, αυξάνοντας την πιθανότητα ενός στραβοπατήματος και καταλήγοντας σε μία άμεση σύγκρουση με την Τουρκία ή άλλους εξωτερικούς παίκτες.