Φοβάμαι πως στον βάλτο της κυβερνητικής πολιτικής δεν υπάρχουν μυστικά. Υπάρχει διακηρυγμένη ιδεολογική απροθυμία για να εφαρμοσθεί η συμφωνία. Υπάρχουν ειπωμένοι φόβοι «στιγματισμού» για να αναληφθούν οι συνέπειες της εφαρμογής του μνημονίου. Κι επειδή όποιος δεν θέλει να ζυμώσει δέκα μέρες κοσκινίζει, εφευρίσκονται παλιά παιχνίδια με λέξεις, τα «ισοδύναμα».
Παιχνίδια σαν τον μουντζούρη ή τις μουσικές καρέκλες. Ο ΦΠΑ στο μοσχαρίσιο κρέας είναι δυσβάσταχτο κοινωνικά μέτρο; Το ισοδύναμο είναι να πάει ο ΦΠΑ στην ιδιωτική παιδεία. Είναι κι εκεί δυσβάσταχτο; Δεν πειράζει, το παγώνουμε μέχρι να βρούμε ισοδύναμο. Μετά αναλαμβάνει η φαιδρότητα. Και ο Μπαλτάς. Τελικά είναι βέβαιο πού θα καταλήξουν τα ισοδύναμα. Στους συνήθεις ισοδύναμους υπόπτους. Τα ποτά και τα τσιγάρα αν αυξηθούν κατά 2 σεντς ο ΦΠΑ στην παιδεία τελειώνει… Τι προτιμάμε λοιπόν: φθηνή παιδεία ή φθηνά τσιγάρα; θα ρωτήσει ο υπουργός Φίλης. Και αυτονόητα θα απαντήσει πως η παιδεία ως υπέρτερο αγαθό -χωρίς αριστεία βέβαια- αξίζει έναντι επιβαρύνσεων της βλαβερής απόλαυσης.
Τίποτα μεμπτό δεν υπάρχει αρχικά στην αναζήτηση εναλλακτικών πολιτικών, και μάλιστα κοινωνικά δικαιότερων. Αρκεί να είναι πολιτικές με σχέδιο, μελέτη των επιπτώσεων και όχι καταφύγιο της προχειρότητας. Οι ισοδύναμες πολιτικές είναι κυριολεκτικά η πεμπτουσία, ο ορισμός της Πολιτικής. Θα ήταν ευχής έργο να βρεθούν και να προταθούν έναντι άλλων συμφωνηθέντων. Πολιτικές όμως, όχι μπαλώματα, που μεταθέτουν το πρόβλημα.
Το νέο είναι να βρίσκεις εναλλακτικές πολιτικές πιο αποδοτικές, πιο δίκαιες. Το παλιό είναι να μην κάνεις τίποτε, γιατί ψάχνεις ή βρίσκεις ισοδύναμα στον αφρό.
Στην πραγματικότητα το περίφημο «παράλληλο πρόγραμμα» που επαγγέλλεται ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και η «οικειοποίηση» της συμφωνίας που αιτούνται οι εταίροι είναι το ίδιο πράγμα. Ενα σύνολο από εναλλακτικές, ισοδύναμες πολιτικές. Εάν υπάρχουν, εάν η επινοητικότητα και η γνώση τις παράγουν θα έχουμε σχέδιο ανασυγκρότησης. Μέχρι να βρεθούν όμως, ό,τι έχει συμφωνηθεί πρέπει να προχωρήσει.
Αλλιώς το επικοινωνιακό παιχνίδι θα επιταχύνει την ακινησία του βάλτου. Αγωνιζόμαστε για ισοδύναμα, ματώνουμε για τα δίκια του λαού θα ακούμε και από αυτή την κυβέρνηση. Μέχρι να βρεθούν ισοδύναμα λοιπόν στο ασφαλιστικό, στη δημόσια διοίκηση, στα εργασιακά, στη φορολογία των αγροτών, θα παραμένουμε ακίνητοι, αιμόφυρτοι στοχαστές!
Ισοδύναμη πολιτική ήταν το σχέδιο ανασυγκρότησης των συγκοινωνιών της Αθήνας το 2014. Στηριζόταν στην εφαρμογή της τηλεματικής (να ξέρουμε τι ώρα περνάει το λεωφορείο, όπως στο μετρό) και στο ηλεκτρονικό εισιτήριο (τέλος στην εισιτηριοδιαφυγή, εξορθολογισμός διαδρομών και συνεργασία δικτύων μεταφορών με κορμό το μετρό). Ηταν πολιτική με χρονοδιάγραμμα, σημεία και πολιτικές ελέγχου υλοποίησης. Οι συνέπειες των δομικών αλλαγών -τηλεματική, ηλεκτρονικό εισιτήριο- καθιστούσαν εφικτή τη μείωση του εισιτηρίου κατά 20-30%.
Αυτό ήταν πολιτική. Το «ισοδύναμο τέλμα» θα ήταν να ψάχναμε εξωτερικά ισοδύναμα στην αύξηση των εισιτηρίων που θα χρειαζόταν εάν δεν υπήρχε η εναλλακτική πολιτική. Να αυξηθούν δηλαδή τα συνήθη τσιγάρα 1 σεντ, ή ο φόρος στη βενζίνη ένα εκατοστό του σεντ για να μη χρειασθούν είτε απολύσεις εργαζομένων στις συγκοινωνίες, είτε αύξηση τιμής εισιτηρίων. Θα ήταν τέλμα γιατί στις συγκοινωνίες δεν θα άλλαζε τίποτε. Τα προβλήματα κάτω από το τραπέζι, η πολιτική τάχα φιλολαϊκή και τα έσοδα αριθμητικά και μόνο ισοδύναμα.
Υπάρχει ισοδύναμη πολιτική για την ενέργεια που να «προφυλάσσει τον δημόσιο χαρακτήρα» της ΔΕΗ; Ή για τη φορολογία των αγροτών; Ή για το ασφαλιστικό; Δεν γνωρίζω, αλλά αν υπάρχει και είναι σοβαρή και είναι εφαρμόσιμη θα είναι πραγματική επιτυχία. Να την πούμε, να μην την καθυστερούμε γιατί η φθηνή ενέργεια ή η αγροτική παραγωγή είναι προϋποθέσεις ανάπτυξης. Εάν πάλι δεν υπάρχουν, ας δεχθούν, όχι μόνο η κυβέρνηση αλλά όλη η Βουλή, ότι η αναζήτηση ισοδυνάμων είναι ένα νέο όνομα για πολύ παλιά πράγματα: τη διαιώνιση της ακινησίας που ευνοεί μόνο το καθεστώς των πελατειακών συμφερόντων του αδύναμου κράτους.
* Ο κ. Γιάννης Αναστασάκος είναι μηχανικός και κοινωνικός επιστήμονας.