ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ
Η ζωή δεν αγαπάει τις αλήθειες
εκδ. Κέδρος
Μολονότι κάπως απλοϊκός ο τίτλος της συλλογής, οι ένοικοί της τον παίρνουν κατάκαρδα, γιατί περισσότερο από τη ζωή εκείνοι είναι που δεν αγαπούν τις αλήθειες. Απαυδισμένοι από την «έλλειψη πρωτοτυπίας» της καθημερινότητας, αναγκασμένοι να μονομαχούν με το κάθε δευτερόλεπτο, παρασύρονται σε εξωφρενικές καταστάσεις, από τις οποίες λαχταρούν να αποσπάσουν κάποιον θρίαμβο, αντίβαρο στις πανωλεθρίες της αληθινής ζωής. Οταν οι μέρες τους ξεστρατίζουν προς το παράλογο, υποδέχονται την ανατροπή με υπερδιέγερση ανάλογη της αδημονίας τους. Και επειδή ακριβώς τούς έχει τσακίσει η πλήξη και η ηττοπάθεια, αντιμετωπίζουν τα αλλόκοτα που τους συμβαίνουν με ψυχραιμία που δεν αφήνει χώρο στον αιφνιδιασμό.
Ο Ευθύμιος Καλομοίρης έχει εκδώσει δύο βιβλία που ασχολούνται με επιστημονικές αλήθειες. Στην πρώτη του λογοτεχνική απόπειρα παρουσιάζει δεκαοχτώ ανομοιογενή πεζά που περιφρονούν οτιδήποτε αληθινό.
Αρκετά διηγήματα σκιαγραφούν αυτήν τη δυσανεξία στο τετριμμένο με ιλαρό ύφος, που προετοιμάζει το ξεχείλισμα της αλλοφροσύνης. Αλλα τοποθετούνται εξαρχής πέραν του πραγματικού κόσμου για να εικονογραφήσουν μέσα σε ένα μελλοντολογικό πλαίσιο σημερινές εμμονές. Τα πιο επιτυχημένα, όμως, είναι εκείνα που ενδίδουν σε μια πεισιθάνατη διάθεση μέσα από την οποία διαφαίνεται η απόσταση ανάμεσα στον αφηγητή και τη ζωή, από την οποία ολοένα αποδρά. Ξεχωρίζω το εναρκτήριο πεζό «Από την άλλη πλευρά» και το «Μετά το όνειρο», το καλύτερο του βιβλίου.
Στο πρώτο παρακολουθούμε την περίεργη αναμέτρηση ενός άντρα με τον σκιώδη ένοικο του απέναντι διαμερίσματος. Ο άντρας θέλει να εξοντώσει αυτόν τον κακόβουλο γείτονα, που δεν είναι άλλος από το αντικρινό του είδωλο. Τα στοιχεία θρίλερ, που παρεμβάλλονται στην αφήγηση υπό τη μορφή εφιαλτών, πυκνώνουν την ένταση της αντιδικίας, που έχει μοιραία αυτοκτονική έκβαση. Στο άλλο διήγημα, ένας έγκλειστος σε φουτουριστική ψυχιατρική κλινική αναζητά επικίνδυνες εξόδους από την προστατευμένη, υποτυπώδη ζωή του εκεί. Περιπλανώμενος στους διαδρόμους έβλεπε τα πλακάκια κάτω να σχηματίζουν μια καλογυαλισμένη σκακιέρα, «μόνο που καθώς την αντίκριζε ένιωθε όλα τα ρουά να έρχονται κατά πάνω του». Η αγωνία του να διαφύγει από το περιτειχισμένο λευκό γύρω του ταυτιζόταν με την αγωνία ανεύρεσης ενός νοήματος. «Το νόημα πάντα προσφερόταν μπροστά του, θνησιγενές μέσα στις τρεις του διαστάσεις». Οταν επιτέλους φτάνει στο τέρμα της πορείας του, ένας ανείπωτος πόνος τον ρημάζει καθώς εισχωρούσε και πάλι μέσα «σε ένα παρόν που έρεε ολοζώντανο».
Ο άντρας στη «Λύτρωση», έχοντας τη «βεβαιότητα πως είχε απογοητευτεί ανεπανόρθωτα πολύ γρήγορα», αποφασίζει να φέρει τον εαυτό του έξω από κάθε έλεγχο, «πέρα από τα άκρα», έτσι ώστε το ενδεχόμενο της εκμηδένισης να αφυπνίσει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Η εφαρμογή αυτής της ιδιότυπης αντικαταθλιπτικής θεραπείας με την ενδεικτική ονομασία «ελεγχόμενη αυτοκτονία» αναβάλλεται εξαιτίας της σαρωτικής επέλασης του παράλογου, που επιτάσσει την άμεση αντιμετώπισή του. Ανάλογες διευθετήσεις, εξίσου επιτακτικές, καλούνται να επωμιστούν οι περισσότεροι ήρωες της συλλογής, άλλοι βαθιά λυπημένοι και άλλοι με ξέφρενο κέφι.
Ενας έμπειρος διηγηματογράφος θα απέφευγε τη συνάθροιση τόσο ετερόκλητων κειμένων. Γοεροί εσωτερικοί μονόλογοι συνομιλούν με τον νουάρ κυνισμό μπαρόβιων αφηγητών, αλκοολικές ερωτοτροπίες συναναστρέφονται αιματόβρεχτα ειδύλλια, οι φαντασιοπληξίες δύο φίλων που διαγωνίζονται στην μπουρδολογία μπλέκονται στα ζοφώδη οράματα σαλεμένων μυαλών. Τουλάχιστον ο Ευθύμιος Καλομοίρης επιφύλαξε τη δέουσα προσοχή στην αρχική και τελική εντύπωση, που διασώζουν τη συλλογή από τις επιμέρους αστοχίες. Αν το βιβλίο του ανοίγει με το μελαγχολικό πεζό «Από την άλλη πλευρά», κλείνει πολύ ταιριαστά με το αλληγορικό «Ο τελευταίος». Σε αθηναϊκή ταβέρνα ο τελευταίος πελάτης περιμένει το κερασμένο επιδόρπιο. Η ώρα περνά, τα φώτα σβήνουν, οι καρέκλες σκεπάζουν τα τραπέζια και εκείνος συνεχίζει να περιμένει ένα γλυκό κομμάτι από τη ζωή.