Οι θεσμικοί επενδυτές αρχίζουν επιτέλους να υψώνουν το ανάστημά τους στον επιχειρηματικό κόσμο της Κίνας. Σε δύο πρόσφατες ψηφοφορίες μετόχων στο Χονγκ Κονγκ φάνηκε πως αρχίζει να εξαντλείται η υπομονή των διαχειριστών κεφαλαίων όταν το θέμα αφορά την κακοδιαχείριση και τις ατασθαλίες στις επιχειρήσεις. Μολονότι πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά και πρέπει να διανυθεί μεγάλη απόσταση, όσες κινεζικές επιχειρήσεις είχαν συνηθίσει στη σιωπηρή ανοχή των ξένων επενδυτών, ενδέχεται να βρεθούν σύντομα προ εκπλήξεως.
Το τελευταίο θύμα αυτής της νέας πολεμικής ατμόσφαιρας είναι η τράπεζα China Merchants Bank (CMB). Μόλις πριν ολίγων ημερών, η έκτη σε μέγεθος τράπεζα της χώρας ζήτησε από τους μετόχους να εγκρίνουν μια σειρά αλλαγών στο σχήμα βάσει του οποίου κατέχουν ορισμένες μετοχές οι υπάλληλοί της.
Η τράπεζα δήλωσε ότι έχει προβεί σε αλλαγές στο σχετικό σχήμα στη διάρκεια του καλοκαιριού. Τότε αντιμέτωπη με την κατάρρευση των κινεζικών χρηματιστηρίων, η ρυθμιστική αρχή κάλεσε τους μεγάλους επενδυτές να συνεισφέρουν στη σταθεροποίηση των χρηματιστηρίων της χώρας αγοράζοντας μετοχές. Το αίτημα έμοιαζε τυπικό: οι επενδυτές ενέκριναν με πλειοψηφία το αρχικό σχέδιο αλλά σχεδόν το 42% των μετόχων της τράπεζας στο Χονγκ Κονγκ προέβαλε αντιρρήσεις στη νέα εκδοχή του καταστατικού της επιχείρησης, καθώς θα επέτρεπε στον πρόεδρο και τους διευθυντές της τράπεζας να αγοράζουν μετοχές με μεγάλη έκπτωση. Κατά συνέπεια η πρόταση δεν έλαβε τα 2/3 των ψήφων που χρειαζόταν για να περάσει.
Ενα μήνα νωρίτερα μια μεγάλη ομάδα από μετόχους της CITIC Securities προέβαλλε αντιρρήσεις στο σχέδιο της χρηματιστηριακής να εκδώσει μετοχές αξίας 1,49 δισ. δολαρίων για το κρατικό ταμείο κοινωνικής ασφάλισης της Κίνας. Μολονότι το σχέδιο εγκρίθηκε τελικά, είχαν ψηφίσει εναντίον του οι επενδυτές που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 1/4 των μετόχων. Αυτού του είδους οι «εξεγέρσεις» των επενδυτών και μετόχων είναι συνήθεις σε Ευρώπη και ΗΠΑ.
Παραμένουν, ωστόσο, σπάνιες στην Ασία, όπου ο έλεγχος των εισηγμένων επιχειρήσεων βρίσκεται στα χέρια κυβερνήσεων και οικογενειών. Ακόμη και στο σχετικά εξελιγμένο Χονγκ Κονγκ, οι μέτοχοι εκχωρούν συστηματικά στις επιχειρήσεις τη λεγόμενη «γενική αποστολή». Αυτή δίνει στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να εκδίδουν μεγάλο όγκο μετοχών χωρίς την περαιτέρω έγκρισή τους.
Αναμφίβολα η κατάρρευση των κινεζικών χρηματιστηρίων έχει πυροδοτήσει την ανησυχία επενδυτών και διαχειριστών κεφαλαίων. Οσως παίζουν ρόλο και οι έλεγχοι που ασκούν επαγγελματικές υπηρεσίες. Για παράδειγμα η ισχυρή συμβουλευτική εταιρεία Shareholder Services συνέστησε στην πελατεία της να ψηφίσουν κατά του σχήματoς της τράπεζας China Merchants Bank.
Οπως τόνισε, ο λόγος ήταν πως η τράπεζα δεν είχε «δικαιολογήσει επαρκώς την επιλογή της» να επιτρέψει σε διευθυντικά στελέχη να αγοράζουν μετοχές με προνομιακό καθεστώς. Ο έλεγχος παραμένει πάντα στα χέρια μετόχων που έχουν τη στήριξη του κράτους. Αν, όμως, οι θεσμικοί επενδυτές αρχίζουν να χρησιμοποιούν τα όπλα που έχουν στη διάθεσή τους, τότε οι μεγάλες κινεζικές επιχειρήσεις δεν θα μπορούν πλέον να θεωρούν δεδομένη τη στήριξη των ξένων μετόχων.