Τα λόγια τους δεν θα τα καταλάβω, όσες φορές κι αν δω το φιλμάκι. Δεν ξεχωρίζω καν αν είναι τούρκικα ή κουρδικά. Μα δεν χρειάζεται πάντα να κατέχεις τι σημαίνουν οι λέξεις για να κατανοήσεις. Για να νιώσεις όσα απλά, απλούστατα, μεταδίδουν θερμά χέρια ανδρών και γυναικών δεμένα το ’να με τ’ άλλο, βλέμματα με φανερό το πείσμα μες στο χαμόγελό τους, σώματα που λύνονται σ’ έναν οικείο χορό· πες πυρρίχιο, σαν των δικών μας Ποντίων. Απ’ όλες τις εικόνες, αυτή πιστεύω θα σφραγίσει βαθύτερα τη μνήμη μας. Οχι οι άλλες, οι πολλές, με τα αίματα και τους νεκρούς, όσες ξέφυγαν από τη λογοκρισία βέβαια. Οχι. Αυτή θα διαλέξουμε να κρατήσουμε. Τον χορό πριν από το αίμα. Τη συντροφική αλυσίδα πριν από το έγκλημα. Τη χαμογελαστή ελπίδα πριν από την εκατόμβη.
Ποιος τη σχεδίασε, ποιος τη θέλησε την εκατόμβη στην Αγκυρα, ποιος αποφάσισε να μακελέψει μια πορεία υπέρ της ειρήνης, για να φράξει έτσι τους δρόμους προς μια πιθανή ειρήνευση, δεν μπορούμε εμείς να το ξέρουμε. Αν ήταν δηλαδή αφιονισμένοι «μάρτυρες», φυτεμένοι στη διαδήλωση από το Ισλαμικό Κράτος, ή «μοναχικοί λύκοι». Ή αν ήταν δουλειά που την οργάνωσε το βαθύ όπως λέμε κράτος της Τουρκίας, κάποιο κομμάτι τού επίσης βαθιά ριζωμένου παρακράτους, οι διαβρωμένες από ισλαμιστές τουρκικές μυστικές υπηρεσίες, οι «Γκρίζοι Λύκοι». Υποθέσεις προς το παρόν και σενάρια.
Στα σίγουρα, πάντως, στα από καιρό εξακριβωμένα, είναι και τα εξής: Πρώτο: Το τουρκικό καθεστώς απομακρύνεται ταχύτατα από τη δημοκρατία, για να υπηρετήσει τον μοναδικό σκοπό του: την αυτοσυντήρησή του. Από «απληστία για εξουσία» ορμώμενο (όπως έγραψε χθες στην «Κ» ο πανεπιστημιακός Αλπασλάν Οζερντέμ), φυλακίζει πολιτικούς αντιπάλους, εποπτεύει επιθέσεις εναντίον «μη φιλικών» δημοσιογράφων και εφημερίδων, λογοκρίνει, στρατιωτικοποιεί την πολιτική, τρομοκρατεί.
Και δεύτερο: Αν η ζωή του ανθρώπου είναι έτσι κι αλλιώς φτηνή, κάποιων ανθρώπων, κάποιων λαών η ζωή είναι πολύ φτηνότερη. Των Κούρδων λ.χ. Ή των Παλαιστινίων. Και των Αφρικανών όλων. Τι άλλο δείχνουν οι καταγγελίες του κουρδικού κόμματος, που η άνοδός του στο 13% ανακόπτει τα σουλτανικά όνειρα του Ταγίπ Ερντογάν, ότι η τουρκική αστυνομία δεν δίστασε να βομβαρδίσει με δακρυγόνα τους αλαφιασμένους ζώντες τις βαριές στιγμές που προσπαθούσαν να βοηθήσουν τους τραυματισμένους; Ή ότι εμποδίστηκαν τα ασθενοφόρα να φτάσουν έγκαιρα;
Και τι άλλο έδειξε η πολιορκία του Κομπανί, όταν οι Κούρδοι έμειναν να αντιστέκονται μόνοι τους επί εβδομάδες και μήνες; Με λειψά πια τα πυρομαχικά τους και με τα τρόφιμα και το νερό να σπανίζουν, εγκαταλείφθηκαν στη μοίρα τους από τη διεθνή κοινότητα, που απλώς ευχόταν και υποσχόταν. Κι αυτό, μολονότι απέναντί τους είχαν τους πιο φανατικούς απ’ όλους τους επί γης τζιχαντιστές. Μολονότι πολεμούσαν τον Εχθρό της Ανθρωπότητας για λογαριασμό του κόσμου όλου.