Walter Mosley
«Little Scarlet»
μτφρ.: Αλκηστις Τριμπέρη
εκδ. Πόλις, 2015
«Το μαύρο είναι όμορφο», «δύναμη στον μαύρο λαό». Ποιος δεν θυμάται δύο από τα δημοφιλέστερα συνθήματα της δεκαετίας του εξήντα, εποχή που κορυφώθηκε στις ΗΠΑ ο αγώνας της μαύρης κοινότητας για την πλήρη αποκατάσταση των δικαιωμάτων της, με ηγέτη τον αιδεσιμότατο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Εμβληματικό γεγονός στις συνεχείς διαμαρτυρίες των εγχρώμων πολιτών αποτελεί η εξέγερση στο γκέτο του Λος Αντζελες το 1965. Οι πενθήμερες ταραχές, που έλαβαν ανεξέλεγκτες διαστάσεις με εμπρησμούς, δολοφονίες και λεηλασίες καταστημάτων, έληξαν μόνο με την επέμβαση των μονάδων της εθνοφυλακής και αφού η αστυνομία είχε στην κυριολεξία σηκώσει ψηλά τα χέρια.
Αυτό το κρίσιμο πενθήμερο των βίαιων φυλετικών διαμαρτυριών, στην πρωτεύουσα της Καλιφόρνιας, επιλέγει ο Αφροαμερικανός συγγραφέας Γουόλτερ Μόσλι για σκηνικό του καλύτερου μέχρι τώρα αστυνομικού του μυθιστορήματος. Ενας περίεργος φόνος στην καρδιά των πολιτικών γεγονότων αποπροσανατολίζει τις διωκτικές αρχές. Η ειρήνευση στις γειτονιές των εγχρώμων κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα εξαιτίας της άγριας δολοφονίας μιας μικρούλας μαύρης, γνωστής και ως Λιτλ Σκάρλετ.
Ο Ιζι Ρόουλινς, ο πρώτος στην ιστορία του νουάρ μαύρος ντετέκτιβ (δημιούργημα του Μόσλι), αναλαμβάνει να τρυπώσει στο γκέτο και να βρει τον δολοφόνο της, πριν η είδηση του φονικού διαρρεύσει στον «κίτρινο» Τύπο και αρχίσει η πολιτική εκμετάλλευση του θέματος.
Ολες οι ενδείξεις συνηγορούν πως το αποτρόπαιο έγκλημα έχει ερωτικά κίνητρα, αλλά ο φόβος της αστυνομίας είναι μήπως αυτό αποδοθεί στο φυλετικό μίσος και αναζωπυρώσει τις διαμάχες λευκών και μαύρων πολιτών, τη στιγμή ακριβώς που η κατάσταση εκτονώνεται.
Ο κεντρικός ήρωας, αναζητώντας το παρελθόν του θύτη και του θύματος, θα αναγκαστεί να περιπλανηθεί στα πιο σκοτεινά σημεία του Λος Αντζελες, και μαζί του θα τραβήξει τον αναγνώστη στα δύσβατα ιστορικά μονοπάτια της πόλης, σε ένα πολύχρωμο μωσαϊκό φυλών, μεταναστών, φτωχοδιάβολων, καταγράφοντας με το πείσμα ενός ανθρωπογεωγράφου τον θαυμαστό κόσμο της παρανομίας: μαχαιροβγάλτες, βαποράκια, κλεφτρόνια, διαρρήκτες, όλοι επί το έργον. Κι ακόμη, επίορκοι αστυνομικοί, ηγέτες αιρέσεων και παραθρησκευτικών οργανώσεων που λυμαίνονται ολόκληρες συνοικίες.
Αλλαγή οπτικής
Το έργο του Γουόλτερ Μόσλι δεν είναι το κλασικό αμερικανικό νουάρ, με τις μοιραίες γυναίκες στα μπαρ, τους σκληρούς ντετέκτιβ και την υγρασία της νύχτας, που ποτίζει το ατμοσφαιρικό σκηνικό. Αν και «παλιομοδίτης» στη γραφή, ο συγγραφέας δεν φαίνεται να εμπνέεται από τους μεγάλους του είδους, που έδρεψαν δάφνες τον μεσοπόλεμο, ούτε από τον σκοτεινό, απάνθρωπο περίγυρο του συμπολίτη του Τζέιμς Ελρόι, αλλά από τους νοτιοευρωπαίους συγγραφείς του λεγόμενου «μεσογειακού νουάρ», που βασίζουν την αστυνομική ιστορία τους σε μια κοινωνική ή πολιτική παράμετρο του εγκλήματος, όπως ας πούμε ο Ζαν Κλοντ Ιζό στη Γαλλία, ο Μονταλμπάν στην Ισπανία, ο Καμιλιέρι στην Ιταλία. Ισως μάλιστα ο Μόσλι στο «Little Scarlet» να προχωρά και πιο πέρα από αυτούς, αφού το ιστορικό του φόντο, δηλαδή η φλεγόμενη από τις ταραχές αμερικανική μεγαλούπολη, μοιάζει να κυριαρχεί στην αφήγηση, να απορροφά κάθε κίνηση και σκέψη των ηρώων του.
«Διαταξικό» έγκλημα
Ωστόσο το πιο ενδιαφέρον στο μυθιστόρημα του Μόσλι είναι η έλλειψη «κακών» και «καλών», έτσι όπως διαχωρίζονται στα περισσότερα αστυνομικά. Ο συγγραφέας μοιάζει να πιστεύει ότι το έγκλημα, η συνεχής παραβατικότητα, διαπερνάει όλα τα κοινωνικά στρώματα, όλες τις τάξεις: από τους πλούσιους ολιγάρχες και τους αστούς ώς τα χαμηλά εργατικά στρώματα, τους άνεργους, τα λούμπεν στοιχεία. Και οι νομοταγείς πολίτες, σε περιόδους κρίσης και πολιτικής αστάθειας, παρατηρούν έκπληκτοι πως οι μικρές και μεγάλες παραβάσεις γίνονται εύκολα αποδεκτές, διαμορφώνοντας μια «ανώμαλη κανονικότητα» υπεράνω του νόμου.