Ο Ζαν Κατρεμέρ είναι ο ανταποκριτής της γαλλικής εφημερίδας Liberation στις Βρυξέλλες από το 1992. Εχει καλύψει τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές κρίσεις των τελευταίων ετών αλλά η κρίση χρέους που ξεκίνησε το 2010 αποτελεί τη μεγαλύτερη στην καριέρα του. Πρόσφατα παρουσίασε ένα ντοκιμαντέρ στο τηλεοπτικό δίκτυο ARTE που προσπαθούσε να εξηγήσει την ελληνική κρίση των τελευταίων μηνών, στην οποία έχει συνεντεύξεις με μερικούς από τους πιο σημαντικούς πρωταγωνιστές του ελληνικού δράματος, όπως τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζ.-Κ. Γιούνκερ, τον Γάλλο επίτροπο Νομισματικών Υποθέσεων, Π. Μοσκοβισί, αλλά αλλά και τον Γερμανό ΥΠΟΙΚ, Β. Σόιμπλε. Μιλάει στην «Κ» για τη διαπραγμάτευση, το δημοψήφισμα αλλά και για το αν έχουμε πια ξεπεράσει τον κίνδυνο εξόδου από το ευρώ.
– Οντας στις Βρυξέλλες εδώ και αρκετό καιρό, τι νομίζετε ότι ήταν διαφορετικό με την ελληνική κρίση αυτή τη φορά;
– Επί της ουσίας δεν υπάρχουν πραγματικές διαφορές με τα προηγούμενα επεισόδια της ελληνικής κρίσης. Υπάρχει πάντα μία απρόθυμη ελληνική κυβέρνηση να μεταρρυθμίσει το πελατειακό της κράτος, η οποία είναι γραφειοκρατική, διεφθαρμένη και ανίκανη να τινάξει απαρχαιωμένες οικονομικές δομές και τελικά προτιμά να επικεντρώσει τις προσπάθειές της στη μεσαία τάξη και στους λιγότερα έχοντες, αυξάνοντας τους φόρους και μειώνοντας μισθούς και συντάξεις.
Αυτό συνέβη για άλλη μία φορά. Για επτά μήνες, η κυβέρνηση ΣΥριζα-ΑΝΕΛ δεν έκανε τίποτα σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις, αυξάνοντας τη δυσπιστία των εταίρων της. Η μόνη διαφορά σε σχέση με τις προηγούμενες κρίσεις, είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πίστευε πραγματικά ότι οι πιστωτές της Ελλάδα θα δέχονταν να δανείσουν τη χώρα χωρίς πραγματικά ανταλλάγματα, μόνο και μόνο από τον φόβο τους για Grexit. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις που γνώριζαν την ισορροπία των δυνάμεων προτίμησαν να προσποιηθούν ότι κάνουν μεταρρυθμίσεις, μειώνοντας τις δημόσιες δαπάνες και κατηγορώντας τους Ευρωπαίους ως υπεύθυνους γι’ αυτό.
– Ηταν όντως το Grexit στο τραπέζι ή χρησιμοποιήθηκε από τους Ευρωπαίους ως διαπραγματευτικό χαρτί;
– Ο ΣΥΡΙΖΑ χρησιμοποίησε το Grexit και όχι οι Ευρωπαίοι! Το κόμμα ήταν βαθιά διχασμένο πάνω σε αυτό το θέμα και ο τρόπος που επικοινωνήθηκε, ιδιαίτερα με τις παρεμβάσεις του Γιάνη Βαρουφάκη, συνήθως μπέρδευε ακόμα περισσότερο. Αλλά μετά έξι μήνες κρίσης, ειδικά όταν ανακοινώθηκε το δημοψήφισμα, ακόμη και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της Ελλάδας πίστεψαν ότι τελικά το Grexit ήταν αυτό που πραγματικά επιθυμούσε ο Αλέξης Τσίπρας.
Πιστεύω λοιπόν ότι την 11η Ιουλίου η πλειοψηφία της κυβέρνησης ήταν έτοιμη όχι να βγάλει την Ελλάδα εκτός ευρώ αλλά να την αφήσει να φύγει. Είναι όπως όταν σε μία σχέση ο ένας από τους δύο έχει αποφασίσει να χωρίσει, που τελικά τίποτα δεν μπορεί να τον αναγκάσει να μείνει. Οταν ο Τσίπρας αρνήθηκε να φύγει, όλοι ανακουφίστηκαν. Η απόδειξη είναι ότι η Γερμανία έχει συμφωνήσει να χρηματοδοτήσει ένα τρίτο σχέδιο βοήθειας προς την Ελλάδα, αυτό που δεν ήθελαν τότε ούτε να ακούσουν.
– Μιλώντας σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους όπως τον Ζ.-Κ. Γιούνκερ, τον Π. Μοσκοβισί και τον Β. Σόιμπλε για το ντοκιμαντέρ σας ποια νομίζετε ότι θεωρήθηκε ως η πιο δραματική στιγμή του ελληνικού δράματος τους τελευταίους 8 μήνες;
– Η ανακοίνωση του δημοψηφίσματος, δεν υπάρχει αμφιβολία. Θεωρήθηκε ως μαχαιριά ενός αναμφισβήτητα απρόβλεπτου εταίρου. Τόσο απρόβλεπτου που στις 11 Ιουλίου ο Αλέξης Τσίπρας μετέτρεψε το «όχι» του δημοψηφίσματος σε ένα «ναι» στη λιτότητα με ακόμη μεγαλύτερη λιτότητα!
– Οντας στην Αθήνα κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος και μιλώντας με τους Ελληνες πολίτες αναμένατε τα αποτελέσματα των εκλογών του Σεπτεμβρίου;
– Ειλικρινά ήμουν πεπεισμένος ότι ο Τσίπρας θα επανεκλεγόταν. Αυτό που προκαλεί εντύπωση στην Ελλάδα, είναι η συνολική ανυποληψία για την παλιά πολιτική τάξη. Γιατί το Ποτάμι σαν κόμμα δεν απογειώθηκε; Επειδή δεν έκανε επαρκή ρήξη με την παλαιά τάξη πραγμάτων.
Οι Ελληνες γνωρίζουν ότι το κράτος τους και οι ολιγάρχες τους είναι υπεύθυνοι για τη δυστυχία τους και όχι οι Ευρωπαίοι ή οι Γερμανοί. Ο Τσίπρας έχει μία κάποια καθαρότητα και εκπροσωπεί τη ρήξη με το βαθύ κράτος. Οι Ελληνες θέλουν να πιστέψουν ότι είναι σε θέση να μεταρρυθμίσει το κράτος, έστω και αν δεν έχει κάνει ακόμη τίποτα. Του έδωσαν τέσσερα χρόνια για να πετύχει, αλλά προσέξτε αν απογοητεύσει!
– Πιστεύετε ότι ο Φρ. Ολάντ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επίλυση της κρίσης; Πιστεύετε ότι τη χρησιμοποίησε και για να ανεβάσει τη δημοτικότητά του στην εσωτερική γαλλική πολιτική σκηνή περισσότερο;
– Η αντιμετώπιση της Ελλάδας από τη γαλλική κοινή γνώμη δεν διαφέρει από αυτήν της γερμανικής. Δεν πρέπει να σας μπερδεύει ο θόρυβος που δημιουργεί η ριζοσπαστική Αριστερά που είναι πολύ ενεργή στα μέσα ενημέρωσης και στα κοινωνικά δίκτυα, γεγονός που δημιουργεί σε ορισμένους την εντύπωση ότι συμβαίνει το αντίθετο. Σίγουρα, οι Γάλλοι φοβόντουσαν περισσότερο από τους Γερμανούς τις συνέπειες ενός Grexit τόσο για τη Ζώνη του Ευρώ όσο και για την ίδια τη Γαλλία.
Η κρίση με τη Lehman Brothers υπενθυμίζει τον ρόλο του απρόβλεπτου γεγονότος για την οικονομία. Ετσι έκαναν ό,τι μπορούσαν για πείσουν τους Γερμανούς να μην πιέσουν την Ελλάδα προς την έξοδο από την Ευρωζώνη και, ταυτοχρόνως, να πείσουν τους Ελληνες ότι δεν διέθεταν καμία άλλη, εναλλακτική λύση.
– Ποιος νομίζετε ότι ήταν ο ρόλος του Γ. Βαρουφάκη τους τελευταίους 8 μήνες;
– Ενας ταχυδακτυλουργός, ένα είδος κλόουν για να διασκεδάσει το κοινό του. Αμέσως πιέστηκε από τους συνομιλητές του, καθώς ο ίδιος αλαζονικά εμφανιζόταν με πλήρη άγνοια των ευρωπαϊκών μηχανισμών, την πολιτική εξουσία και ακόμη και την πραγματική οικονομική κατάσταση στη χώρα του. Μπορεί να είναι ένας εξαιρετικός καθηγητής οικονομικών στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία, ένας μεγάλος αρθρογράφος των New York Times αλλά και η πολιτική καταστροφή για τη χώρα του.
Ηταν λάθος του Τσίπρα που άφησε τον Βαρουφάκη στον ρόλο του πρωταγωνιστή για τόσο πολύ καιρό. Αυτό έκανε τον Βαρουφάκη υπερφίαλο. Φάνηκε από την ανάλυση που έκανε στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Είδε σε αυτό έναν θρίαμβο των απόψεών του υπέρ του Grexit, ενώ στην πραγματικότητα ήταν μια ψήφος εμπιστοσύνης στο πρόσωπο του πρωθυπουργού.
– Νομίζετε ότι το Grexit μπορεί να επιστρέψει;
– Η ελληνική κρίση δεν έχει τελειώσει ούτε για τους ίδιους τους Ελληνες αλλά ούτε και για την Ευρωζώνη. Επειδή τα χειρότερα δεν έχουν λυθεί όπως η μείωση της γραφειοκρατίας, η καταπολέμηση της διαφθοράς, η δημιουργία μιας αμερόληπτης και αποτελεσματικής διοίκησης, η δημιουργία μιας ανοικτής οικονομίας κ.λπ. θα απαιτηθεί το θάρρος του Τσίπρα να τα βάλει με το λόμπι των επιδομάτων, τους ολιγάρχες, την Εκκλησία, τον στρατό, τα συνδικάτα… Αν αποτύχει, δεν βλέπω πώς θα αποφύγουμε το Grexit. Ετσι, μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι Τσίπρας θα πετύχει.