Τη μεγάλη επιστροφή των συστημικών τραπεζών σε ισχυρό ιδιωτικό έλεγχο σηματοδοτεί η τρίτη ανακεφαλαιοποίηση, εγχείρημα που βρίσκεται σε εξέλιξη. Το ακανθώδες ζήτημα της παρουσίας του κράτους στο μετοχικό τους κεφάλαιο και του ελέγχου του Δημοσίου, που στις προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις αποτέλεσε ζήτημα κομματικών αντεγκλήσεων, αυτή τη φορά λύνεται καθαρά υπέρ του ιδιωτικού τομέα. Υπενθυμίζεται ότι η τρίτη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών πραγματοποιείται στο πλαίσιο του νέου μνημονίου που συμφώνησαν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με την Ε.Ε. τον περασμένο Αύγουστο.
Ετσι, Eurobank και Alpha Bank, που εκτός απροόπτου θα καλύψουν το σύνολο των κεφαλαιακών αναγκών του stress test από ιδιωτικά κεφάλαια, ουσιαστικά θα «αποχαιρετήσουν» το Δημόσιο, καθώς μετά τις αυξήσεις κεφαλαίου η συμμετοχή του ΤΧΣ στη Eurobank αναμένεται να περιοριστεί στο 5% από 35% σήμερα, ενώ στην Alpha Bank στο 18% από 66,2%. Δραστική θα είναι η μείωση του ποσοστού συμμετοχής του ΤΧΣ και στις άλλες δύο συστημικές τράπεζες –Εθνική και Πειραιώς–, οι οποίες στοχεύουν να καλύψουν τις κεφαλαιακές ανάγκες όπως προσδιορίστηκαν από το βασικό σενάριο και να αντλήσουν τα επιπλέον κεφάλαια έως το δυσμενές σενάριο μέσω του ΤΧΣ. Οπως εκτιμούν αναλυτές, αν η Πειραιώς αντλήσει 2,2 δισ. ευρώ και λάβει 2,7 δισ. κρατική βοήθεια, το ποσοστό συμμετοχής του κράτους θα περιοριστεί από 66,9% σήμερα σε 28% μετά την αύξηση κεφαλαίου. Αντίστοιχα, αν η Εθνική αντλήσει από ιδιώτες 1,6 δισ. ευρώ, όπως σχεδιάζει, και λάβει επιπλέον 3 δισ. κρατικής βοήθειας, το ποσοστό συμμετοχής του ΤΧΣ θα μειωθεί από 52,7% σήμερα σε περίπου 40%. Ο λόγος για τη δραστική μείωση της συμμετοχής του Δημοσίου και στις τράπεζες όπου θα διοχετεύσει νέα κεφάλαια είναι ότι αυτά θα καλυφθούν κατά 75% με ειδικά μετατρέψιμα ομόλογα (CoCos) και κατά 25% με κοινές μετοχές.
Ετσι το Δημόσιο, μετά την ολοκλήρωση της νέας ανακεφαλαιοποίησης, θα περιοριστεί σε μέτοχο μειοψηφίας και η τρόικα θα επιτύχει αυτό που επιδίωκε σταθερά από το 2013: τη γρήγορη επιστροφή των τραπεζών σε ιδιωτικά χέρια. Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της πρώτης ανακεφαλαιοποίησης που πραγματοποιήθηκε το 2013, το Δημόσιο για κάθε ευρώ που είχε τοποθετήσει σε τράπεζες είχε λάβει κοινές μετοχές αποκτώντας άνω του 70% των μετοχών σε όλες τις τράπεζες. Ωστόσο όσες είχαν εξασφαλίσει ιδιωτική συμμετοχή, είχαν το δικαίωμα να επαναγοράζουν τις μετοχές του κράτους σε συγκεκριμένες περιόδους και σε τιμή υψηλότερη της τιμής με την οποία είχε τοποθετηθεί το κράτος.
Με τα μειοψηφικά ποσοστά μετοχών των τραπεζών που θα μείνουν στον έλεγχο του ΤΧΣ το Δημόσιο ελπίζει σε μελλοντική άνοδο των τιμών των τραπεζικών μετοχών, ώστε να ανακτήσει ένα (πολύ) μικρό μέρος των 25 δισ. ευρώ που τοποθέτησε το 2013 στο πλαίσιο της πρώτης ανακεφαλαιοποίησης. Σημειώνεται ότι τον Ιούνιο του 2014 η χρηματιστηριακή αξία των 4 συστημικών τραπεζών διαμορφωνόταν στα 33 δισ. ευρώ και το Δημόσιο ανακτούσε το σύνολο των κεφαλαίων που είχε τοποθετήσει. Ωστόσο η χώρα εισήλθε (για άλλη μια φορά) σε περίοδο αβεβαιότητας και αστάθειας, πραγματοποιήθηκαν νέες πρόωρες εκλογές (Ιανουάριος 2015) και ακολούθησε μια πολύμηνη «διαπραγμάτευση» της νέας κυβέρνησης με την Ε.Ε. που λίγο έλειψε να οδηγήσει στον εξοστρακισμό της Ελλάδας από την Ευρώπη. Η πολύμηνη αστάθεια οδήγησε στην κατάρρευση των καταθέσεων, την επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών, την επιδείνωση των «κόκκινων» δανείων και τον εκτροχιασμό της οικονομίας. Η χρηματιστηριακή αξία των τραπεζών από τα 33 δισ. ευρώ κατέρρευσε στα 3 δισ. ευρώ, ενώ αποφασίστηκε η νέα ανακεφαλαιοποίηση του κλάδου. Το βιβλίο προσφορών για την ανακεφαλαιοποίηση της Τράπεζας Πειραιώς άνοιξε την προηγούμενη εβδομάδα, ενώ την ερχόμενη Τρίτη 10 Νοεμβρίου «ανοίγει» το βιβλίο προσφορών της Eurobank. Στη συνέχεια τη σκυτάλη θα λάβουν Alpha Bank και Εθνική Τράπεζα.