Η Βουλγαρία αρνείται να επιστρέψει βυζαντινά κειμήλια

Η Βουλγαρία αρνείται να επιστρέψει βυζαντινά κειμήλια

4' 30" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ηταν η κορυφαία στιγμή της επίσκεψης, στις αρχές της εβδομάδας, του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου στη Σόφια, αυτή της παρασημοφόρησής του από τον πρόεδρο της Βουλγαρίας Ρόσεν Πλεβνελίεφ. Και εκεί ο ηγέτης των ορθοδόξων αιφνιδίασε. Ζήτησε από τον κ. Πλεβνελίεφ να επιστρέψει η χώρα του τα βυζαντινά κειμήλια που είχε αρπάξει κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο βουλγάρικος στρατός από μοναστήρια της Βόρειας Ελλάδας. «Η οριστική επούλωση αυτής της μεγάλης πληγής που παραμένει ανοιχτή θα αποτελούσε μια ιστορική στιγμή στην προεδρική θητεία σας και θα άνοιγε μια νέα χρυσή σελίδα στις σχέσεις της Βουλγαρίας με τους γειτονικούς ορθόδοξους λαούς και την Ενωμένη Ευρώπη», είπε προκαλώντας αμηχανία στον Βούλγαρο πρόεδρο και στους παρευρισκόμενους στην τελετή.

Η απάντηση ήρθε από τον απρόβλεπτο πρωθυπουργό Μπορίσοφ που -για πρώτη φορά επισήμως- δήλωσε δημόσια πως «σε καμία περίπτωση η Βουλγαρία δεν πρέπει να τα παραχωρήσει».

Ακόμη μία σελίδα στο σίριαλ της επιστροφής των βυζαντινών εικόνων, και μοναδικών εκκλησιαστικών χειρογράφων, βιβλίων και σκευών που φυλάσσονται στο μουσείο της Σόφιας, προστέθηκε. Το παρασκήνιο κρατάει δεκαετίες ολόκληρες και έχει σασπένς. Το ξεκίνησαν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ως πρωθυπουργός με τον φίλο του Τοντόρ Ζίβκοφ και εξελίσσεται ακόμα και σήμερα. Οι Βούλγαροι θέλουν να τους δώσουμε τα οστά του «βασιλιά των βασιλέων» τους, τσάρου Σαμουήλ, που βρέθηκαν στην Πρέσπα από τον καθηγητή του ΑΠΘ Νικόλαο Μουτσόπουλο, και εμείς ζητάμε ως αντάλλαγμα τους κλεμμένους εκκλησιαστικούς θησαυρούς. Το «παζάρι» είναι σκληρό και οι δύο πλευρές έφτασαν πέρυσι πολύ κοντά στη λύση, όμως τα «φαντάσματα» της Ιστορίας εμπόδισαν την ανταλλαγή.

Εορτασμοί

Ηταν το 2014, χρονιά που οι Βούλγαροι γιόρταζαν τη συμπλήρωση 1.000 χρόνων από τον θάνατο του Σαμουήλ, μετά τη συντριβή του στρατού του το 1014 μ.Χ. στη μάχη του Κλειδίου από τους Βυζαντινούς και τον ενταφιασμό του στην Πρέσπα. Εκεί, το 1969, στη βασιλική του Αγίου Αχιλλείου, στο νησάκι στη Μικρή Πρέσπα, ο κ. Μουτσόπουλος ανέσκαψε τυλιγμένα σε σινδόνη οστά που υποστηρίζει, και σ’ αυτό συμφωνούν και Βούλγαροι ειδικοί που τα εξέτασαν, ότι ανήκουν στον «πατέρα του βουλγαρικού έθνους».

Ηθελαν οι Βούλγαροι να απογειώσουν έτσι τους μεγαλοπρεπείς εορτασμούς και να ενισχύσουν το πατριωτικό φρόνημα του λαού, με την έλευση της σινδόνης και των οστών του Σαμουήλ ως κορυφαίας εκδήλωσης, και πίεζαν την ελληνική πλευρά να τα δώσει, χωρίς όμως να παρέχουν πειστικές εγγυήσεις ότι το αντίδωρο θα ήταν τα κλεμμένα κειμήλια.

Η Αθήνα δεν είχε αντίρρηση γι’ αυτή την ανταλλαγή, όμως δεν της άρεσαν καθόλου οι εορτασμοί που προγραμμάτιζαν οι Βούλγαροι για την Πρέσπα, με την εγκατάσταση αγαλμάτων, μαρμάρινων σταυρών, πατριαρχικές δοξολογίες, παρουσία της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας, και δεν επέτρεψε να γίνουν οι εκδηλώσεις.

Ο (ανομολόγητος) λόγος; Δεν επιθυμούσε επ’ ουδενί να καταστεί η Πρέσπα σημείο μόνιμης αναφοράς στον βουλγαρικό εθνικισμό και υπόγειας αμφισβήτησης της ελληνικότητας της περιοχής. «Η Ιστορία έχει γυρίσματα», έλεγε στην «Κ» διπλωμάτης που ενστερνίζεται «φοβίες» του είδους. Πάρα ταύτα, η πόρτα των διαπραγματεύσεων δεν έκλεισε, ούτε βέβαια Αθήνα και Σόφια ήταν διατεθειμένες να διαταράξουν στο ελάχιστο τις άριστες διμερείς σχέσεις γι’ αυτό το θέμα.

Οι συζητήσεις προχωρούσαν με εντατικούς ρυθμούς λόγω και της βιασύνης των Βουλγάρων να προλάβουν τις γιορτές, και μάλιστα μεταφέρθηκαν στο… Κάρντιφ της Ουαλλίας αλλά και στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν.

Συζήτηση με Σαμαρά

Σαμαράς και Πλεβνελίεφ έκαναν μια κουβέντα στο Κάρντιφ, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, με τον Ελληνα πρωθυπουργό να ξεκαθαρίζει στον Βούλγαρο πρόεδρο ότι εκδηλώσεις στις Πρέσπες δεν μπορεί να γίνουν, και τη συνέχισαν στο αεροπλάνο του Ελληνα πρωθυπουργού στη διαδρομή προς το Μπακού όπου μετέβησαν σε φόρουμ για τα ενεργειακά.

Οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να προσκυνήσει τα οστά και τη σινδόνη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης ο κ. Πλεβνελίεφ σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού για τους Βούλγαρους και να συνεχιστεί ο διάλογος σε επίπεδο αντιπροσωπειών, στις οποίες από βουλγαρικής πλευράς ηγείτο ο πρέσβης της Βουλγαρίας στη Ρώμη και από ελληνικής η γ.γ. του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

Οταν όμως τον Οκτώβριο 2014 η κ. Μενδώνη μετέβη στη Σοφία, διαπίστωσε στις εκεί συναντήσεις ότι υπήρχαν ισχυρά κέντρα που αντιστέκονταν στην επιστροφή των κειμηλίων και έδειχναν να αδιαφορούν για τη βούληση της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας, ακόμα και στο υψηλότερο επίπεδο.

Μάλιστα η κ. Μενδώνη φέρεται να είπε σε συνεργάτες της ότι σημαντικό στέλεχος της αρχαιολογίας, με ισχυρή επιρροή στη βουλγαρική πνευματική και πολιτική τάξη, της μίλησε με άκρως απαξιωτικά λόγια για εμπλεκόμενα στη διαπραγμάτευση διπλωματικά στελέχη αλλά και για τον ίδιο τον πρόεδρο της χώρας, ξεκαθαρίζοντάς της πως «δεν πρόκειται να πάρετε τίποτα».

Ηταν σαφές πως ο βουλγαρικός εθνικισμός αφενός δεν ήθελε να χρεωθεί στην Ιστορία την κλοπή και αφετέρου με μια ενδεχόμενη επιστροφή θα κατέρριπτε το ίδιο το αφήγημά του, ότι, δηλαδή, τα κειμήλια δεν είναι κλεμμένα, καθώς, σύμφωνα με αυτό, ο στρατός τα αφαίρεσε από εκκλησίες σε βουλγαρικό έδαφος, όπως θεωρούσε -και κάποιοι φαίνεται ότι επιμένουν- την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, και τα μετέφερε στη Σόφια για να τα σώσει.

Κάπου εκεί, στον Οκτώβριο του 2014, η διαπραγμάτευση πάγωσε (;) καθώς στην Ελλάδα προκηρύχθηκαν εκλογές και η νέα κυβέρνηση δεν έδειξε να έχει αυξημένο ενδιαφέρον. Απέμεινε ο εκκλησιαστικός δρόμος που όμως έχει τα δικά του προβλήματα. Ο Μπορίσοφ με τη δήλωσή του απέκλεισε την προοπτική να γίνει ο «δεύτερος Στογιάνοφ» και να είναι αυτός που θα επιστρέψει τα κειμήλια, όπως είχε πράξει ο πρώην πρόεδρος της χώρας του παλαιότερα, όταν επέστρεψε ο ίδιος τον «θούριο» του βουλγαρικού έθνους, ένα μοναδικό κειμήλιο που είχαν κλέψει στις αρχές της δεκαετίας του ’80 από την Ιερά Μονή Ζωγράφου του Αγίου Ορους οι μυστικές υπηρεσίες του Ζίβκοφ, σε μια υπόθεση που παρέπεμπε στο «Ονομα του Ρόδου».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή