Οι καταστρεπτικοί σεισμοί τον Αύγουστο του 1999 υπήρξαν η αφορμή μιας προσεγγίσεως ουσιαστικής Ελλάδος και Τουρκίας και μιας λειτουργικής συνεργασίας των υπουργών Εξωτερικών Γιώργου Παπανδρέου με τον ομόλογό του –την εποχή εκείνη– Ισμαήλ Τζεμ. Μια πολιτική περίπου δύο δεκαετιών ανεστράφη πλήρως, δίχως να υπάρξει η παραμικρά αντίδραση στο κόμμα του ΠΑΣΟΚ.
Στις μέρες μας το ανεξέλεγκτο ρεύμα προσφύγων και μεταναστών από τις εμπόλεμες χώρες της Μέσης Ανατολής προς την Ευρώπη –μέσω Τουρκίας και Ελλάδος– ενδέχεται να λειτουργήσει ως καταλύτης για μια νέα αναθέρμανση των σχέσεων των δύο κρατών.
Μπορεί κανείς να φαντασιώνεται διάφορα, να επεξεργάζεται επί χάρτου «στρατηγικές» μεγαλεπήβολες, αλλά ο παράγων «γεωγραφία» είναι αμείλικτος και απολύτως καθοριστικός. Η Ελλάς και η Τουρκία, παρά τις σοβαρότατες διαφορές –πολιτικές, πολιτιστικές, θρησκευτικές και άλλες–, αποτελούν κράτη του μεσοχώρου, που επί αιώνες ελειτούργησε ως χωνευτήρι ιδεών, αισθητικής και αντιλήψεων μιας πληθώρας εθνών. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας επισκέφθηκε την Αγκυρα και είναι ενθαρρυντικό ότι οι συνομιλίες του με τον Τούρκο ομόλογό του Αχμέτ Νταβούντογλου διεξήχθησαν σε καλή ατμόσφαιρα. Αρκεί να υπάρξει συνέχεια και συστηματική συνεργασία επί συγκεκριμένων θεμάτων και πέραν του μεταναστευτικού.
Οι αντιρρήσεις για την επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού δεν έλειψαν. Η αντιπαλότητα κάποιων δυτικών κυβερνήσεων με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εθεωρήθη από ορισμένους λόγος σοβαρότατος ώστε να μη μεταβεί στην Αγκυρα ο κ. Τσίπρας – πρώτος αυτός από τους πρωθυπουργούς, μετά τις τελευταίες εκλογές. Το αντίθετο, ωστόσο, επιβάλλει η κοινή λογική. Οταν οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση είναι αρμονικότατες, η πίεση των συμμάχων επί της χώρας μας γίνεται μεγαλύτερη προκειμένου να ικανοποιηθεί ο ισχυρότερος εταίρος με τη μεγαλυτέρα στρατηγική σπουδαιότητα. Επρότεινε η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ μία τριμερή συνάντηση με τη συμμετοχή και της ιδίας. Αντιληπτό· έχει την ιδική της ατζέντα και τα προβλήματά της. Αλλά η Ελλάς και η Τουρκία είναι χώρες που έχουν επίγνωση των συμφερόντων τους και αμεσότατη αντίληψη του προσφυγικού προβλήματος. Υλικής βοηθείας έχουν ανάγκη. Οσο για τις «κοινές ελληνοτουρκικές περιπολίες» που έχουν προτείνει κάποιοι Ευρωπαίοι εταίροι μας, δεν έχουν παρά να αποφασίσουν την ένταξη της Τουρκίας στη δύναμη της Frontex. Δεν πρόκειται η παρουσία αυτής της χώρας να μιάνει την ευρωπαϊκή «καθαρότητα».
Υπάρχουν πάντα βέβαια και τα θέματα τριβής και οξυτάτης αντιπαραθέσεως με την Αγκυρα, λόγω της αναθεωρητικής πολιτικής που ακολουθεί αυτή η χώρα. Αλλά προβλήματα της φύσεως αυτής δεν επιλύονται εσπευσμένα· υφίστανται και υπερκερώνται διά της ουσιαστικής συνεργασίας σε τομείς όπου η συνεργασία μπορεί να είναι αμοιβαία επωφελής. Η κυβέρνηση του κ. Τσίπρα απέτυχε σε πλείστους όσους τομείς – εάν όχι σε όλους. Ευελπιστούμε ότι δεν θα συμβεί το ίδιο με τα ελληνοτουρκικά.