Σώμα ερωτικό και πάσχον

2' 54" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ

Οι χυδαίες ορχιδέες

εκδ. Κίχλη

Τ​​α βιβλία γεννούν άλλα βιβλία, έλεγε ο Ντιντερό. Τα κείμενα, αυτοί οι πολυδιάστατοι χώροι στους οποίους πολλές γραφές αναμειγνύονται και συγκρούονται, αυτοί οι πλούσιοι ιστοί αναφορών, γεννούν άλλα κείμενα.

Οι αναγνώσεις γεννούν συγγραφείς. Ενας τέτοιος, και η Ελενα Μαρούτσου.

Από τον Σαίξπηρ ώς τη Βιρτζίνια Γουλφ, από τον Καβάφη ώς τον Ντ. Χ. Λόρενς, από τον Κάφκα στον Χένρι Τζέιμς και τον Μαρκ Τουέιν, η συγγραφέας διασταυρώνεται με φράσεις και νοήματα, τα παραλλάσσει, τα επανερμηνεύει, τα επανεισάγει σε νέα συμφραζόμενα, υπαινίσσεται εκλεκτικές συγγένειες, χρησιμοποιεί τις αναφορές της με φαντασία και αφηγηματικό οίστρο, τις συναρμόζει και τις εντάσσει αβίαστα στο απολύτως προσωπικό της σύμπαν. Από το πολύμορφο αποθησαύρισμα των πολλών αναγνώσεων, ο ευαίσθητος και έμπειρος συγγραφικός νους φέρνει στην επιφάνεια τα αλησμόνητα, τα αξιοσημείωτα κατάλοιπα, όπως ο ίδιος τα έχει συντηρήσει, και τα προβάλλει στον ιστό μιας τριζάτης, συναρπαστικής αφήγησης σαν ολογράμματα της κοινής ανθρώπινης μοίρας.

Ενα τέτοιο βιβλίο, ασφαλώς, δεν ταξινομείται εύκολα. Είναι μια μεγάλη σπονδυλωτή, πολυπρισματική σύνθεση που θα μπορούσε να θεωρηθεί μυθιστόρημα, αν δεν διέθεταν τόση αυτονομία οι επιμέρους ψηφίδες της – κάθε κεφάλαιο είναι ένα διήγημα αυθύπαρκτο που διεκδικεί την αυτεξουσιότητά του. Βέβαια, στα επιμέρους αφηγήματα συναντάμε παραλλαγές μιας κοινής σκηνογραφίας, πρόσωπα και μοτίβα επανέρχονται επίμονα, τα κατακερματισμένα μέλη του ενιαίου αφηγηματικού σώματος ανασυντίθενται στιγμιαία και κατευναστικά για τον αναγνώστη – ωστόσο αυτή η στιγμιαία κρυσταλλωμένη ενότητα διαλύεται και πάλι, σαν ένα ενύπνιο που έκθαμβοι το θυμόμαστε για δευτερόλεπτα μόλις ξυπνήσουμε, βέβαιοι πως έχει δώσει την πιο πλήρη, την οριστική απάντηση στο αίνιγμα που κατατρύχει τον καθένα μας, αλλά που χάνεται πριν το συλλάβουμε.

Στο φόντο της σύνθεσης της Ελενας Μαρούτσου θάλλει ένα πολύκλαδο γενεαλογικό δέντρο, με αφετηρία την παθιασμένη ερωτική σχέση ανάμεσα στην Κόνι και τον Μέλορς, το αρχετυπικό ζεύγος από τον Εραστή της Λαίδης Τσάτερλι του Ντ. Χ. Λόρενς. Ο ανάπηρος σύζυγος της Κόνι, ο λόρδος Κλίφορντ, είναι επίσης παρών, σε διαδοχικές ενσαρκώσεις. Η έμφαση δίνεται στη μητρογραμμική καταγωγή, εκείνη που ορίζεται από τη μητέρα και τις γυναίκες που συνδέονται μαζί της με σχέσεις ευθύγραμμης αιματοσυγγένειας (μολονότι μία απ’ αυτές αποδεικνύεται πως είναι υιοθετημένη). Οι πατρικές μορφές είναι αμφιλεγόμενες, απόμακρες ή ανησυχητικές, και ίσως γι’ αυτό καμιά από τις ηρωίδες της δεν διαθέτει εδραιωμένο το αίσθημα της ασφάλειας. Οχι πως οι μητέρες είναι πάντα δοτικές ή παρούσες, κάθε άλλο. Οταν δεν είναι χειριστικές, εγκαταλείπουν τα παιδιά τους, χάνονται, πεθαίνουν. Οσο για τα γονεϊκά ζεύγη, αυτά μάλλον αισθάνονται απειλούμενα από το παιδί που όταν έρχεται στον κόσμο «τους δυσκολεύει τη ζωή». Η αμφιθυμία τους απέναντί του, η υποσυνείδητη επιθυμία τους να το ξεφορτωθούν και η αναπόφευκτη ενοχή που συνοδεύει την αμφιθυμία, η ταλάντωσή τους ανάμεσα στην αγάπη και την αδιαφορία, την εξάρτηση και την εχθρότητα, διαπερνά το βιβλίο από την αρχή ώς το τέλος. Οπως και το ζήτημα της έμφυλης ταυτότητας, εξάλλου, διατυπωμένο ανοιχτά ή υπόρρητα.

Εξοικειωμένη με την ψυχανάλυση, με μεγάλη ευαισθησία στην αποτύπωση των ενδοψυχικών διαδικασιών, η Μαρούτσου επιτυγχάνει μια εξαιρετική ψυχοδυναμική θεώρηση της προσωπικότητας των ηρώων της. Τα όνειρα και οι ερμηνείες τους· η αίσθηση του ανοίκειου και του φρικώδους· η σχέση με το σώμα που μπορεί να είναι πηγή απόλαυσης αλλά και άγχους, που μπορεί να είναι πιστό αλλά και να προδίδει, αρρωσταίνοντας, παραλύοντας, αντιδρώντας απρόσμενα· το ερωτικό σώμα σε αντιδιαστολή ή και σε συνύπαρξη με το πάσχον σώμα· τα στοιχεία της φύσης, έμψυχα και άψυχα (τα ζώα, το χιόνι), ακόμη και οι ανθρώπινες κατασκευές, όπως οι γέφυρες – όλα ενορχηστρώνονται σε ένα συμφωνικό οικοδόμημα, στέρεο δομικά, αλλά ανάλαφρο, σχεδόν αέρινο στην ανέλιξή του στον αναγνωστικό χρόνο.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή