Σε σημαντικά υψηλότερες τιμές θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν οι αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών, περιορίζοντας τις απώλειες των παλαιών μετόχων, αν είχε ψηφιστεί νωρίτερα ο νόμος για την ανακεφαλαιοποίηση και είχαν αποδεσμευτεί έγκαιρα τα 10 δισ. ευρώ που προβλέπει το νέο μνημόνιο για τις τράπεζες.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών, οι τιμές θα μπορούσαν να είναι 50% υψηλότερες ή ακόμα και διπλάσιες αν η διαδικασία εξελισσόταν φυσιολογικά. Ωστόσο οι μεγάλες καθυστερήσεις είχαν ως αποτέλεσμα οι αυξήσεις να γίνουν όχι στο «παρά ένα» αλλά στο «και ένα», και πάντα οι συναλλαγές υπό πίεση είναι συντριπτικά υπέρ του αγοραστή.
Οταν οι επιτελείς των συστημικών τραπεζών βρέθηκαν τις προηγούμενες εβδομάδες στα γραφεία των επενδυτικών τραπεζών προκειμένου να τους αναθέσουν το «τρέξιμο» των βιβλίων προσφορών, τα στελέχη επενδυτικών οίκων τούς έθεσαν δύο επιλογές.
Η πρώτη ήταν μια αξιοπρεπής αύξηση κεφαλαίου. Για να γίνει αυτό, τόνισαν, απαιτούνταν να οριστικοποιηθεί το νομοθετικό πλαίσιο, να έχουν δοθεί στην Ελλάδα οι δόσεις του προγράμματος, να έχει εξασφαλιστεί η θετική αξιολόγηση και η κυβέρνηση να έχει προχωρήσει σε 1-2 μεγάλες κινήσεις στην οικονομία που να υπογραμμίσουν την αποφασιστικότητα της χώρας να υλοποιήσει τη συμφωνία, ενισχύοντας το κλίμα και τις προσδοκίες.
Η δεύτερη επιλογή ήταν απλά να βρεθούν άμεσα τα αναγκαία κεφάλαια προκειμένου οι τράπεζες να μην τεθούν σε ειδική αναδιάρθρωση και ανακεφαλαιοποιηθούν αποκλειστικά από το κράτος. Ομως για να βρεθούν τα χρήματα άμεσα, υπάρχει μόνο ένας τρόπος: χαμηλή τιμή. Στην πραγματικότητα οι διοικήσεις των τραπεζών δεν είχαν επιλογή. Για μια αξιοπρεπή αύξηση, με τη δεδομένη κατάσταση της χώρας, απαιτούνταν τουλάχιστον 4 μήνες, κάτι αδύνατο καθώς η ανακεφαλαιοποίηση έπρεπε να ολοκληρωθεί το 2015, διαφορετικά η μετάθεση του εγχειρήματος για το 2016 μπορούσε να ανοίξει πάλι θέμα «κουρέματος» καταθέσεων. Ετσι οι διοικήσεις επέλεξαν τα λεφτά «εδώ και τώρα», ανεξαρτήτως τιμής.
Κάπως έτσι, αργά τα μεσάνυχτα της Πέμπτης η Εθνική ανακοίνωσε ότι η τιμή διάθεσης των νέων μετοχών σε επενδυτές διαμορφώθηκε σε 0,02 ευρώ. Νωρίτερα στο Χρηματιστήριο Αθηνών επενδυτές αγόρασαν 22,3 εκατ. μετοχές της τράπεζας στην τιμή των 0,32 ευρώ έκαστη. Η έκπτωση, το discount, με την οποία δόθηκαν στους ξένους οι μετοχές σε σχέση με το πρωινό κλείσιμο, ανήλθε στο 93,75% ή στο 97% σε σχέση με το κλείσιμο 30.10 (0,678 ευρώ). Και αυτό δεν είναι τίποτα. Η πρώτη ανακεφαλαιοποίηση (καλοκαίρι του 2013) της Εθνικής έγινε στην τιμή 4,29 ευρώ, η δεύτερη (άνοιξη του 2014) στα 2,2 ευρώ και τώρα η τρίτη (και φαρμακερή) στα 0,02 ευρώ. Αντίστοιχα, σύμφωνα με πληροφορίες αργά το βράδυ της Παρασκευής, (η ανακοίνωση αναμενόταν χθες Σάββατο), η τιμή διάθεσης των μετοχών της Τράπεζας Πειραιώς διαμορφώνεται στα 0,003 ευρώ που αντιστοιχεί σε discount 86% σε σχέση με το κλείσιμο της περασμένης Πέμπτης (0,021 ευρώ) και 99,8% χαμηλότερη σε σχέση με την τιμή της αύξησης κεφαλαίου την άνοιξη του 2014 (1,7 ευρώ).
Η τιμή διάθεσης των νέων μετοχών της Eurobank καθορίστηκε σε 0,01 ευρώ, 52% χαμηλότερα από το κλείσιμο 18.11 (0,021 ευρώ) και 96,7% από την τιμή με την οποία ιδιωτικοποιήθηκε (0,31 ευρώ) η τράπεζα την άνοιξη του 2014. Καλύτερη ήταν η εικόνα για την Alpha Bank, αν και σε αυτά τα επίπεδα τιμών οι διαφορές είναι πρακτικά οριακές. Η τιμή καθορίστηκε 0,04 ευρώ που αντιστοιχεί σε discount 34,4% σε σχέση με το κλείσιμο της 11.11 (0,061 ευρώ) και περίπου 93,8% χαμηλότερα σε σχέση με την τιμή (0,65 ευρώ) που πραγματοποιήθηκε η αύξηση κεφαλαίου της Alpha Bank την άνοιξη του 2014. Eurobank και Alpha βρίσκονταν σαφέστατα σε καλύτερη θέση καθώς είχαν τις μικρότερες κεφαλαιακές ανάγκες και κάλυψαν το σύνολο των αναγκών εκμηδενίζοντας έτσι την κρατική συμμετοχή, ενώ οι μετοχές τους στο Χρηματιστήριο παρέμειναν σε επίπεδα κατά πολύ υψηλότερα των τιμών διάθεσης των νέων μετοχών (+70% και 42% αντίστοιχα).
Θα μπορούσε να αποφευχθεί το Βατερλώ των τιμών στις αυξήσεις; Σαφέστατα ναι. Αρκεί η κυβέρνηση να είχε δείξει τη στοιχειώδη υπευθυνότητα. Να έχει ψηφίσει τον νόμο για την ανακεφαλαιοποίηση έγκαιρα, να είχε πράξη τα δέοντα για να υπάρχουν στο ΤΧΣ τα 10 δισ. (ακόμα και τώρα τα λεφτά αναμένονται) και να έχει ολοκληρώσει ταχύτερα την αξιολόγηση επιτρέποντας στις τράπεζες να προσεγγίσουν από άλλη θέση και με άλλους όρους τους επενδυτές. Αντ’ αυτού, ο νόμος για την ανακεφαλαιοποίηση ψηφίστηκε την 1 Νοεμβρίου, 15 ημέρες μετά την εκπνοή της προθεσμίας, με πολλές ασάφειες και προβλήματα που αντιμετωπίστηκαν με το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε μόλις την περασμένη Πέμπτη 19 Νοεμβρίου. Υπό το δεδομένα αυτά, και το ότι μαζεύτηκαν τα λεφτά επιτυχία είναι.