Μια Κωνσταντινουπολίτισσα γιαγιά και διαδοχικές περίεργες συγκυρίες «έδεσαν» τη ζωή του με την Ελλάδα. Η πρώτη του δουλειά ως αποφοίτου της αρχιτεκτονικής σχολής ήταν το 1978 στο γραφείο Ελληνα αρχιτέκτονα στο Παρίσι, ο οποίος τον έστειλε για λίγους μήνες στην Αθήνα. Και, παρόλο που ο ίδιος ήταν αποφασισμένος να επιστρέψει στη Γαλλία ώστε να σπουδάσει κινηματογράφο στη φημισμένη σχολή IDHEC, δεν έγινε δεκτός λόγω προχωρημένης ηλικίας. (Είχε μόλις κλείσει τα 27 και η IDHEC δεχόταν νέους έως 26 ετών!) Ετσι, γράφτηκε στη Σχολή Σταυράκου. Σχεδόν 40 χρόνια και αρκετές ταινίες αργότερα -ανάμεσά τους, η βραβευμένη με το κρατικό βραβείο (2004) «Μασσαλία, μακρινή κόρη»- ο Μαρκ Γκαστίν παραμένει, κατά δήλωσή του, μέτοικος. Η συνάντησή μας έγινε στη σκιά της πολύνεκρης επίθεσης στο Παρίσι, σε αγαπημένα στέκια της παριζιάνικης νεολαίας, όπου ο ίδιος σύχναζε παλαιότερα και όπου ακόμα διασκεδάζουν τα ανίψια του.
Εχετε μια εξήγηση γιατί έγινε αυτή η επίθεση στη Γαλλία; Πιο πολύ με σόκαραν οι στόχοι που επιλέχθηκαν. Το Charlie Hebdo ήταν ένα σύμβολο. Εδώ, ποιο είναι το σύμβολο; Χτύπησαν όλα τα μέρη στα οποία πηγαίνουν οι επιτυχημένοι τριαντάρηδες Bobo (σ.σ. Bourgeois Bohème). Και αυτό με έκανε αμέσως να καταλάβω ότι αυτοί που το έκαναν ήταν Γάλλοι οι οποίοι νιώθουν αποκλεισμένοι. ∆εν είναι Σύροι. Οι Σύροι δεν θα είχαν επιτεθεί στο Μπατακλάν!
Υπήρχαν ενδείξεις ότι κάτι τέτοιο θα συνέβαινε; Θυμάστε την ταινία «Το μίσος» του Ματιέ Κασοβίτς; Εκεί, μια παρέα νέων από τα γκετοποιημένα προάστια, ένας μαύρος, ένας Αραβας και ένας φτωχο-Εβραίος, συγκρούονται με μια παρέα Bobo σε μια γκαλερί και τους σκοτώνουν.
Υπάρχει τόσο μίσος σήμερα; Το φαινόμενο είναι πολύ σύνθετο και πρέπει να προσέχουμε να μην τους βάζουμε όλους στον ίδιο σάκο. Στη Γαλλία υπάρχει μεγάλη οικονομική κρίση και έχει δημιουργηθεί ένα νέο προλεταριάτο: μια γενιά που δεν πάει καλά στο σχολείο και δεν βρίσκει εύκολα δουλειά με το όνομα Μοχάμεντ.
Το θέμα είναι, λοιπόν, οικονομικό και όχι θρησκευτικό; Είναι κοινωνικό. Και πολεοδομικό. Οι μετανάστες μένουν σε εργατικές πολυκατοικίες που χτίστηκαν μετά το ’70 με φθηνά υλικά για να λυθεί η κρίση κατοικίας στο Παρίσι. ∆εν ζουν κανονικά τη ζωή της πόλης. Ζουν απέξω.
Και οι έννοιες ισότητα και αδελφοσύνη; Από τους φίλους μου εισπράττω ότι αυτές οι αξίες παραμένουν σταθερές. Βέβαια, οι φίλοι μου δεν θα ψήφιζαν το κόμμα της Λεπέν, το οποίο προβλέπεται ότι θα βγει πρώτο σε δύο από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές περιοχές στη Γαλλία στις περιφερειακές εκλογές. Η Λεπέν θέλει να εισβάλουμε στα προάστια για να βρούμε τα όπλα. Αλλά αυτό ακριβώς θέλουν και αυτοί που έκαναν τις επιθέσεις: να αρχίσουμε έναν εμφύλιο πόλεμο μεταξύ μας.
Τα παιδιά μεταναστών δεύτερης γενιάς νιώθουν λιγότερο Γάλλοι από τους γονείς τους; Τα Αλβανάκια που εδώ φοιτούν σε ελληνικά σχολεία δεν νιώθουν ότι ξεχωρίζουν; ∆εν είναι εύκολο σε καμία χώρα να ενσωματώσει έναν μεγάλο αριθμό ανθρώπων που έχουν μια διαφορετικότητα. Συν το ότι δεν υπάρχουν πια οι παραδοσιακές διέξοδοι. Για παράδειγμα, όταν ήμουν φοιτητής, πήγαινα συχνά σε έναν φίλο μου που έμενε στις πολυκατοικίες και κάναμε πάρτι. Ε, όταν οι γείτονες ενοχλούνταν από τη δυνατή μουσική, δεν φώναζαν την αστυνομία, αλλά τον γραμματέα του Κ.Κ. για να μας συνεφέρει! Τώρα αυτόν το ρόλο έχουν αναλάβει οι ισλαμιστές. Οι οποίοι ξεκίνησαν, μάλιστα, με κοινωνικό έργο κάνοντας εράνους και βοηθώντας τον κόσμο.
Οπως η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα; Ακριβώς. Οι ισλαμιστές, όμως, κατάφεραν να δώσουν και μια διέξοδο με τη θρησκεία. Και δεν είναι όλοι τζιχαντιστές. Οι τζιχαντιστές είναι μια πολύ μικρή μειονότητα.
Η θρησκεία αντικατέστησε το κόμμα του λαού; Καλό είναι να διατηρεί κανείς τη θρησκεία του, αλλά πρέπει να ενσωματώνεται και εκεί όπου είναι. Μου έχει τύχει πολλές φορές να δω οικογένειες παραδοσιακά ντυμένες με τη μαντίλα και να νομίζω ότι έχουν έρθει από τη Σαουδική Αραβία και μετά να τους ακούσω να μιλάνε Γαλλικά καλύτερα από εμένα!
Σας ενοχλεί η μαντίλα; Οχι. ∆εν πρέπει να είμαστε υπερβολικοί για ένα μαντίλι ή για ένα σταυρό. Αλλά δεν μπορεί να επιτρέπεται σε ένα κορίτσι να πηγαίνει στο σχολείο με τσαντόρ. Είναι κάποια βασικά πράγματα, όπως η ισότητα μεταξύ των φύλων, τα οποία όσοι επιθυμούν να ζήσουν στη γαλλική κοινωνία πρέπει να τα δεχθούν.
Η οικογένειά σας φοβάται; Εχω έναν ανιψιό 20 ετών ο οποίος έχει τρομοκρατηθεί. ∆εν θέλει να βγει από το σπίτι του.
Η Ελλάδα τι ρόλο μπορεί να παίξει σήμερα; Μπορεί να επιμείνει να μην κλείσουν τα σύνορα και να υποστηρίξει τις αξίες που νομίζω ότι μοιράζεται με τη Γαλλία. Και θα έπρεπε, επιτέλους, να χωρίσει το κράτος από την Εκκλησία. Είναι σημαντικό, γιατί και η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει τα θέματα αυτά αργά ή γρήγορα – έχει πολλούς μουσουλμάνους στο έδαφός της. Καλό θα είναι να μάθει από τα λάθη των Γάλλων. Οταν τόσα χρόνια δεν δίνεις υπηκοότητα σε νέους που έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στην Ελλάδα, μαζεύεις μπαρούτι για το μέλλον.
Η Ελλάδα μπορεί να είναι στόχος; Ολος ο δυτικός κόσμος είναι στόχος. Αλλά δεν νομίζω ότι η Ελλάδα είναι ανάμεσα στις προτεραιότητές τους.
Ενώ η Γαλλία είναι σε πόλεμο, όπως είπε ο Ολάντ; Ο Ολάντ έχει χαμηλή δημοτικότητα και ήθελε να ξεπεράσει τον Σαρκοζί σε μια… δημοπρασία δηλώσεων. Και ίσως πολλοί Γάλλοι συνειδητά ή ασυνείδητα να ήθελαν να τους τιμωρήσουμε. Σίγουρα πρέπει να υπάρξει μια συνολική αντίδραση σε αυτό που γίνεται στη Συρία -ίσως και με στρατιωτικά μέσα-, αλλά νομίζω ότι μέχρι στιγμής έχουμε ρίξει μόνο λάδι στη φωτιά και κάθε χώρα κοιτάει μόνο τα συμφέροντά της. ∆εν λέω ότι οι δυτικές χώρες δημιούργησαν το φαινόμενο ISIS, αλλά ειδικά οι Αμερικανοί το ευνόησαν.
Θα είχατε κάνει μεγαλύτερη καριέρα στη Γαλλία; Εάν είχα τελειώσει την IDHEC και εάν ήμουν αρκετά καλός… Αλλά μπορεί και όχι. Τόσα χρόνια όλοι με ρωτάνε τι κάνω εδώ. Η μοναδική απάντηση που έχω βρει είναι ότι η Ελλάδα μού επέτρεψε να επεκτείνω την εφηβεία μου. Οπως λέει ένα τραγούδι του Ζακ Μπρελ, καταφέραμε να μεγαλώσουμε χωρίς να γίνουμε ποτέ ενήλικοι.
Το όνειρό σας; Να κάνω την ταινία της ζωής μου. Εχω πάρει τα δικαιώματα για την ιστορία ενός ορφανού Αλγερινού που ανακάλυψε στα 25 του ότι η μητέρα του είχε βιαστεί μαζικά από τον γαλλικό στρατό. Λένε ότι τίποτα δεν δημιουργείται και τίποτα δεν χάνεται. Υπάρχει μια μνήμη μέσα στους ανθρώπους που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Θυμάστε και την ταινία «Η μάχη του Αλγερίου»;