Στα περίπου εννέα χρόνια που είμαι γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, έχω ταξιδέψει στα μέτωπα της κλιματικής αλλαγής σε όλο τον κόσμο και έχω μιλήσει επανειλημμένως με ηγέτες, επιχειρηματίες και πολίτες για την ανάγκη της επείγουσας παγκόσμιας αντιμετώπισής της.
Γιατί όμως νοιάζομαι τόσο πολύ γι’ αυτό το θέμα;
Πρώτον, γιατί, όπως κάθε παππούς, θέλω κι εγώ τα εγγόνια μου να μπορούν να απολαμβάνουν την ομορφιά και τη γενναιοδωρία ενός υγιούς πλανήτη. Επίσης, όπως κάθε ανθρώπινο oν, με λυπεί ιδιαίτερα να βλέπω τις πλημμύρες, τις ξηρασίες και τις πυρκαγιές να χειροτερεύουν, ότι νησιωτικά έθνη θα σβηστούν από τον χάρτη, αλλά και αμέτρητα είδη ζώων θα εξαφανιστούν.
Οπως η Αυτού Αγιότης ο Πάπας Φραγκίσκος αλλά και άλλοι θρησκευτικοί ηγέτες μάς έχουν υπενθυμίσει, έχουμε την ηθική υποχρέωση να δράσουμε με αλληλεγγύη προς τους φτωχούς και τους πιο αδύναμους, που αν και φέρουν τη μικρότερη δυνατή ευθύνη για την κλιματική αλλαγή, θα υποφέρουν πρώτοι και με τον χειρότερο τρόπο.
Δεύτερον, ως επικεφαλής των Ηνωμένων Εθνών έχω δώσει προτεραιότητα στην κλιματική αλλαγή γιατί καμία χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της αυτήν την πρόκληση. Η κλιματική αλλαγή δεν γνωρίζει σύνορα. Οι εκπομπές αερίων σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη συντείνουν στο πρόβλημα και αποτελούν απειλή για τις ζωές των ανθρώπων και τον βιοπορισμό σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Η οικονομική σταθερότητα και η ασφάλεια των εθνών απειλούνται. Μόνο μέσω των Ηνωμένων Εθνών μπορούμε να αντιμετωπίσουμε συλλογικά αυτό το απόλυτα παγκόσμιο ζήτημα.
Εθνικά σχέδια
Η διαδικασία των διαπραγματεύσεων υπήρξε αργή και δύσκολη. Αλλά βλέπουμε αποτελέσματα. Απαντώντας στην έκκληση των Ηνωμένων Εθνών, περισσότερες από 166 χώρες, που συνολικά ευθύνονται για πάνω από το 90% των εκπομπών άνθρακα, έχουν υποβάλει εθνικά σχέδια και στόχους για το κλίμα. Αν εφαρμοστούν με επιτυχία, τα εθνικά σχέδια θα ελαττώσουν την αύξηση των εκπομπών άνθρακα και θα μειώσουν την προβλεπόμενη αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά περίπου 3 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα.
Αυτή είναι μια σημαντική πρόοδος. Δεν είναι όμως αρκετή. Η πρόκληση είναι τώρα να προχωρήσουμε πολύ παραπέρα, και με ταχύτερους ρυθμούς, ώστε να μειώσουμε τις εκπομπές άνθρακα και να διατηρήσουμε την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου. Παράλληλα, πρέπει να στηρίξουμε τις χώρες έτσι ώστε να προσαρμοστούν στις αναπόφευκτες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής που ήδη αντιμετωπίζουμε.
Οσο νωρίτερα δράσουμε τόσο περισσότερα θα είναι τα οφέλη για όλους: αυξημένη σταθερότητα και ασφάλεια. Ισχυρή αλλά και πιο βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, καλύτερη προσαρμοστικότητα στις αναπόφευκτες φυσικές καταστροφές, καθαρότερος αέρας και νερό, καλύτερη υγεία.
Δεν θα πετύχουμε όμως τον στόχο μας εν μια νυκτί. Η Διάσκεψη για το Κλίμα στο Παρίσι φυσικά και δεν είναι το τέλος. Πρέπει να αποτελέσει το πρώτο επίπεδο, όχι την οροφή των φιλοδοξιών μας. Πρέπει να αποτελέσει το σημείο καμπής προς ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών.
Σε όλο τον κόσμο δημιουργείται μια θετική δυναμική. Πόλεις, επιχειρήσεις και επενδυτές, θρησκευτικοί ηγέτες και πολίτες δρουν έτσι ώστε να μειωθούν οι εκπομπές άνθρακα. Η ευθύνη πλέον βρίσκεται στις κυβερνήσεις να καταλήξουν σε μια ουσιαστική και δεσμευτική συμφωνία στο Παρίσι που θα καθορίζει καθαρούς κανόνες για την πορεία, για την ενίσχυση της παγκόσμιας συνεργασίας. Για τον λόγο αυτό, οι διαπραγματευτές χρειάζονται σωστή καθοδήγηση από την κορυφή.
Παράγοντες για επιτυχία
Πιστεύω ότι αυτό είναι κάτι που θα συμβεί. Οι ηγέτες του G20, που συναντήθηκαν νωρίτερα αυτόν τον μήνα στην Αττάλεια της Τουρκίας, έδειξαν ισχυρή δέσμευση για την κλιματική δράση. Πάνω από 120 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων επιβεβαίωσαν τη συμμετοχή τους στη Διάσκεψη στο Παρίσι παρά τις έντονες ανησυχίες για την ασφάλεια μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις.
Πιστεύω ότι τέσσερις είναι οι απαραίτητοι παράγοντες ώστε το Παρίσι να στεφθεί με επιτυχία: ανθεκτικότητα, ευελιξία, αλληλεγγύη και αξιοπιστία.
Πρώτον, ανθεκτικότητα: η Διάσκεψη στο Παρίσι πρέπει να προσφέρει ένα μακροπρόθεσμο όραμα το οποίο θα έχει στόχο τη διατήρηση της θερμοκρασίας κάτω από 2 βαθμούς. Επιπρόσθετα, πρέπει να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα στις αγορές, ότι η διαμόρφωση μιας οικονομίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα είναι αναπόφευκτη, ωφέλιμη και βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
Δεύτερον, η συμφωνία θα πρέπει να είναι ευέλικτη, ώστε να μη χρειάζεται να γίνεται αντικείμενο συνεχών διαπραγματεύσεων. Πρέπει να είναι ικανή να προσαρμόζεται στις αλλαγές της παγκόσμιας οικονομίας και να εξασφαλίζει την ισορροπία μεταξύ του ηγετικού ρόλου των ανεπτυγμένων χωρών και των αυξανόμενων υποχρεώσεων των αναπτυσσόμενων χωρών.
Τρίτον, η συμφωνία πρέπει να δείχνει αλληλεγγύη, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς τεχνολογίας ή πόρων προς τις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να τηρήσουν τη δέσμευσή τους για την παροχή 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο μέχρι το 2020.
Τέταρτον, η συμφωνία πρέπει να είναι αξιόπιστη αναφορικά με την άμεση διαχείριση των κλιμακούμενων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Πρέπει να περιλαμβάνει πενταετείς κύκλους αξιολόγησης έτσι ώστε να μπορούν οι χώρες να αξιολογούν και να ενισχύουν τα εθνικά σχέδιά τους για το κλίμα σύμφωνα με τις απαιτήσεις της επιστήμης. Η συμφωνία στο Παρίσι πρέπει να περιλαμβάνει ισχυρούς και διαφανείς μηχανισμούς για τη μέτρηση, την παρακολούθηση και την αναφορά της προόδου που συντελείται.
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών δηλώνει έτοιμος να στηρίξει τις χώρες στην εφαρμογή μιας τέτοιας συμφωνίας. Μια ουσιαστική συμφωνία για το κλίμα στο Παρίσι θα οικοδομήσει ένα καλύτερο σήμερα και ένα καλύτερο αύριο. Θα μας βοηθήσει να δώσουμε τέλος στη φτώχεια. Να καθαρίσουμε τον αέρα και να προστατεύσουμε τους ωκεανούς. Να βελτιώσουμε τη δημόσια υγεία. Να δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας και να αναπτύξουμε πράσινες καινοτομίες. Αυτό θα επιταχύνει την πρόοδο για την επίτευξη των Βιώσιμων Αναπτυξιακών Στόχων. Για αυτούς του λόγους λοιπόν είναι που ενδιαφέρομαι τόσο πολύ για την κλιματική αλλαγή.
Ωρα κοινής λογικής
Το μήνυμά μου προς τους ηγέτες του κόσμου είναι ξεκάθαρο: η επιτυχία στο Παρίσι εξαρτάται από εσάς. Εφτασε η ώρα της κοινής λογικής, των συμβιβασμών και της συναίνεσης. Είναι ώρα να κοιτάξουμε πέρα από τους εθνικούς μας ορίζοντες και να θέσουμε το κοινό συμφέρον πάνω από όλα. Οι λαοί του κόσμου και οι επερχόμενες γενιές στηρίζονται σε εσάς για να έχουν το όραμα και το θάρρος να αδράξουν αυτή την ιστορική στιγμή.
*Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ