Η ιστορία του Ασπάσιου Χαρωνιτάκη μοιάζει με ιδανική συνταγή επιτυχίας. Στα 43 του είναι ένας εικαστικός με διεθνή αναγνώριση (παρότι λιγότερο γνωστός στην Ελλάδα), συμμετοχή σε μεγάλες εκθέσεις και συνεργασία με σπουδαία ονόματα της σύγχρονης τέχνης. Καθώς μου αφηγείται τα καθέκαστα από τον καναπέ του κομψού διαμερίσματός του στην οδό Ρηγίλλης, μπορώ να καταλάβω πως πρόκειται για έναν καλλιτέχνη –και γενικά έναν άνθρωπο– με μεγάλη πίστη στον εαυτό του και (δικαίως) περήφανο για όσα έχει καταφέρει.
Γεννημένος στη Βέροια, ο Χαρωνιτάκης έφυγε στα 17 του για το Παρίσι ώστε να σπουδάσει στη Σχολή Καλών Τεχνών, καθώς η αγάπη του για το ρηξικέλευθο της σύγχρονης τέχνης ένιωθε πως δεν συμβάδιζε με τις κάπως πιο ακαδημαϊκές ντόπιες πρακτικές. «Θυμάμαι πως πήγα ως υποψήφιος μαθητευόμενος στο ατελιέ του Κριστιάν Μπολτανσκί. Εκεί από το πρωί περίμεναν 150 άτομα και δεν είχαν πάρει κανέναν· τελικά ήρθε η σειρά μου και ο Μπολτανσκί με διάλεξε μαζί με άλλους δύο για να δουλέψω κοντά του. Πέρα κι από το καλλιτεχνικό κομμάτι ο συγκεκριμένος άνθρωπος με βοήθησε πολύ ως προς τον τρόπο σκέψης μου».
Μετά την αποφοίτησή του και γοητευμένος από τις δυνατότητες της multimedia art, ο Χαρωνιτάκης αφοσιώθηκε σε αυτήν αποτελεσματικά, ώστε σημαντικοί άνθρωποι να προσέξουν το έργο του.
Ο σπουδαίος Γάλλος επιμελητής Jean-Hubert Martin τον επέλεξε για την πολύ δημοφιλή Μπιενάλε της Λυών· από εκεί και έπειτα όλα έγιναν πιο εύκολα. Οι ομαδικές και ατομικές εκθέσεις διαδέχονταν η μία την άλλη, καθώς τα έργα του άρχισαν να κυκλοφορούν σε διεθνείς γκαλερί. Η σειρά «Humanoids» επιλέχθηκε για να «ντύσει» την παγκόσμια καμπάνια της βότκας Absolut, ενώ το μεγάλης κυκλοφορίας ρωσικό περιοδικό ArtChronika φιλοξένησε στο εξώφυλλό του την προσωπογραφία της καλλιτέχνιδος Louise Bourgeois διά χειρός του.
«Είναι πολύ σημαντικό να γίνει το πρώτο βήμα. Από εκεί και πέρα υπάρχουν βήματα δειλά και άλλα που θα σε βάλουν εκεί που κάποιος δεν θα μπει ποτέ. Παλιά άκουγα πόσο δύσκολο είναι, όμως όταν είσαι μέσα σε όλο αυτό δεν το καταλαβαίνεις. Τώρα που έχω κάποια απόσταση το αντιλαμβάνομαι καλύτερα», μου λέει ο Χαρωνιτάκης, ο οποίος έπειτα από πολλά χρόνια στο εξωτερικό επέστρεψε στην Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά η αρχική επιτυχία δεν «ησύχασε» τις καλλιτεχνικές του αναζητήσεις.
«Κάποια στιγμή το 2005, μέσα στην αϋπνία μου, σκέφτηκα να χρησιμοποιήσω τους αξονικούς τομογράφους, οι οποίοι προσφέρουν μια οπτική που δεν είναι γνωστή στο ανθρώπινο μάτι. Ετσι απευθύνθηκα σε μια ένωση 12 ραδιολόγων, αποκλειστικών υπεύθυνων για τις εισαγωγές των ιατρικών μηχανημάτων στα νοσοκομεία. Η απάντηση ήρθε από τον διευθυντή του Pompidou, ο οποίος φιλότεχνος και ο ίδιος, με κάλεσε στο νοσοκομείο και επί της ουσίας μου έδωσε το ελεύθερο να χρησιμοποιήσω τους τομογράφους καταπώς θέλω».
Δουλεύοντας μέρες και μήνες μαζί με τους τεχνικούς των μηχανημάτων, ο Χαρωνιτάκης πειραματίστηκε σκανάροντας κάθε λογής αντικείμενα, από λουλούδια μέχρι γυάλες με ψάρια και ταψιά μιλφέιγ. Αλλάζοντας τις ρυθμίσεις ώστε να απεικονίζονται οι διαφορετικές πυκνότητες, ο καλλιτέχνης κατάφερε να «εγκλωβίσει» τα ποικίλα σχήματα και τις οπτικές των υλικών αντικειμένων, δημιουργώντας έτσι μια τεράστια βάση οπτικών δεδομένων, η οποία –όπως μας είπε– ανέρχεται σε εκατοντάδες τεραμπάιτ. «Οι εικόνες είναι σαν αλφάβητο για μένα. Τοποθετώντας τα διάφορα καρέ με τον κατάλληλο τρόπο άρχισαν να δημιουργούνται οι δύο σειρές “Μoonflowers” και “Brainstuff”, σε ένα περιβάλλον που τότε (2007) ήταν για τη σύγχρονη τέχνη εκρηκτικό. Η ιδέα πάντως είναι απλά η αρχή. Στη συνέχεια χρειάζεται πολλή δουλειά και αυστηρότητα στην εκτέλεση για να βγει κάτι καλό» λέει ο ίδιος σχετικά.
Γιατί όμως επέστρεψε τώρα και ποιο είναι το κλίμα που βρήκε εδώ; «Επέστρεψα γιατί πλέον δεν έχει και τόση σημασία πού βρίσκομαι, το σύστημα εκπροσώπησής μου με τις γκαλερί κτλ. λειτουργεί ούτως ή άλλως.
Εδώ θέλησα να ασχοληθώ με τις επιχειρήσεις –κι αυτό τέχνη είναι (μας λέει γελώντας)– στον τομέα της ενέργειας όμως τελικά δεν έγινε τίποτα. Το κακό είναι πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει αξιοκρατία, μόνο παρέες, στην τέχνη αλλά και γενικότερα» καταλήγει.
Ο Χαρωνιτάκης, ο οποίος απείχε την τελευταία δεκαετία από τα ελληνικά καλλιτεχνικά δρώμενα –παλαιότερα είχε συμμετάσχει σε εκθέσεις και εδώ– σχεδιάζει την επιστροφή του με μια έκθεση στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης τον Μάιο του 2016. Παράλληλα, σε μια άλλη έκθεση στην Αυστραλία θα παρουσιάσει έργα υπό μια εντελώς καινούργια προσέγγιση. Βέβαια, στη σύγχρονη τέχνη, όπου τα έργα-υπογραφή των δημιουργών τους αποτελούν σχεδόν κανόνα, αυτή η πρακτική του Χαρωνιτάκη εμπεριέχει κάποιο ρίσκο: «Οταν έκανα το πέρασμα από τα “Humanoids” στην τεχνική του σκαναρίσματος, πολλοί με αποθάρρυναν, λέγοντας πως εγκαταλείπω κάτι ήδη πετυχημένο. Κι εγώ ο ίδιος ένιωθα μεγάλη ανασφάλεια, όμως αυτό που με ελκύει στη σύγχρονη τέχνη είναι ακριβώς η αίσθηση του αναπάντεχου, εκείνου που είναι “hot” την κάθε στιγμή».