Επιδεινώνεται η καταιγίδα που πλήττει την Ευρώπη και κάθε μέρα αυξάνονται οι κίνδυνοι για την Ελλάδα. Στην αδυναμία μας να αντιμετωπίσουμε επαρκώς τα προβλήματά μας προστέθηκε η προσφυγική κρίση, εμπλεκόμαστε στα ρεύματα της διεθνούς τρομοκρατίας και περιμένουμε τις επιπτώσεις της έντασης μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας. Με σωστή διαχείριση αυτών των προκλήσεων, και λίγη τύχη, η Ελλάδα θα μπορούσε να ενισχύσει τη θέση της ως στυλοβάτιδος της ενωμένης Ευρώπης. Με τον πολιτικό κόσμο σε χαρακτηριστική αφασία, όμως, είναι ορατός ο κίνδυνος η χώρα μας να βρεθεί απομονωμένη και ανίσχυρη.
Εάν η διένεξη μεταξύ Αγκυρας και Μόσχας μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους στη συριακή μεθόριο παραμείνει ελεγχόμενη, η Ελλάδα θα μπορούσε να επιδιώξει μερίδιο της αγοράς Ρώσων τουριστών που δεν θα απευθυνθούν στην Τουρκία, αλλά και επαναφορά ελληνικών προϊόντων στη ρωσική αγορά. Εάν επιδεινωθεί η κατάσταση, ουδείς γνωρίζει τι θα ακολουθήσει. Ηδη, την περασμένη εβδομάδα, εάν το ΝΑΤΟ δεν είχε ωθήσει την Τουρκία προς την αποκλιμάκωση της κρίσης, η χώρα μας, μαζί με τις άλλες χώρες-μέλη, θα είχε υποχρεωθεί να συστρατευθεί με την Τουρκία εναντίον της Ρωσίας – ή να εκφράσει την αντίθεσή της και να κρατήσει αποστάσεις από τη συλλογική απόφαση. Αυτό δεν κατέστη αναγκαίο. Από την άλλη, όμως, η «διακριτική» στάση του ΝΑΤΟ δείχνει ότι η συμμαχία μπορεί να λειτουργήσει α λα καρτ. (Η Ελλάδα ήταν η πρώτη που το διαπίστωσε αυτό, το 1974, με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, όταν το ΝΑΤΟ ισχυρίσθηκε ότι αδυνατούσε να εμπλακεί στη διένεξη δύο συμμάχων.) Στη σημερινή συγκυρία, το ΝΑΤΟ μπορεί να αποτελέσει μεγάλο κίνδυνο είτε εάν λειτουργήσει με αυτοματισμό, παρασύροντας τα μέλη του σε κάποια σύρραξη, είτε εάν φανεί ότι δεν τα προστατεύει. Είναι άγνωστο προς τα πού θα γείρει η Συμμαχία, και είναι απαραίτητο να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις η ελληνική κυβέρνηση.
Με την έξαρση της τρομοκρατίας, η ανασφάλεια που εδραιώνεται στην καρδιά της Ευρώπης ήδη αλλάζει τη σχέση μεταξύ χωρών-μελών και βάζει φρένο στα ανοιχτά σύνορα, ένα από τα ουσιαστικά επιτεύγματα της Ενωσης. Εως τώρα οι έλεγχοι εντείνονται στα «εξωτερικά» σύνορα του «χώρου Σένγκεν», αλλά η Ελλάδα βρίσκεται εκτός του κορμού αυτού και σύντομα θα είναι σαν νησί αποκομμένο από την Ε.Ε. Η ειρωνεία είναι ότι οι περισσότεροι τρομοκράτες (αν όχι όλοι) που έχουν ταυτοποιηθεί είναι γέννημα-θρέμμα χωρών που βρίσκονται στην καρδιά της Ευρώπης και του «χώρου Σένγκεν» – κυρίως Γαλλία και Βέλγιο. Στην Ελλάδα έχουν εισέλθει σχεδόν 700.000 πρόσφυγες και μετανάστες διά της θαλάσσιας οδού του Ανατολικού Αιγαίου φέτος· εάν δύο ή τρεις απ’ αυτούς συμμετείχαν στο μακελειό του Παρισιού στις 13 Νοεμβρίου, το πρόβλημα της τρομοκρατίας στην Ευρώπη δεν θα λυθεί με την απομόνωση της Ελλάδας. Αντιθέτως, μόνο όταν η Ελλάδα ενισχυθεί και στηριχθεί με όλα τα μέσα από τους εταίρους της θα μπορέσει να αντεπεξέλθει στη δύσκολη αποστολή της στη νοτιοανατολική άκρη της Ευρώπης.
Τα σύνορα επανέρχονται σε όλη την Ευρώπη όχι μόνο λόγω του φόβου της τρομοκρατίας, αλλά και του φόβου του μεγάλου αριθμού προσφύγων και μεταναστών. «Το πρώτο βήμα είναι να εξασφαλίσουμε ότι τα σύνορα ελέγχονται. Οπως γνωρίζουμε όλοι, από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, μεγάλες αυτοκρατορίες καταρρέουν όταν δεν προστατεύουν καλά τα σύνορά τους», δήλωσε την Πέμπτη ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε, του οποίου η χώρα αναλαμβάνει την προεδρία της Ε.Ε. τον Ιανουάριο. Ο υπουργός Οικονομικών του, Γερούν Ντάισελμπλουμ, προσέθεσε: «Δεν μπορούμε να διατηρήσουμε μακροπρόθεσμα το κράτος πρόνοιας εάν συνεχιστεί έτσι η εισροή αιτούντων άσυλο». Διευκρίνισε ότι «ίσως υπάρξει ένας μίνι Σένγκεν, κι ας μην είναι αυτό η καλύτερη λύση». Και οι δύο αγνοούν το γεγονός ότι Ευρώπη που θα αφήνει απελπισμένους να πεθαίνουν στα σύνορά της δεν είναι η Ευρώπη η οποία γνωρίζουμε, και ότι τίποτα δεν θα τους σταματήσει να έρχονται όταν στις χώρες τους κινδυνεύουν.
Αυτά που άλλες χώρες φοβούνται –διάτρητα σύνορα και κατάρρευση του συστήματος πρόνοιας– τα γνωρίζει καλά η Ελλάδα. Εδώ και χρόνια οι Ελληνες αναγκάστηκαν να ζουν με την ανασφάλεια και την εξάρτηση από τους εταίρους. Οσο κανείς άλλος, βλέπουμε ότι τα προβλήματά μας αναδεικνύουν τις προκλήσεις που όλες οι χώρες θα αντιμετωπίσουν εάν δεν επιδιώξουν τη συναίνεση των εσωτερικών πολιτικών δυνάμεων και εάν δεν εξασφαλίσουν μια συλλογική πολιτική εγκαίρως. Στην οικονομία, στην ασφάλεια, στη γεωστρατηγική σφαίρα μαζεύονται μαύρα σύννεφα. Είναι ώρα για ψύχραιμη αποτίμηση, τολμηρές αποφάσεις και προσήλωση στον στόχο. Ο,τι λείπει από την Ελλάδα και από την Ευρώπη εδώ και χρόνια.