Η πιο απλή εξήγηση είναι, κατά κανόνα, η καλύτερη. Αν μάλιστα είναι και αυτονόητη, ακόμη πιο σίγουροι μπορούμε να είμαστε πως έχουμε «πέσει μέσα». Ετσι, η απάντηση στο γιατί υπάρχουν κρατικοί οργανισμοί που το κράτος αγνοεί ποιοι είναι, τι κάνουν και τι προσφέρουν είναι ότι αν γνωρίζαμε, θα τους είχαμε ήδη καταργήσει.
Τα παλαιότερα έτη, όταν οι πολιτικοί ήσαν αντιμέτωποι με αντιδημοτικές αποφάσεις, παρέπεμπαν το θέμα σε μια… επιτροπή. Περιχαρείς οι επίτροποι φρόντιζαν να πάει στις ελληνικές καλένδες, υπό την προϋπόθεση ότι η -αμειβόμενη- θητεία τους θα παραταθεί, τουλάχιστον μέχρι να αλλάξει ο υπουργός. Οταν ήρθε το ΠΑΣΟΚ, χιλιάδες επιτροπές αργόμισθων καταργήθηκαν, προς όφελος των νέων, σοσιαλιστικών, επιτροπών που ανέλαβαν να περάσουν την «Αλλαγή» στο Δημόσιο και ούτω καθεξής.
Η ίδρυση οργανισμών που αναλάμβαναν κάποιο ειδικό έργο πολύ γρήγορα μετατράπηκε σε μια καλύτερα επεξεργασμένη και οπωσδήποτε πιο περίπλοκη εκδοχή των επιτροπών. Ο «Οργανισμός», όπως και το Γραφείο, η Δημοτική ή Δημόσια «Επιχείρηση», το «Ταμείο», ο «Σύνδεσμος», η «Διεύθυνση» και το «Ιδρυμα» μετάτρεψαν τη διοίκηση σε ελβετικό τυρί, για να χρησιμοποιήσω τη σωστή έκφραση του Γκι Φερχόφσταντ, επικεφαλής των Φιλελευθέρων της Ευρωβουλής κι ας μην άρεσε σε πολλούς!
Απόδειξη του βαρύτατου τιμήματος που πληρώνει ο φορολογούμενος είναι ότι στον κρατικό προϋπολογισμό ο ειδικός πίνακας του ειδικού κεφαλαίου «Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργανισμοί» γινόταν συνεχώς μακρύτερος και τα νούμερά του, ελλείμματα και χρέη, συνεχώς βαρύτερα. Τουλάχιστον όμως οι του Πίνακα ήσαν γνωστοί και τα στοιχεία τους ελέγξιμα. Μέχρι ενός βαθμού, βεβαίως, αφού ούτε η τήρηση κοινών λογιστικών κανόνων ήταν υποχρεωτική ούτε από χρηματοοικονομικό έλεγχο περνούσαν. Τα πράγματα άλλαξαν όταν χρειάστηκε να περικοπούν τα ελλείμματα για να γίνουμε μέλος του ευρώ.
Ηδη όμως, δύο άλλοι παράγοντες δημιουργούσαν νέο πρόβλημα, μεγαλύτερο κι από το προηγούμενο. Η διαχείριση του πακτωλού των κοινοτικών πόρων αξιοποίησε μια πολύ ευρωπαϊκή πρακτική, την ίδρυση ειδικών οργανισμών, οι οποίοι ήσαν «αυτόνομοι». Το κράτος αρνιόνταν την κρατική τους υπόσταση και κανείς δεν ήξερε σε ποια καρτέλα του δημόσιου λογιστικού να τους εντάξει. Ηξεραν όμως ότι μπορούσαν να προσλάβουν υπαλλήλους και να διαχειριστούν προμήθειες, και αυτό το έκαναν με μεγάλη επιτυχία.
Ο άλλος παράγοντας ήταν η δυνατότητα που απέκτησε η Τοπική Αυτοδιοίκηση και ορισμένα τμήματα της κεντρικής διοίκησης να δημιουργούν τις δικές τους «αυτόνομες» δομές, για να υπηρετήσουν ειδικούς σκοπούς και, βεβαίως βεβαίως, με ειδικό ταμείο.
Για να συμπληρώσουμε τώρα την αρχική μας παραδοχή περί των αιτιών απόκρυψης των ίδιων των οργανισμών, πρέπει να δεχτούμε ότι ο βαθύτερος λόγος, που κανείς και ποτέ δεν πρόκειται να αποκαλύψει όλους τους «-ισμούς» του κράτους, είναι οι αμοιβές των απασχολουμένων και των εργολάβων τους, σε συνδυασμό με τις «τρύπες» στο ταμείο τους.
Με δυο λόγια, ο γαλαξίας των αδήλωτων δημοσίων «αστεριών» υπάρχει επειδή υπάρχουν κονδύλια που τροφοδοτούν, κομματικές κατά κανόνα, εξυπηρετήσεις, οι οποίες πρέπει να παραμείνουν «μυστικές» ώστε να μην αποκαλυφθούν πολύ προσωπικά σκάνδαλα διατελεσάντων υπουργών.
Είναι εύλογο να έχουμε την εξής απορία: αφού ο «-ισμός» δεν υπάρχει στα χαρτιά, πώς δέχεται πληρωμές; Και γιατί δεν είναι εύκολο στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους να βρει ποιους πληρώνει;
Επειδή όμως είναι πολύ πιθανόν να μην εξεύρουμε πειστική απάντηση σε αυτό το ερώτημα, επιτρέψτε μου να προτείνω μια λογική αντίδραση του φορολογουμένου που ματώνει.
Ας δημιουργήσει επιτέλους το Γενικό Λογιστήριο ένα νέο δημόσιο μητρώο και μόνον όσοι έχουν καταγραφεί να λάβουν ειδικό αριθμό πίστωσης κρατικού χρήματος. Με δυο λόγια, όσοι δεν δηλώνουν το κρατικό τους… αυθαίρετο δεν θα πληρωθούν. Να δείτε για πότε θα βγουν από τα λαγούμια της κρατικής παραοικονομίας όσοι, ακόμη και σήμερα, κατακλέβουν το δημόσιο χρήμα.