Η κυβέρνηση θεωρεί επιτυχημένη την τραπεζική ανακεφαλαιοποίηση, η οποία εξάλειψε 20 δισ. ευρώ που είχαν δανειστεί οι Ελληνες φορολογούμενοι υπέρ των τραπεζών. Παράλληλα, στελέχη της πρώην συγκυβέρνησης Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ, που σήμερα πασχίζουν να ηγηθούν των κομμάτων τους, συνεχίζουν να τελούν υπό συστηματική άρνηση της πραγματικότητας. Αν κρίνει κανείς από το άρθρο του κ. Κ. Μητσοτάκη στην «Καθημερινή» της περασμένης Κυριακής (με τίτλο «Για ποιον χτυπά η καμπάνα;»), η κυβέρνηση θα παραμείνει στο απυρόβλητο για καιρό ακόμη.
Ο κ. Μητσοτάκης σωστά σημειώνει ότι η τελευταία ανακεφαλαιοποίηση επιφέρει απώλειες 20 δισ. ευρώ για το Δημόσιο, ότι έγινε υπό την απειλή «κουρέματος» καταθέσεων (bail in), και πως ξένοι οίκοι αμφίβολης ικανότητας πήραν τα ηνία των τραπεζών με το ευτελές ποσόν των περίπου 5 δισ. ευρώ, την ώρα που οι μικροεπενδυτές αποκλείστηκαν, σκανδαλωδώς, από την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Ομως, το εν λόγω άρθρο αποσιωπά ότι η σημερινή ανακεφαλαιοποίηση δεν είναι παρά η φυσική εξέλιξη της προηγούμενης!
Το 2013 είχαμε την πρώτη ανακεφαλαιοποίηση όταν το Δημόσιο δανείστηκε, μέσω του κρατικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), περί τα 40 δισ. υπέρ των τραπεζών λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα την πλειοψηφία των τραπεζικών μετοχών. Ομως, μήνες αργότερα εκδόθηκαν νέες τραπεζικές μετοχές σε τιμές 80% χαμηλότερες από εκείνες που είχε καταβάλει το Δημόσιο (ΤΧΣ). Με απόφαση της κυβέρνησης Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ δεν επετράπη στο Δημόσιο (ΤΧΣ), ή στους μικροεπενδυτές, η αγορά τους. Ετσι, εντός μηνών, τα πρώτα 20 δισ. φορολογουμένων και μικροεπενδυτών εξανεμίστηκαν.
Αυτό που συμβαίνει τώρα, με την πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση, δεν είναι παρά η επανάληψη του ίδιου «έργου», υπό τις εντολές της ίδιας τρόικας, με αποτέλεσμα να εξανεμιστούν και τα υπόλοιπα 20 δισ. 1 Αν ο κ. Μητσοτάκης θέλει να εγκαλέσει τη σημερινή κυβέρνηση για κάτι, ας την κατηγορήσει ότι υποτάχθηκε στους δανειστές όπως ακριβώς είχε υποταχθεί η κυβέρνηση Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ προ διετίας. Είναι διατεθειμένος να ασκήσει μια τέτοια ειλικρινή κριτική δίνοντας στη Ν.Δ. την ευκαιρία να αναβαπτιστεί στη συνείδηση των πολιτών; Κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται από το άρθρο του.
Ας περάσουμε όμως στην ουσία της τραπεζικής κρίσης. Η εμμονή των στελεχών της Ν.Δ. στον ισχυρισμό ότι τον Ιούνιο του 2014 η αξία των τραπεζών άγγιζε τα 39 δισ. ευρώ, και πως όλα έβαιναν καλώς, είναι κατώτερη των περιστάσεων. Οι ελληνικές τράπεζες δεν ξέφυγαν ποτέ από τη δίνη αφερεγγυότητας, καθώς η πρώτη ανακεφαλαιοποίησή τους (όπως δυστυχώς και η σημερινή) έγινε πριν διευθετηθεί το όνειδος των μη εξυπηρετούμενων δανείων που παράγει η κρίση χρέους-ύφεσης από το 2009.
Τον Φεβρουάριο του 2014, η BlackRock ανέφερε πως δύο τράπεζες χρειάζονταν 6 δισ. νέων κεφαλαίων, εκτίμηση «συντηρητική» καθώς ΔΝΤ και ΕΚΤ εκτιμούσαν ότι τα απαιτούμενα κεφάλαια για τις τέσσερις συστημικές ξεπερνούσαν σημαντικά τα 10,9 δισ. που απέμεναν στο ΤΧΣ για τους σκοπούς περαιτέρω ανακεφαλαιοποίησης 2. Οι δανειστές γνώριζαν καλά πως η πρώτη ανακεφαλαιοποίηση είχε αποτύχει και πως μια επόμενη θα έπρεπε να ακολουθήσει στο πλαίσιο ενός 3ου μνημονίου – κάτι που απαιτούσε μια νέα, λιγότερο φθαρμένη, κυβέρνηση.
Ο στόχος μου ως υπουργός Οικονομικών ήταν η νέα ανακεφαλαιοποίηση να μην ακολουθήσει τα χνάρια της πρώτης και, βεβαίως, να μη γίνει στο πλαίσιο ενός 3ου μη βιώσιμου μνημονίου. Αυτός ήταν ο λόγος που επιλέξαμε τον δρόμο της διαπραγμάτευσης, στο πλαίσιο της οποίας επέμενα ότι πριν από την όποια νέα ανακεφαλαιοποίηση έπρεπε να δημιουργηθεί μια «κακή τράπεζα», που θα διαχειριζόταν τα «κόκκινα» δάνεια. Ομως η τρόικα ήταν αποφασισμένη να επιβάλει την ίδια αποτυχημένη συνταγή, καθυστερώντας την επίτευξη συμφωνίας και δημιουργώντας συνθήκες τραπεζικών εκροών υπό την απειλή capital controls και άλλων στοχευμένων κινήσεων (π.χ. την άρση του waiver στις αρχές Φεβρουαρίου).
Η χώρα έχει ανάγκη μια σοβαρή κεντροδεξιά αντιπολίτευση. Πολλές από τις απόψεις μου, και των συνεργατών μου, χρήζουν κεντροδεξιάς κριτικής. Ομως η άποψη ότι ένα πτωχευμένο κράτος δεν δικαιούται να λαμβάνει νέα δάνεια υπέρ τραπεζών προτού εξασφαλιστεί η βιωσιμότητά τους, δεν είναι μία από αυτές. Οπως δεν είναι μία από αυτές η άποψη ότι, σε μια πραγματική ευρωπαϊκή νομισματική ένωση, οι τράπεζες δεν μπορούν να έχουν εθνική ταυτότητα. Οσο τα στελέχη της Νέας Δημοκρατίας εμμένουν σε θέσεις που παραβιάζουν τη νεοφιλελεύθερη κεντροδεξιά παράδοση και αποδύονται σε κυνήγι μαγισσών, η αξιωματική αντιπολίτευση θα αυτοαναιρείται, επιτρέποντας στην κυβέρνηση να επαναπαύεται.
(1) Οσο για το γεγονός ότι η ανακεφαλαιοποίηση έγινε υπό την απειλή «κουρέματος» καταθέσεων (bail in), αυτό οφείλεται στη συνυπογραφή της συνθήκης της δήθεν τραπεζικής ένωσης από την κυβέρνηση Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ.
(2) Αναρωτιέμαι αν ο κ. Μητσοτάκης πραγματικά πιστεύει ότι «απαρνήθηκα», όπως γράφει, αυτό το ποσό επιτρέποντας την (ανούσια) μεταφορά του από το ΤΧΣ στο EFSF – ESM.
* Ο κ. Γ. Βαρουφάκης είναι πρώην υπουργός Οικονομικών.