Η χώρα μοιάζει με καρυδότσουφλο εν μέσω της τέλειας καταιγίδας. Πέντε χρόνια κρίσης έχουν διαλύσει ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος. Σαν να μη μας έφτανε η οικονομική κρίση, έχουμε τώρα και το προσφυγικό – μεταναστευτικό ζήτημα. Πόσες πιέσεις μπορούν να δεχθούν μια κοινωνία και ένα κράτος πριν «σπάσουν»;
Προσπαθώ, σε μια σκοτεινή συγκυρία, να είμαι αισιόδοξος, καθώς φτάνουμε στο τέλος ενός πολύ δύσκολου, επεισοδιακού χρόνου. Το καραβάνι, όπως λέει και ο κ. Τσίπρας, όντως προχωράει. Με σπασμένες ρόδες, με θύματα αφημένα στην άκρη του δρόμου, αλλά προχωράει.
Αν –και το αν είναι μεγάλο– γίνουν μερικά πράγματα τις επόμενες εβδομάδες, θα μπορούμε να πούμε ότι το καραβάνι έχει φτάσει σε ένα ξέφωτο. Δύο πράγματα έχουν ιδιαίτερη, ουσιαστική και συμβολική, σημασία. Το πρώτο είναι οι αλλαγές στο ασφαλιστικό. Το δεύτερο είναι η ολοκλήρωση της πιο μεγάλης αποκρατικοποίησης, αυτής των αεροδρομίων. Αν ο κ. Τσίπρας τα τελειώσει, θα μπορούμε να πούμε ότι γυρίζει σελίδα.
Μία αριστερή κυβέρνηση θα έχει κάνει την πιο επώδυνη ασφαλιστική μεταρρύθμιση και την πλέον εντυπωσιακή ιδιωτικοποίηση. Το επενδυτικό κλίμα για την Ελλάδα θα επηρεασθεί πολύ θετικά και εκείνοι που έχουν στοιχηματίσει υπέρ της ελληνικής αποτυχίας θα χρειαστεί να περιμένουν ή να βρουν άλλο παιχνίδι.
Θα μου πείτε, φτάνουν αυτά για να πούμε ότι η χώρα γύρισε σελίδα; Εξαρτάται από τις προσδοκίες του καθενός. Οποιος πίστευε ότι το ελληνικό δράμα θα έμοιαζε με μία μεγάλη παραγωγή του Broadway με happy end, μάλλον πρέπει να έχει απογοητευθεί. Εδώ μιλάμε για συνεχή βαλκανικά μονόπρακτα με έντονα στοιχεία τραγωδίας, κωμωδίας και απελπιστικής μετριότητας. Ετσι θα πορευόμαστε για καιρό ακόμη…
Η πολύ συγκρατημένη αυτή αισιοδοξία περιορίζεται από μία διαπίστωση που συμμερίζονται όλο και περισσότεροι σοβαροί άνθρωποι. Η χώρα μοιάζει να διολισθαίνει προς το 1982-83 από πλευράς σεβασμού των θεσμών, δημόσιας διοίκησης, πολιτικού πολιτισμού. Νομίζαμε ότι είχαμε αφήσει πίσω τους ξεδιάντροπους κομματικούς διορισμούς σε ευαίσθητες θέσεις και πως μερικοί κρίσιμοι και ζωτικοί θεσμοί έμεναν κάπως μακριά από το άγριο πολιτικο-επιχειρηματικό αλισβερίσι. Δυστυχώς, ξαναγυρνάμε σε πρακτικές, τρόπους έκφρασης και λειτουργίας που απομακρύνουν την Ελλάδα από την Ευρώπη, την ίδια ώρα που τα μνημόνια υποτίθεται ότι φροντίζουν για το αντίθετο.
Συμπέρασμα; Η χώρα θα στέκεται όρθια, εκτός αν η κούραση και η διάλυση την αφήσουν ευάλωτη σε κάποιο «ατύχημα» που δεν θα έχει να κάνει με την οικονομία. Δεύτερο συμπέρασμα; Αυτή η κρίση κινδυνεύει να μας κάνει διπολικούς, καθώς η απελπισία διαδέχεται τη συγκρατημένη αισιοδοξία και πάει λέγοντας…