+«31 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ. Θερμοκρασία εις “Σωτηρίαν” εχθές -6 βαθμούς Κελσίου! Οι φυματικοί εις παράγκας + σκηνάς του Νοσοκομείου θα απεδεκατίσθησαν. Εδώ δίπλα μας πολλοί Κυψελιώται γείτονες παγώνουν + πένονται. Ετι χειρώτερον εις Λόφον, όπου εξοχικόν τοπίον σημαίνει περισσότερον κρύον και υγρασίαν. Σπανιώτατον δι’ Αθήνας αυτήν την εποχήν τόσον χαμηλή θερμοκρασία».
Δεν ξέρουμε αν η καταγραφή είναι πραγματική ή όχι. Ανήκει σ’ έναν μυθιστορηματικό ήρωα, τον νεαρό μετεωρολόγο Χάρη Χωματά, που αποτελεί συγγραφική μεταλλαγή ενός υπαρκτού προσώπου για τις ανάγκες του εξαιρετικού βιβλίου του Δημήτρη Φύσσα «Ο κηπουρός και ο καιροσκόπος» (εκδ. Εστία). Το πραγματικό όνομα είναι Βασίλης Α. Σακαλής, ήταν χημικός-μετεωρολόγος και πέθανε κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, μόλις στα 36 του, καθώς αρρώστησε βαριά και δεν μπορούσε να μεταφερθεί σε νοσοκομείο εξαιτίας των εχθροπραξιών. Αφησε πίσω του ένα σύγγραμμα, το «Κλίμα της πόλεως. Συμβολή εις την μικροκλιματικήν έρευναν των Αθηνών και γενικώς των Μεγαλουπόλεων», που εξέδωσαν τα αδέλφια του Γιάννης και Αντρέας μετά τον θάνατό του.
«Πρωτοχρονιά στου Μαριολόπουλου. Οι καλεσμένοι έχουν φτάσει δύσκολα, λόγω του χιονιού, που με μικρές διακοπές έπεφτε την προηγούμενη εβδομάδα. Ο Χωματάς ανάμεσα σε μικροαστούς, αστούς και μεγαλοαστούς, ελάχιστοι εργατικοί. Καλοί τρόποι, καλά ντυσίματα, καλοί μεζέδες…».
Είναι ο περιβόητος σκληρός χειμώνας του 1941-42, στην καρδιά της Κατοχής, και μία από τις σπάνιες φορές που το ξημέρωμα του νέου χρόνου βρίσκει την Αθήνα κάτω από ένα λευκό στρώμα χιονιού. Ειρωνεία της τύχης ή όχι, αυτό που λαχταρούν εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο, η «λευκή Πρωτοχρονιά» ή τα «λευκά Χριστούγεννα», επισκέφθηκε την Αθήνα μία από τις πιο δύσκολες στιγμές της νεότερης ιστορίας της. Ευτυχώς δεν ήταν και η τελευταία. Προσωπικά θυμάμαι πολύ ζωντανά την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1983, που επιστρέψαμε σπίτι μας από το σπίτι που αλλάξαμε χρονιά και χιόνιζε κανονικά. Το χιόνι έπεφτε όλη τη νύχτα κι εγώ αρνιόμουν να πάω να κοιμηθώ γιατί πίστευα ότι δεν θα ήμουν ξανά τόσο τυχερός. Τελικά είδα καλό χιόνι Πρωτοχρονιά άλλη μία φορά, την τελευταία ημέρα του 1991 και την πρώτη του 1992.
Οπως μας θυμίζει στο μπλογκ του ο γνωστός μετεωρολόγος Δημήτρης Ζιακόπουλος, η υπόθεση των «λευκών Χριστουγέννων» συνδέεται με τη λογοτεχνία του 19ου, κυρίως, αιώνα, μέσα από την οποία έφθασαν στις μέρες μας οι εικόνες των χιονισμένων Χριστουγέννων από την περίοδο που η Ευρώπη βίωνε ακόμα τη λεγόμενη «Μικρή Παγετώδη Εποχή». Μήπως, λοιπόν, τα «λευκά Χριστούγεννα» είναι ένας ακόμα μύθος; Μήπως ο χειμώνας μόλις ξεκίνησε;