Το 1897 η οκτάχρονη Βιρτζίνια Ο’ Χάνλον έστειλε ένα γράμμα στην εφημερίδα της Νέας Υόρκης «Σαν», μία από τις πιο έγκυρες της εποχής, με το οποίο ρωτούσε εάν υπάρχει ο Αη Βασίλης (Santa Claus στις Ηνωμένες Πολιτείες). Υστερα από σύσκεψη των συντακτών της εφημερίδας, αποφασίστηκε να απαντήσουν σε ένα ερώτημα που απασχολούσε τόσα παιδιά. Η εφημερίδα απάντησε, μάλιστα με υπογραφή του αρχισυντάκτη της Φράνσις Τσερτς, χωρίς να καταρρίπτει τον μύθο, ενισχύοντας το χριστουγεννιάτικο κλίμα αθωότητας και μυθοπλασίας. Σήμερα τα παιδιά μάλλον δεν θα στείλουν γράμμα σε μια εφημερίδα· θα κάνουν μια αναζήτηση στο Διαδίκτυο. Υπάρχει άραγε θέση για τον Αη Βασίλη στην ψηφιακή εποχή; Κρατώντας από πολύ μικρή ηλικία στα χέρια τις ψηφιακές μηχανές, πύλη εισόδου συχνά στο Ιντερνετ, μπορεί άραγε να κρυφτεί κάπου από τα αδιάκριτα βλέμματα ο πιο αγαπημένος άγιος;
Μια ιστοσελίδα στις ΗΠΑ, που απευθύνεται κυρίως σε γονείς, πραγματοποίησε τον περασμένο Δεκέμβριο διαδικτυακή έρευνα για το πότε τα παιδιά «ξεπερνούν» τον μύθο του καλοκάγαθου παγκόσμιου κουβαλητή με τα έντονα κόκκινα ρούχα. Σύμφωνα με τις απαντήσεις (και με κάθε επιφύλαξη για τέτοιου τύπου έρευνες), τα παιδιά της εποχής μας παύουν να πιστεύουν στην ύπαρξη του Αη Βασίλη στην ηλικία των εφτά ετών και λίγο μετά, ενώ οι γονείς τους μετά τα 8,5 – 9 έτη. Μάλιστα, πολλά παιδάκια άρχισαν να αμφισβητούν την ύπαρξη του ιπτάμενου αγίου, όταν έβλεπαν στην οθόνη του υπολογιστή διαφημίσεις σχετικές με το δώρο που ζήτησαν από τον Αγιο Βασίλη (!) ή έπεφταν τυχαία πάνω στην ψηφιακή λίστα δώρων των γονιών τους, στην οποία περιλαμβανόταν και η επιθυμία τους. Στη συνέχεια, συχνά ακολουθούσε διαδικτυακή αναζήτηση για το εάν υπάρχει Santa Claus, με θύμα συχνά την παιδική αθωότητα. Η ιστοσελίδα δεν δίστασε να μιλήσει για «το Ιντερνετ που σκοτώνει τον Santa Claus», ενώ παρουσιάστηκε και λογισμικό που εμποδίζει τις αναζητήσεις για τον Santa Claus!
«Τα παιδιά αρχίζουν να αμφισβητούν από πιο νωρίς –σε σχέση με παλιότερα– την ύπαρξη του Αη Βασίλη. Σήμερα αυτό γίνεται συνήθως από την ηλικία των πέντε ετών, ενώ μετά την πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου γενικεύεται. Τα ερωτήματα συχνά ξεκινούν από το πώς προλαβαίνει ο Αη Βασίλης να μοιράσει τα δώρα σε όλα τα παιδιά μέσα σε ένα βράδυ. Το ξεπέρασμα του μύθου του Αη Βασίλη συνοδεύεται από το τέλος της παιδικής ηλικίας και της μαγείας που την περιβάλλει», λέει στην «Κ» η ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρου Καππάτου. Σύμφωνα με την κυρία Καππάτου, αναμφίβολα η επαφή με το Διαδίκτυο παίζει ρόλο στο να τίθενται πολύ πιο γρήγορα παρόμοια ερωτήματα, αλλά σε αυτό συνεισφέρουν γενικότερα τα περισσότερα ερεθίσματα που έχουν τα σημερινά παιδιά. Ρόλο διαδραματίζει και η ύπαρξη μεγαλύτερου αδελφού, ο οποίος συχνά τραβά το πέπλο μαγείας που περιβάλλει τις μικρότερες ηλικίες.
«Ο Αγιος Βασίλης είναι ένας μύθος με μεγάλη κοινωνική αξία, καθώς αποτελεί ένα μοντέλο προσφοράς, μιας άδολης αγάπης που προσφέρεται σε όλους, αλλά ταυτόχρονα δείχνει σε όποιον έχει ένα δώρο από το σακί του, πως είναι αποδεκτός», συμπληρώνει η κυρία Καππάτου. Πολλοί γονείς ρωτούν εάν πρέπει και πότε να πουν την αλήθεια στα παιδιά τους για τον Αη Βασίλη ή ανησυχούν για το πώς θα απαντήσουν σε ανάλογες ερωτήσεις, μην πιαστούν να λένε ψέματα. «Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ηλικία, εξαρτάται από την εξέλιξη κάθε παιδιού. Σε κάθε περίπτωση, το καλύτερο είναι να συζητήσουμε μαζί τους, να εξηγήσουμε πως είναι ένας μύθος της παράδοσης, με ένα θετικό φορτίο, τον οποίο και εμείς ως παιδιά πιστεύαμε», μας λέει η κυρία Καππάτου.
Ειδικά σήμερα, οπότε η ψηφιακή λάμψη φωτίζει ένα παγωμένο κοινωνικό τοπίο (που το σαρώνουν οι άγριοι άνεμοι της κρίσης), ο μύθος του καλοκάγαθου Αη Βασίλη αξίζει όχι μόνο να διατηρείται, αλλά και να γίνεται πραγματικότητα για όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά και ειδικά για όσα δεν έχουν «τζάκι» να αφήσει τα δώρα του.