Εισοδήματα που τους φέρνουν στα όρια της… οικονομικής εξαθλίωσης εμφανίζουν στις φορολογικές τους δηλώσεις οι δύο στους τρεις ελεύθεροι επαγγελματίες. Σε σύνολο 293.000 που εμφάνισαν στις φορολογικές δηλώσεις εισοδήματα από «μπλοκάκια», οι 200.000 ανέγραψαν ετήσια ποσά κάτω των 5.000 ευρώ.
Ολοι μαζί οι ελεύθεροι επαγγελματίες της χώρας «μοιράζονται» κέρδη που δεν ξεπερνούν τα 2,6 δισεκατομμύρια ευρώ, κάτι που σημαίνει ότι αναλογούν 8.874 ευρώ στον καθένα. Από αυτά, η εφορία εισπράττει τα 2.957 ευρώ υπό μορφή φόρου και τέλους επιτηδεύματος, με αποτέλεσμα το καθαρό μέσο εισόδημα ενός επαγγελματία –πάντοτε με βάση τα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων– να πέφτει και κάτω από τα 5.000 ευρώ.
Η στατιστική «απομόνωση» των εισοδημάτων από τα ελεύθερα επαγγέλματα κατέστη εφικτή μετά την καθιέρωση της αυτοτελούς φορολόγησης και μάλιστα από το πρώτο ευρώ. Οι 293.000 φορολογούμενοι που δήλωσαν εισοδήματα από αυτή την κατηγορία είναι πιθανό να έχουν εισοδήματα και από άλλες πηγές, όπως από μισθωτές υπηρεσίες ή από ενοίκια.
Η σπουδή…
Σε κάθε περίπτωση, όμως, είναι αποκαλυπτική η «σπουδή» επαγγελματιών να δηλώσουν όσο το δυνατόν λιγότερα προκειμένου να αποφύγουν τη βαριά φορολογία που έχει επιβληθεί τα τελευταία δύο χρόνια. Ετσι:
1. 167 χιλιάδες σε σύνολο 293 χιλιάδων (δηλαδή το 57% του συνόλου) μοιράστηκαν αποδοχές μόλις 139 εκατ. ευρώ, κάτι που σημαίνει ότι αντιστοιχούν… 832 ευρώ στον καθένα.
2. 33 χιλιάδες –οι 11 στους 100– δήλωσαν εισοδήματα από 3.000 έως 5.000 ευρώ και μοιράστηκαν 125 εκατ. ευρώ ή 3.788 ευρώ ο καθένας.
3. Στους 30.000 ανήλθαν αυτοί που δήλωσαν 8.100 ευρώ κατά μέσο όρο ή εισοδήματα από 5.000 έως 10.000 ευρώ.
4. Εισοδήματα πάνω από 10.000 ευρώ δήλωσαν συνολικά μόλις 63.000 φορολογούμενοι, δηλαδή μόλις ο ένας στους πέντε.
Τα στατιστικά στοιχεία αποτυπώνουν τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης η οποία πλήττει τους επαγγελματίες αλλά και της εκτεταμένης φοροδιαφυγής, το κίνητρο για την οποία έγινε ισχυρότερο από τη στιγμή που άλλαξε ο τρόπος φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών. Τα εισοδήματα του 2014, που αποτυπώθηκαν στις φορολογικές δηλώσεις του 2015, φορολογήθηκαν από το πρώτο ευρώ με συντελεστή 26% (ή 33% εφόσον το συνολικό καθαρό ατομικό εισόδημα ξεπερνά τις 50.000 ευρώ). Επιπλέον, επιβλήθηκε σε όλους το τέλος επιτηδεύματος ύψους 650 ευρώ. Από την επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων προέκυψε ότι με τον συντελεστή του 26% φορολογήθηκαν οι 283.000 από τους 293.000 ελεύθερους επαγγελματίες, κάτι που σημαίνει ότι μόλις 10.000 φορολογούμενοι της συγκεκριμένης επαγγελματικής κατηγορίας δήλωσαν καθαρές αποδοχές άνω των 50.000 ευρώ.
Ενόψει αλλαγών
Τα στατιστικά στοιχεία αποκτούν ιδιαίτερη αξία ενόψει των αλλαγών που σχεδιάζει η κυβέρνηση τόσο για τη φορολόγηση των εισοδημάτων όσο και για την καταβολή των ασφαλίστρων από την πλευρά των ελεύθερων επαγγελματιών. Ειδικότερα:
• Το μνημόνιο προβλέπει ότι πρέπει να αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών και να συνδεθούν με βάση το εισόδημα. Σήμερα, ο ΟΑΕΕ (πρώην ΤΕΒΕ) εισπράττει ασφαλιστικές εισφορές με βάση συγκεκριμένα ποσά, τα οποία ουσιαστικά εξαρτώνται από τα χρόνια προϋπηρεσίας και ξεκινούν από τα 225 ευρώ ανά μήνα (με κριτήριο την παλαιότητα, ο επαγγελματίας αλλάζει κλιμάκιο, ενώ λόγω κρίσης έχει δοθεί η δυνατότητα για οικειοθελή οπισθοχώρηση δύο κλιμακίων με στόχο την καταβολή λιγότερων εισφορών). Με βάση το σημερινό καθεστώς, ο ένας στους δύο δεν πληρώνει τις εισφορές του. Αν προχωρήσει η σύνδεση με βάση το εισόδημα, θα προκύψει θέμα εισπραξιμότητας για τον ΟΑΕΕ ο οποίος ούτως ή άλλως βυθίζεται στα ελλείμματα. Τι συντελεστής υπολογισμού εισφορών θα υπολογιστεί –για παράδειγμα– στους 200.000 ελεύθερους επαγγελματίες που δηλώνουν κάτω από 5.000 ευρώ ή 260 εκατομμύρια ευρώ αθροιστικά; Να σημειωθεί ότι όλοι μαζί οι ασφαλισμένοι στο ΤΕΒΕ είναι 700.000 άτομα.
• Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει σχέδιο καθιέρωσης ενιαίας φορολογικής κλίμακας στην οποία θα ενσωματωθούν και τα εισοδήματα από ελεύθερα επαγγέλματα. Αυτό, όμως, μπορεί να σηματοδοτεί τον κίνδυνο πολύ μεγάλης απώλειας φόρων. Για παράδειγμα, οι 230.000 φορολογούμενοι, που δηλώνουν από επαγγέλματα κάτω από 10.000 ευρώ, φορολογούνται σήμερα με συντελεστή 26% και αποδίδουν στο κράτος περισσότερα από 130 εκατομμύρια ευρώ χωρίς το τέλος επιτηδεύματος. Αν αυτά τα εισοδήματα ενταχθούν στην κλίμακα και φορολογηθούν με συντελεστή μικρότερο του 26%, το υπουργείο Οικονομικών θα χάσει δεκάδες ή και εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Το να αναπληρωθούν αυτές οι απώλειες από τους επαγγελματίες που εμφανίζουν υψηλά εισοδήματα είναι δύσκολο. Πρώτον διότι είναι ελάχιστοι (μόλις 10.000 με εισοδήματα άνω των 50.000 ευρώ, όπως προαναφέρθηκε) και δεύτερον διότι ούτως ή άλλως φορολογούνται με συντελεστή 33%.
Η διασταύρωση εσόδων, δαπανών
Το ποσόν των 2,6 δισεκατομμυρίων ευρώ, που εμφάνισαν ως καθαρό εισόδημα οι ελεύθεροι επαγγελματίες για το 2014 μέσα από τις φορολογικές δηλώσεις του 2015, είναι το αποτέλεσμα που προκύπτει μετά την αφαίρεση των ασφαλιστικών εισφορών αλλά και των επαγγελματικών δαπανών από τον τζίρο, δηλαδή τα ακαθάριστα έσοδα. Υποτίθεται ότι από το τέλος του 2013 θα έπρεπε να ισχύσει η ηλεκτρονική τιμολόγηση για όλους, και για ελεύθερους επαγγελματίες. Κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ. Αντιθέτως, μετά την κατάργηση και της θεώρησης των τιμολογίων, οι επαγγελματίες έχουν εκδώσει εκατομμύρια τιμολόγια και στο σκέλος των εσόδων και στο σκέλος των δαπανών, τα οποία όμως δεν έχουν ελεγχθεί μέχρι σήμερα. Υποτίθεται ότι μια πρώτη διασταύρωση θα γινόταν μέσα από τις συγκεντρωτικές καταστάσεις πελατών προμηθευτών οι οποίες θα διασταύρωναν έσοδα και δαπάνες από το πρώτο ευρώ. Οι συναλλαγές του 2014 ακόμη δεν έχουν γίνει γνωστές στο υπουργείο Οικονομικών καθώς, ύστερα από αλλεπάλληλες παρατάσεις, οι επαγγελματίες έχουν περιθώριο μέχρι το τέλος Ιανουαρίου να κάνουν διορθώσεις στα ηλεκτρονικά έντυπα τα οποία είναι γεμάτα από λάθη. Το τι θα συμβεί για τις συναλλαγές του 2015 θα εξαρτηθεί από τις αποφάσεις που θα λάβει ο νέος γενικός γραμματέας Δημοσίων Εσόδων.