Μ. Πρίντσιγκερ: Ηθελα να γίνω μέρος αυτού του πολιτισμού

Μ. Πρίντσιγκερ: Ηθελα να γίνω μέρος αυτού του πολιτισμού

5' 39" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η Μιχαέλα Πρίντσιγκερ (Βιέννη, 1963) είναι εδώ και δεκαετίες ένας ζέων κόμβος μετάγγισης της νέας ελληνικής λογοτεχνίας προς τον γερμανόφωνο κόσμο, έχοντας μεταφράσει το σύνολο σχεδόν των βιβλίων του Μάρκαρη αλλά και άλλους Καρυστιάνη, Γαλανάκη, Αναγνωστάκη κ.α. Εδώ και 1,5 περίπου χρόνο η Πρίντσιγκερ, που ζει και εργάζεται στο Βερολίνο, επεξέτεινε τη διαμεσολαβητική της δραστηριότητα στο σύνολο της σύγχρονης πολιτιστικής παραγωγής με τη φιλόδοξη και απολύτως δίγλωσση (γερμανικά-ελληνικά) διαδικτυακή πύλη diablog.eu. Στα τέλη του 2015 της απονεμήθηκε το Αυστριακό Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης για το σύνολο της προσφοράς της. Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή τη βράβευσή της, που δεν αφορά μόνο την ίδια αλλά και τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό τον οποίο διαμεσολαβεί στον γερμανόφωνο χώρο.  

Πότε και πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με την ελληνική γλώσσα;

Η ενασχόλησή μου με την ελληνική γλώσσα και κατόπιν με τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό ξεκίνησε όταν ήμουν 17. Ταξίδεψα στην Ελλάδα για πρώτη φορά και ερωτεύτηκα τη γλώσσα…

Δεν ήξερες λοιπόν ελληνικά…

Καθόλου και μάλιστα έλειπαν και οι “προϋποθέσεις”: δεν είχα ουμανιστική παιδεία, δεν ήξερα αρχαία ελληνικά κι έτσι έπεσα κατευθείαν “στα βαθιά” των Νέων Ελληνικών. Άκουγα τους ανθρώπους να μιλούν και δεν καταλάβαινα αλλά ήθελα να γίνω μέρος αυτού του πολιτισμού. Ξεκίνησα κάνοντας μάθημα νέων ελληνικών και σιγά σιγά άνοιξε για μένα ο κόσμος της γλώσσας, έμαθα και αρχαία ελληνικά.

Δεν γινόταν χωρίς αρχαία ελληνικά;

Ήταν απαραίτητο για να συλλάβεις τη γλώσσα στη διαχρονία της. Σπούδασα λοιπόν στη Βιέννη, στη συνέχεια όμως το προσπάθησα και μόνη μου, με την επαφή με συγγραφείς, με καλλιτέχνες και σε διάρκεια δεκαετιών έφτιαξα ένα δίκτυο που τώρα αρχίζει να αποδίδει πραγματικούς καρπούς…

Η πρόσφατη βράβευσή σου είναι μέρος αυτών των καρπών: μίλησέ μας για το βραβείο.

Είναι η μεγαλύτερη διάκριση της Αυστριακής Δημοκρατίας για τη λογοτεχνική μετάφραση. Είμαι τρομερά περήφανη που μου απονεμήθηκε αλλά και που απονεμήθηκε γενικά σε μεταφραστή από τα ελληνικά. Δεν έλπιζα, για να είμαι ειλικρινής, ότι θα δινόταν σε μεταφραστή από ελληνικά μια πραγματικά μεγάλη βράβευση.

Γιατί;

Δεν είναι πολύ ευνοϊκές οι προϋποθέσεις. Δεν είχαμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε μια μεταφραστική παράδοση εξαιτίας του ελλιπούς ενδιαφέροντος  του εκδοτικού κόσμου. Δεν μπορούμε να αναχθούμε σε παρελθόν μεταφράσεων είτε κλασικών είτε εντελώς σύγχρονων έργων. Έμοιαζε, λοιπόν, αρκετά απίθανο. Γι' αυτό ερμηνεύω τη διάκριση ως αποτέλεσμα του συνόλου των προσπαθειών μου, συμπεριλαμβάνοντας και την ιστοσελίδα diablog.eu αλλά και τις δικτυώσεις που καλλιεργώ μέσω αυτής. Άλλωστε η βράβευση αυτή δεν αφορά μετάφραση ενός συγκεκριμένου έργου αλλά τη συνολική επίδοση που συναποτελείται από πολλούς παράγοντες: έναν πολύ επώνυμο συγγραφέα (τον Πέτρο Μάρκαρη), αλλά και πολλούς νεότερους συγγραφείς τους οποίους υποστηρίζω και προσπαθώ να τους φέρω κοντά στο γερμανόφωνο αναγνωστικό κοινό, και την ανάπτυξη ενός εναλλακτικού δρόμου μέσω του διαδικτύου. 

Θα έχεις, φαντάζομαι, συγκεκριμένες προτιμήσεις…

Και βέβαια, παράδειγμα ο Γιάννης Παλαβός: Τον βρίσκω πολύ, πολύ καλό και μόλις μετέφρασα ένα διήγημά του που δημοσιεύσαμε στο δiablog.eu τα Χριστούγεννα. Εκτιμώ ιδιαίτερα τον Νίκο Παναγιωτόπουλο, τον Χρήστο Οικονόμου, την Αμάντα Μιχαλοπούλου, τη Λένα Κιτσοπούλου. Και εντελώς νέους όπως τη Δήμητρα Διδαγγέλλου, μεταφράσαμε ένα μικρό διήγημά της. Τον μπλόγκερ Γιάσρα Χάλεντ που γράφει με ψευδώνυμο, και κέρδισε δύο βραβεία στο Βερολίνο. Αυτό το βρίσκω σπουδαίο: κάποιος που δεν είναι ενσωματωμένος στην ελληνική "κλασική" λογοτεχνική σκηνή, αλλά κατάφερε να αποσπάσει την προσοχή των Γερμανών. Έτσι μπορούμε και να αλληλοσυμπληρωθούμε και να εμπνεύσουμε ο ένας τον άλλον, μιας και εμείς από εκεί μπορούμε να έχουμε μια διαφορετική οπτική, τραβώντας την προσοχή σε έναν συγγραφέα που εδώ (στην Ελλάδα) δεν είναι γνωστός και αντίστροφα.

Είπες ότι χρειάστηκε τελικά να μάθεις Αρχαία Ελληνικά. Πιστεύεις ότι υπάρχει μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους Γερμανούς των κλασικών, ουμανιστικών σπουδών που ενδιαφέρονται (αποκλειστικά) για την Αρχαία Ελλάδα και στους άλλους, όπως εσύ, που ασχολούνται με τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό;

Ας πούμε ότι έχουμε μια παλαιότερη γενιά, ενώ τώρα υπάρχει και μια νεώτερη. Ας πάρουμε παράδειγμα έναν νέο συγγραφέα, τον Jochen Schmidt, που μεταφράσαμε και στο diablog. Είναι ένας συγγραφέας “σκηνικών αναγνώσεων”. Ενσωματώθηκε αμέσως σε ένα “καθιερωμένο” μέσον όπως η Frankfurter Allgemeine Zeitung. Έγραψε, σε συνεργασία με μια πολύ καλή γραφίστρια, ένα βιβλίο με κείμενα για αρχαίες ελληνικές λέξεις. Έμαθε πρώτα αρχαία ελληνικά, τον συνάντησα και μου έδειξε το διδακτικό εγχειρίδιό του των Αρχαίων Ελληνικών! Βγήκε κατόπιν το βιβλίο στον C.H.Beck -Verlag, – μερικά κείμενα από εκεί τα μεταφράσαμε και τα δημοσιεύσαμε στο diablog. Πολύ όμορφο βιβλίο όπου αναστοχάζεται από μια μοντέρνα, γερμανόφωνη οπτική για τις αρχαίες ελληνικές λέξεις/έννοιες και κάνει κείμενα με πολύ έμπνευση και χιούμορ. Αυτός είναι ένας τρόπος για να λειτουργήσει ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός. Και ένας δρόμος για να προωθήσει κανείς το σύνολο του ελληνικού πολιτισμού, με έναν πιο μοντέρνο τρόπο.

Η ενασχόληση με τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, η προώθηση του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, αποτελεί και μορφή πολιτικής στράτευσης; Προϋποθέτει κάτι περισσότερο από το απλό ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία;

Είναι μια μορφή στράτευσης σε μια πολιτική πολιτισμού την οποία βρίσκω ιδιαίτερα σημαντική, όχι ως μεταφράστρια αλλά ως γεφυροποιός. Έτσι και το diablog είναι εν ευρεία εννοία πολιτικό. Νομίζω ότι η οπτική της πολιτικής του πολιτισμού έχει ιδιαίτερη σημασία και τώρα, στην εποχή της κρίσης. Δυστυχώς δεν το βλέπουν έτσι οι επίσημοι θεσμοί. Από ελληνικής πλευράς βλέπω μια απόλυτη έλλειψη πολιτικής πολιτισμού -εννοώ προώθηση σύγχρονου πολιτισμού. Σε κρατικό επίπεδο δεν βλέπω τίποτα. Στο κενό αυτό εισέρχονται ιδιωτικά ιδρύματα, που λίγο έως πολύ παίρνουν πάνω τους την υπόθεση. Η θέση μου είναι ότι χρειαζόμαστε πολιτική πολιτισμού και από την πλευρά της Κοινωνίας των Πολιτών. Η πολιτική του πολιτισμού πρέπει να εκπορευθεί από την Κοινωνία των Πολιτών, σε μικρά βήματα, για να έχει πραγματική επίδραση. Η “μεγάλη”, η κρατική πολιτική πολιτισμού προσανατολίζεται πάντοτε σε mega-events, σε documenta, σε φεστιβάλ, σε πυροτεχνήματα. Καλά είναι και όλα αυτά, όμως ξεφουσκώνουν. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι διάρκεια, αειφορία. Και αυτή δεν υποστηρίζεται δυστυχώς από κανέναν. Αυτό το βρίσκω εντελώς λάθος και πολύ κρίμα. Αυτό θέλω να δείξω με το diablog. Ότι πρέπει να δουλέψουμε με διάρκεια, με μικρά βήματα, να φτιάξουμε ένα δίκτυο με συλλογική εργασία.

Πώς εκτιμάς τις φωνές των γυναικών και των νέων στην ελληνική πολιτιστική σκηνή και στη λογοτεχνία;

Παρόλο που έγραψα διδακτορικό για τη γυναικεία νεοελληνική λογοτεχνία, συνειδητοποιώ ότι και εγώ η ίδια προωθώ πολλούς άντρες. Γιατί; Υπάρχουν αντρικές “κοινότητες” και γυναικείοι “κύκλοι”. Οι άντρες οργανώνονται καλύτερα, αλληλοπροωθούνται περισσότερο. Ακόμη κι εγώ που ενδιαφέρομαι, δυσκολεύομαι να προσεγγίσω τις γυναίκες.

Έχεις υποστήριξη οικονονομική; Ανθρώπινη;

Ανθρώπινη. Θα πρέπει οπωσδήποτε να αναφέρω τον Θανάση Τσίγκα, συνάδελφο και φίλο από το Βερολίνο. Στους ώμους και των δυο στηρίζεται το project και η διγλωσσία του. Χρειάζομαι όμως έναν ευρύτερο κύκλο και στις δυο χώρες. Όλα είναι εθελοντικά – και έτσι πρέπει, στην αρχή. Είναι συνειδητή επιλογή. Αν υπήρχε εξαρχής χρηματοδότηση, θα ήμασταν υποχρεωμένοι να δεχτούμε οδηγίες. Θέλαμε να φτιάξουμε πρώτα ένα συγκεκριμένο, δικό μας προφίλ, κι αφού το κάνουμε, να μας υποστηρίξουνε γι' αυτό που είμαστε.

* συντομότερη εκδοχή της συνέντευξης αυτής μπορείτε να διαβάσετε στην έντυπη έκδοση της «Κ», «Τέχνες και Γράμματα», σελ. 15, 17 Ιανουαρίου 2016.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή