Είναι ανάμεσα στα θέματα που έχουν απασχολήσει περισσότερο τα νοικοκυριά, καταγράφοντας το μικρότερο δυνατό αποτέλεσμα. Πρέπει να είναι, επίσης, ανάμεσα στις πιο συχνές ερωτήσεις προς λογιστές και φοροτεχνικούς, με τις πιο αμφιλεγόμενες απαντήσεις. Τώρα αν το ίδιο βάσανο απασχόλησε και τα οικονομικά επιτελεία των κυβερνήσεων των έξι τελευταίων χρόνων, χωρίς να μπορέσουν να δώσουν μιαν αξιόπιστη λύση, θα πρέπει να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι οι «αποδείξεις» είναι άλλο ένα κομβικό σημείο στο οποίο η ανικανότητα συναντάει την αυθαιρεσία. Ή μήπως ο αυτοσαρκασμός συναντάει τον σαρκασμό; Ή η αδιαφορία συναντάει το καψώνι; Μήπως απλώς η σοβαροφάνεια βγάζει γλώσσα στη σοβαρότητα; Τα ζεύγη λέξεων, με αντίθετη ή συμπληρωματική σημασία, που θα μπορούσαμε να εμπνευστούμε είναι ανεξάντλητα.
Δεν είναι μάλλον τυχαίο ότι τα καλύτερα αποτελέσματα στο θέμα των αποδείξεων, στην εξαετία της κρίσης, παρήγαγαν οι γελοιογράφοι. Ο συνδυασμός ποιες αποδείξεις πρέπει να μαζεύουμε, για ποια κατηγορία δαπανών δηλαδή, τι ποσοστό του φορολογητέου εισοδήματος οφείλουν να καλύπτουν, αν έχει νόημα να τις κρατάμε και για πόσο διάστημα, τι προβλέπει ο νόμος για το ’15 ή το ’16 (εδώ, ξέρουμε την απάντηση: απολύτως τίποτα), κ.ο.κ., εμπίπτει στο ίδιο απολύτως ασυνάρτητο παζλ.
Ο,τι νεότερο επί του θέματος είναι οι δηλώσεις του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών, το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου: προέτρεψε τους φορολογούμενους να κρατούν αποδείξεις και το 2016, παρά το γεγονός ότι από την περασμένη χρονιά δεν υπάρχει, θεσμικά, η υποχρέωση αυτή και από φέτος θα τεθεί –υποτίθεται– σε ισχύ νέο σύστημα που θα συνδέει το αφορολόγητο ποσό εισοδήματος με τις πληρωμές μέσω πλαστικού χρήματος. Μάλιστα, απαντώντας σε ερώτηση για το τι πρέπει να κάνουν οι φορολογούμενοι τα πειστήρια προηγούμενων ετών, παρέπεμψε στο άμεσο μέλλον, επισημαίνοντας ότι σύντομα θα υπάρξουν ανακοινώσεις.
«Πρέπει να κρατάμε όλες τις αποδείξεις, γιατί μπορεί να μας καλέσουν για έλεγχο», τόνισε ο υπουργός.
Ακριβώς αυτός είναι και ο λόγος που ανακινούμε το ζήτημα σήμερα. Πόσα κουτιά παπουτσιών με αποδείξεις να αντέξει ένα μικρό διαμέρισμα χωρίς, επιπλέον, αποθηκευτικούς χώρους; Προφανώς προσφέρεται και η λύση των μεγάλων φακέλων, αλλά κι εδώ υπάρχει πρόβλημα! Για να μην υπεισέλθουμε σε υπαρξιακές λεπτομέρειες: οι παλαιότερες αποδείξεις ουσιαστικά δεν υφίστανται. Eχουν σβηστεί! Ω, ποία ματαιότης!
Η σουρεαλιστική πραγματικότητα των αποδείξεων όμως (άλλη μία, για την ακρίβεια) έχει πολλές πτυχές. Ας παρακάμψουμε τα πρακτικά, ποιοι, για παράδειγμα, θα ελέγξουν το ακριβές του συνολικού ποσού κάθε χρονιάς, έστω και ενδεικτικά, για κάποιους φορολογούμενους; Αυτό το αχρείαστο καφκικό σύμπαν –που μπορεί να περιοριστεί δραστικά μόνον μέσω της χρήσης καρτών– ήταν άραγε ένα εκπαιδευτικό σεμινάριο για μια κοινωνία με πολύ αυξημένη φοροδιαφυγή; Να δεχτούμε ότι όσο ζητάμε και όσο εκδίδονται αποδείξεις συμβάλλουμε στη μείωση της φοροδιαφυγής. Να δεχτούμε ότι ως ευσυνείδητοι και νομοταγείς πολίτες οφείλουμε να συναλλασσόμαστε με αποδείξεις. Αλλά να τις κρατάμε κιόλας;
Σε τι χρησιμεύει η πολυετής αποθήκευση; Οι διαταραγμένες σχέσεις εμπιστοσύνης πολίτη-κράτους ισορροπούν ή υποσκάπτονται περαιτέρω; Διατηρεί η συγκέντρωση αποδείξεων ως μέτρο πίεσης την αρχική δυναμική του ή διαλύεται μέσα σε ένα χάος ασυνεννοησίας, παράπλευρων απωλειών και διαδρομών, διατάξεων που αλληλοεπικαλύπτονται, αδυναμιών του συστήματος να εφαρμόσει ό,τι εξαγγέλλει, κ.ο.κ; Εν ολίγοις, το «μην πετάξεις τίποτα» μόνο τον τραγουδοποιό δικαιώνει: «φτάσαμε στ’ ανείπωτα».