Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα άφησε χθες ανοιχτό το ενδεχόμενο να λάβει, τον Μάρτιο, νέα μέτρα χαλάρωσης της νομισματικής της πολιτικής επικαλούμενη την αναταραχή στις παγκόσμιες αγορές και την αβεβαιότητα σχετικά με την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας. Οι δύο αυτοί παράγοντες επιδρούν αρνητικά στην πορεία του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη, ενώ τον Μάρτιο οι οικονομολόγοι της ΕΚΤ θα παρουσιάσουν και τις νέες προβλέψεις τους για την οικονομική ανάπτυξη και τον πληθωρισμό. Η προοπτική περαιτέρω χαλάρωσης ενίσχυσε την άνοδο των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων, μείωσε και άλλο τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης και επίσης οδήγησε σε εξασθένηση του ευρώ έναντι του δολαρίου.
Μπορεί χθες η ΕΚΤ να διατήρησε αμετάβλητα τα βασικά επιτόκια δανεισμού, ωστόσο, μιλώντας μετά τη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, ο πρόεδρός της Μάριο Ντράγκι εξήγησε ότι «έχουν ενταθεί και πάλι οι απειλές (για την οικονομία) εν μέσω αυξημένης αβεβαιότητας σχετικά με τις αναπτυξιακές προοπτικές των οικονομιών των αναδυόμενων αγορών, αναταραχής στις χρηματοπιστωτικές αγορές και στις αγορές πρώτων υλών, αλλά και των γεωπολιτικών απειλών». Το 2016 έχει αποδειχτεί μέχρι σήμερα πολύ άσχημο για τα χρηματιστήρια, οι τιμές του πετρελαίου έχουν υποχωρήσει κατά σχεδόν 30% από τις 4 Ιανουαρίου, ενώ η Κίνα είχε το 2015 τον χαμηλότερο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης από το 1990.
Μπορεί οι περισσότεροι Ευρωπαίοι πολιτικοί να επιμένουν ότι η αναταραχή στις αναδυόμενες αγορές δεν πρόκειται να πλήξει την ανάπτυξη της Ευρωζώνης, ωστόσο η έντονη υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει ακόμη πιο χαμηλά τον πληθωρισμό, ο οποίος διαμορφώθηκε τον Δεκέμβριο στο 0,2% έναντι στόχου σχεδόν 2% της ΕΚΤ. «Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να επανεξετάσουμε και ενδεχομένως να αναθεωρήσουμε τη στάση της νομισματικής μας πολιτικής στην επόμενη συνάντησή μας, στις αρχές Μαρτίου», είπε χθες ο κ. Ντράγκι. Κανείς, επενδυτής ή αναλυτής, δεν περίμενε χθες τη λήψη νέων μέτρων από την ΕΚΤ και η υπόσχεση για επανεξέταση της κατάστασης μάλλον αποτέλεσε έκπληξη.
Σχεδόν οι πάντες περίμεναν σημαντικά μέτρα χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής τον περασμένο Δεκέμβριο. Πράγματι, τότε η ΕΚΤ είχε μειώσει στο -0,3% από -0,2% το επιτόκιο καταθέσεων για τις τράπεζες που τοποθετούν τα χρήματά τους στην ΕΚΤ και είχε επεκτείνει κατά έξι μήνες, μέχρι τον Μάρτιο του 2017, τις αγορές ομολόγων αυξάνοντας το συνολικό μέγεθος της ποσοτικής χαλάρωσης στο 1,5 τρισ. ευρώ από 1,1 προηγουμένως. Ωστόσο οι επενδυτές περίμεναν αύξηση των μηνιαίων αγορών κρατικών ομολόγων και μεγαλύτερη μείωση του επιτοκίου καταθέσεων και η διάψευση των προσδοκιών είχε οδηγήσει σε ισχυρή ανατίμηση του ευρώ και πτώση των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων. Η απογοήτευση είχε ενισχυθεί ακόμη περισσότερο λίγες ημέρες μετά, όταν ο κ. Ιβ Μερς, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, είχε αποκαλύψει την ύπαρξη σημαντικών διαφορών μεταξύ των κεντρικών τραπεζιτών της Ευρωζώνης για το μέλλον της ποσοτικής χαλάρωσης, με αρκετά μέλη του Δ.Σ. να υποστηρίζουν τη θέση της γερμανικής κεντρικής τράπεζας πως η ποσοτική χαλάρωση έχει ήδη πετύχει τον στόχο της και ότι θα πρέπει να διακοπεί. Η διάψευση των ελπίδων τον Δεκέμβριο είχε μεταθέσει για τον Ιούνιο, το νωρίτερο, την όποια επόμενη κίνηση της ΕΚΤ.
Ενας χρόνος ποσοτικής χαλάρωσης
Ενας χρόνος συμπληρώνεται σήμερα από την ημέρα που ο Μάριο Ντράγκι ανακοίνωσε ότι η ΕΚΤ θα άρχιζε να αγοράζει, μαζικά, κρατικά και εταιρικά ομόλογα προκειμένου να ενισχύσει τον πληθωρισμό και την οικονομική ανάπτυξη της Ευρωζώνης. Η λεγόμενη ποσοτική χαλάρωση πέτυχε να οδηγήσει σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων, περιορίζοντας το κόστος χρηματοδότησης όχι μόνο των κρατών αλλά και των εταιρειών. Παράλληλα, οδήγησε σε εξασθένηση του ευρώ έναντι του δολαρίου από το 1,1608 στις 21 Ιανουαρίου του 2015 στο 1,0493 στις 13 Μαρτίου, ενώ η ισοτιμία παρέμεινε κάτω από το 1,10 για μεγάλο διάστημα ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών εξαγωγών. Ωστόσο, εκεί που έχει αποτύχει μέχρι σήμερα η ΕΚΤ είναι να ενισχύσει τον πληθωρισμό, ο οποίος μπορεί να ενισχύθηκε από το -0,5% τον περασμένο Ιανουάριο, όμως εξακολουθεί να απέχει έτη φωτός από τον στόχο της ΕΚΤ παραμένοντας στο 0,2% τον Δεκέμβριο του 2015.