Στη συνέντευξή του με τον Αλ. Παπαχελά στις «Ιστορίες», ο αγορίνος, αγέρωχος πάντα, δήλωσε ότι η κριτική για την εμφάνισή του και τους τρόπους του δεν τον αφορά. Αυτός ήταν πάντα και δεν άλλαξε, είπε. Οσοι τον επικρίνουν, πρόσθεσε, για στυλιστικά και άλλα το κάνουν επειδή δεν μπορούν να αντικρούσουν τις θέσεις του. (Σαν να λέμε, δηλαδή, ότι τον ζηλεύουν επειδή αυτός είναι πιο έξυπνος, πιο ωραίος και όλα τα υπόλοιπα που πιστεύει για τον εαυτό του.)
Εδώ, λοιπόν, έχουμε ένα φαινόμενο συχνό στον δημόσιο βίο με την τροπή που πήρε τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για μια λογική πλάνη, που χρησιμοποιείται σκόπιμα και παραπειστικά, ή, εφόσον αποκλείσουμε τον δόλο, πρόκειται για τη σύγχυση δύο εντελώς διαφορετικών πραγμάτων: της κριτικής και της κοροϊδίας. Είναι ένα τέχνασμα παλιό όσο και η πολιτική – ο αγορίνος δεν πρωτοτυπεί. Θυμηθείτε, προσφάτως, τον δήμαρχο Αμαρουσίου, πρόεδρο των δημάρχων και πρόεδρο των ιατρών, και το χρυσό σαλονάκι του. Στη γραπτή απάντηση που έδωσε στον θόρυβο (ακριβέστερα: στον χαβαλέ) που ξεσήκωσε η γνωστή φωτογραφία, ο διαπρεπής δήμαρχος-πρόεδρος-ιατρός εξήγησε ότι το χρυσό τσαρδί (αν μου επιτρέπεται η έκφραση που ριμάρει με τη Χρυσή Ορδή του Τζένγκις Χαν…) είναι ένα κοινό διαμέρισμα, ότι τα χρυσά που είδαμε δεν είναι από αληθινό χρυσό και, τέλος, κάκισε όσους προσπαθούν να τον παρουσιάσουν σαν πλούσιο και χλιδάτο, ενώ στην πραγματικότητα είναι ένας από εμάς.
Προφανώς, όμως, δεν είχε καταλάβει ή, ενδεχομένως, να μην ήθελε να καταλάβει. Κανείς από όσους έσπασαν πλάκα εις βάρος του δεν είχε πιστέψει ότι ο διάκοσμος του διαμερίσματός του ήταν χρυσός. (Ποιος είναι στο κάτω κάτω, η κόρη του Τσαουσέσκου που είχε χρυσή ζυγαριά για την τροφή του σκύλου της;) Απλώς, διασκέδαζαν με την περίπτωση ενός ανθρώπου που επιδεικνύει το τρισάθλιο γούστο του, επειδή ακριβώς δεν έχει επίγνωση της κακογουστιάς του. Είναι αυτή η σύγκρουση των πραγματικοτήτων, δηλαδή η διαφορά μεταξύ της πραγματικότητας του ενός και της πραγματικότητας των πολλών, που παράγει συνήθως το αστείο. Εν ολίγοις, το θύμα της πλάκας μπέρδεψε την κοροϊδία με την κριτική και απάντησε στην εναντίον του «επίθεση» (ως τέτοια την εξέλαβε), η οποία όμως ποτέ δεν υπήρξε. Εν μέρει τον καταλαβαίνω: είναι μια μορφή ψυχολογικής άμυνας, όταν όλος ο κόσμος γελάει μαζί σου.
Ο αγορίνος είναι προδήλως εξυπνότερος του δημάρχου-προέδρου-ιατρού. (Προς Θεού, όμως! Οχι, επ’ ουδενί και ωραιότερος – για να μη στενοχωρήσω την κ. Πατούλη…) Συνεπώς, η περίπτωση είναι κάπως διαφορετική. Στη σύγχρονη επικοινωνία, μορφή και περιεχόμενο του μηνύματος είναι συνδεδεμένα με τρόπο άρρηκτο. Οταν η μορφή ξεπερνά κατά πολύ το περιεχόμενο, είναι φυσικό να αγνοήσεις το δεύτερο και να συγκεντρωθείς στην πρώτη. Αυτό συνέβη με τον αγορίνο, και νομίζω ότι από την πλευρά του ήταν πλήρως υπολογισμένο.
Τα όσα έλεγε και λέει περί Ευρώπης, μπορεί σε επιμέρους σημεία να είναι σωστά, αλλά γενικώς δεν στέκουν. (Ουσιαστικά, μια κομμουνιστική Ευρώπη θέλει, όπου οι φτωχότεροι δεν θα προσπαθούν να βελτιώσουν τη θέση τους, αλλά θα καταναλώνουν τα περισσεύματα των πλουσιοτέρων – αυτό σημαίνει ευρώ χωρίς δημοσιονομική εξυγίανση.) Διεθνώς, οι απόψεις του αποτελούν μια «προσωπική μειοψηφία» και μόνον στην πλατεία Συντάγματος τον θεωρούν σοβαρό οικονομολόγο. Αν τις παρουσίαζε μέσω του ύφους του αναμενόμενου από έναν οικονομολόγο με διεθνείς αξιώσεις, η αδυναμία και η αστειότητά τους θα προέβαλε εντονότερα. Με το δικό του στυλ όμως –πότε σαν ροκ σταρ, πότε σαν χορευτής μπαλέτου και πότε σαν πορτιέρης νυχτερινού κέντρου, πάντα όμως με κάτι εναλλακτικό έως και παρδαλό στην εμφάνιση και στους τρόπους του– κατάφερε να κάνει τις απόψεις του ένα πλήρες προϊόν. Δηλαδή, ακούς μεν τρελά πράγματα, αλλά διασκεδάζεις και με το θέαμα. Τώρα, τον καλούν στα συνέδρια όχι επειδή τον παίρνουν σοβαρά, αλλά για να σκανδαλίσει με το show της ομιλίας του, διότι και τα σοβαρά συνέδρια έχουν ανάγκη από comic relief. Αν ήταν, όμως, ένας συνηθισμένος βαρετός κυριούλης, λ.χ. σαν τον Δ. Μάρδα, και έλεγε τα ίδια, ουδείς θα έκανε τον κόπο να ασχοληθεί μαζί του.
Πάλι αυτός…
Ο αγαπημένος μας Τεό Πελεγρίνης μας ενημερώνει, σε τόνο θριαμβικό, ότι ταξίδεψε στο Λονδίνο: «Τριάντα χρόνια», διαβάζουμε στο δελτίο Τύπου, «είχε να επισκεφθεί εκπρόσωπος της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας τα ελληνικά σχολεία της Αγγλίας» – δηλαδή, το εξής ένα: το ελληνικό Νηπιαγωγείο-Γυμνάσιο-Λύκειο στο Λονδίνο, διότι είναι τρία σε ένα. Ενθουσιάστηκε με αυτό που είδε, όπως καταλαβαίνουμε από τη δήλωσή του: «Υπέροχο σχολείο! Καθόλου μιζέρια». Ελα ντε! Γιατί άραγε; Τους υποσχέθηκε, δε, ότι θα μεριμνήσει ώστε «το σχολείο να συνεχίσει την εξελικτική του πορεία», ό,τι και αν σημαίνει αυτό. (Μήπως να γίνει πανεπιστήμιο; Διόλου απίθανο…)
ΥΓ.: Ομολογουμένως, δεν είχα την πρόθεση να γράψω τίποτε σχετικό με τις δραστηριότητες του Τεό ως υφυπουργού, αλλά δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς. Διότι, ξέρετε, μας βομβαρδίζει συνεχώς με δελτία Τύπου για ανούσια πράγματα, τα οποία ποτέ δεν δημοσιεύονται. Χθες, όμως, δέχθηκα (μέσω δικού του ανθρώπου) την απειλή ότι, αν δεν δημοσιεύσω το δελτίο Τύπου, θα ξανακάνει θέατρο. Υπέκυψα – τι άλλο να έκανα;
Η εφαρμογή, ανόητε
Ο πρωθυπουργός, εξήγησαν «κύκλοι του Μαξίμου», δεν προσεβλήθη από τη φράση του Σόιμπλε «είναι η εφαρμογή, ανόητε» (παράφραση του «είναι η οικονομία, ανόητε», που είπε ο Κλίντον στην πρώτη, αν δεν κάνω λάθος, προεκλογική εκστρατεία του). Είμαι βέβαιος ότι έτσι είναι – ο πρωθυπουργός έχει αποδείξει πόσο χοντρόπετσος είναι. Πρόσθεσαν, όμως, ότι «ούτε η κυβέρνηση θεώρησε τη φράση προσβλητική». Αυτό δεν με πείθει καθόλου. Αλλά και τι άλλο μπορούσαν να πουν; Προσπαθούν να πείσουν τους εαυτούς τους ότι απλώς βρέχει…