«Σας ευχαριστούμε για ό,τι προσφέρατε στην πατρίδα και κυρίως σας ευχαριστούμε για την αντοχή σας μέχρι σήμερα». Με αυτά τα λόγια ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Πάνος Καμμένος έκλεισε την ομιλία του κατά τη σεμνή εκδήλωση τιμής και μνήμης των πεσόντων της ακταιωρού «Φαέθων» στην Κύπρο και της απονομής διαμνημόνευσης Αστέρα Αξίας και Τιμής στον κυβερνήτη, πλοίαρχο Δημήτρη Μητσάτσο. Η ελληνική και κυπριακή πολιτική ηγεσία, από κοινού, αποκατέστησαν με καθυστέρηση δεκαετιών μια ιστορική αδικία προς τους 22 Ελληνες του τότε Βασιλικού Ναυτικού, πλήρωμα της ακταιωρού. Στις 19 Ιανουαρίου, στο Σπίτι της Κύπρου, ο υπουργός Αμυνας της Κύπρου Χριστόφορος Φωκαΐδης τίμησε τους συγγενείς των πεσόντων και τον κυβερνήτη, τον οποίον στη συνέχεια παρασημοφόρησε ο Ελληνας υπουργός.
Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου είχε επανδρώσει το 1964 δύο πολεμικά πλοία, δωρεά του αείμνηστου Κύπριου Αναστάση Λεβέντη, τα οποία έπλευσαν στην Κύπρο, ύψωσαν τη σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας και περιπολούσαν για να αποθαρρύνουν τουρκικές αποβάσεις. Στις 7 Αυγούστου ξέσπασαν στην περιοχή της Τηλλυρίας αιματηρές συγκρούσεις στις οποίες έλαβαν μέρος και τα δύο πολεμικά του ελληνικού ναυτικού, την πρώτη και μοναδική μέχρι τότε ναυτική δύναμη της Κύπρου. Στις 8 Αυγούστου 1964 τουρκικά μαχητικά βομβάρδισαν την ακταιωρό «Φαέθων» στον κόλπο «Ξερός», σκοτώνοντας έξι μέλη του πληρώματος και στη συνέχεια επιτέθηκαν με βόμβες ναπάλμ εναντίον θέσεων της Εθνοφρουράς της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Καραβοστάσι. Από την ημέρα εκείνη και έως σήμερα ο τότε ανθυποπλοίαρχος Δημήτρης Μητσάτσος, γνωστός σήμερα ως γενικός διευθυντής της Helmepa, ήταν αναγκασμένος να σιωπά για όσα έζησε στην Κύπρο έπειτα από εντολή του Ναυτικού.
Το απόρρητο της όλης υπόθεσης στοίχισε επιπλέον στον 27χρονο τότε απόφοιτο της σχολής Ναυτικών Δοκίμων το δεξί του χέρι. «Οταν τραυματισμένο με μετέφεραν στην Ελλάδα, με απομόνωσαν σε νοσοκομείο που δεν λειτουργούσε, και έτσι χωρίς ιατρική περίθαλψη, έπαθα γάγγραινα» διηγείται ο ίδιος. Η εν λόγω απώλεια τον ώθησε σε αλλαγή καριέρας, στα αμφιθέατρα του Πολυτεχνείου, στη ναυτιλία και τέλος στη Helmepa. Εδώ και λίγες μέρες η άρτι εκδοθείσα υπουργική απόφαση του δίνει το δικαίωμα να μιλήσει – έπειτα από πενήντα και πλέον χρόνια. Σε ερώτηση της «Κ» αν έχει σκεφθεί να γράψει ένα βιβλίο, ο κ. Μητσάτσος αναρωτιέται: «Ποιον ενδιαφέρει, άραγε, σήμερα αυτή η ιστορία;». Η σκέψη του πηγαίνει συχνά στους συντρόφους του που χάθηκαν. «Τους είπα πριν από τη μάχη ότι όποιος έχει υποχρεώσεις ή φοβάται, μπορεί να εγκαταλείψει το πλοίο» θυμάται, «καθώς υπήρχαν παντρεμένοι, παιδιά που έκαναν τη θητεία τους, ενώ εγώ ήμουν μόνιμος αξιωματικός μαζί με τρεις υπαξιωματικούς». Κάνεις τους δεν έφυγε, αλλά έμειναν και πολέμησαν μέχρι τέλους και οι έξι έδωσαν τη ζωή τους. Η ιστορική συγκυρία ανάγκασε τον κ. Μητσάτσο, ήρωα εν κρυπτώ, να σιωπά και να φέρει βαρέως το γεγονός ότι οι οικογένειες των νεκρών συντρόφων του όχι μόνον δεν τιμήθηκαν, αλλά δεν έλαβαν επίσημη εξήγηση του πώς ακριβώς χάθηκαν οι άνθρωποί τους. «Ωστόσο δεν μετανιώνω για το ότι σύμφωνα με τις παραδόσεις του Πολεμικού Ναυτικού, κάναμε ό,τι έπρεπε κι αν γυρνούσα πίσω, θα έπραττα ακριβώς το ίδιο».