«Οι Εβραίοι διαθέτουν μιαν αίσθηση παραπάνω από τις πέντε, αυτήν της μνήμης». Η ρήση του πάλαι ποτέ Αρχιραββίνου της Μεγάλης Βρετανίας, Λόρδου Σαξ, επιβεβαιώθηκε χθες με τον πιο λαμπρό τρόπο. Λίγα μέτρα από τον Κεραμεικό, στην καρδιά της πάλαι ποτέ εβραϊκής συνοικίας των Αθηνών, έγιναν τα αποκαλυπτήρια μνημείου για τους 328 Ελληνες Δικαίους των Εθνών, όσους δηλαδή με αυταπάρνηση έκρυψαν, φυγάδευσαν και έσωσαν Εβραίους συμπολίτες τους κατά το Γ΄ Ράιχ, από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο.
«Επρόκειτο για στελέχη της δημόσιας διοίκησης, για κληρικούς, αλλά και απλούς πολίτες που αψηφώντας τον κίνδυνο έδωσαν σε Εβραίους ταυτότητες με χριστιανικά ονόματα, τέλεσαν εικονικούς γάμους ή τους φυγάδευσαν στα βουνά», σημείωσε ο κ. Μωυσής Κωνσταντίνης, πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδας, που αναφέρθηκε στα παραδείγματα της Ζακύνθου και της Κατερίνης, όπου σώθηκε αυτούσιος ο εβραϊκός πληθυσμός. «Υπήρξα και εγώ μαζί με την οικογένειά μου ένα από τα κρυμμένα παιδιά», προσέθεσε ο κ. Βενιαμίν Αλμπάλας, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ισραηλιτικών Κοινοτήτων. Η Αθήνα είναι η δεύτερη πόλη, μετά το Παρίσι, όπου φιλοτεχνήθηκε μνημείο για τους Δικαίους των Εθνών, τον τίτλο που έχει επίσημα απονεμηθεί από το κράτος του Ισραήλ σε 25.685 ανθρώπους. «Σήμερα, η Αθήνα και η Ελλάδα συναντιέται με την ιστορία όχι επιφανών, αλλά απλών ανθρώπων, που συνήθως η ιστορία ξεπερνά», υπογράμμισε ο κ. Μίνος Μωυσής, πρόεδρος της Ισραηλίτικης Κοινότητας Αθηνών, που μαζί με το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο ανέλαβαν την πρωτοβουλία της ανέγερσης του μνημείου, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από τις κοινότητες Αθήνας και Θεσσαλονίκης, όπως και από τον Μωυσή Γιουσουρούμ, ηγετικό στέλεχος της εθνικής αντίστασης.
Στο μνημείο, που έχει μορφή βιβλίου, αναγράφεται και το όνομα του ζεύγους Καραφωτάκη. «Φιλοξενήσαμε τη Ρεγγίνα και τη Λίλλυ στο σπίτι που μέναμε νιόπαντροι με τον άνδρα μου στην πλατεία Βάθη», διηγείται η 92χρονη κ. Ελένη Καραφωτάκη. Το τρίτο μέλος της οικογένειας, που έλαβε το χριστιανικό όνομα Μίμης, έκρυβε η μητέρα της κ. Καραφωτάκη στο Πολύδροσο Χαλανδρίου. «Το σπίτι το είχαν επιτάξει οι Γερμανοί και είχαν παραχωρήσει στη μητέρα μου και στον Μίμη, που παρίστανε τον κηπουρό, ένα μικρό οίκημα στον κήπο». Τη μέρα που ο Μίμης ως γερμανομαθής άκουσε τους Γερμανούς να αναρωτιούνται, «μα καλά, αυτοί δεν έχουν να φάνε, τι τον θέλουν τον κηπουρό;», έγινε καπνός… Παρόμοιες και οι μνήμες της κ. Ευαγγελίας Πίσπα από τον Κλεινό Καλαμπάκας. «Οι γονείς μου είχαν κρύψει δύο οικογένειες Εβραίων με τα παιδιά τους, με τα οποία διατηρούμε ακόμα σχέσεις, παρότι ζουν στο Τελ Αβίβ», εξηγεί η ίδια, που τότε ήταν 4 ετών. «Θυμάμαι τη μία μητέρα να μου πλέκει τα μαλλιά και μου φοράει έναν κίτρινο φιόγκο».
Των αποκαλυπτηρίων ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση στο μνημείο του Ολοκαυτώματος και κατάθεση στεφάνων από εκπροσώπους της κυβέρνησης, ξένων πρεσβειών, κ.ά. «Ούτε ο ανθρώπινος πόνος ούτε τα αμέτρητα δεινά που έχουν υπομείνει οι λαοί στην ιστορία τους διαβαθμίζονται. Η ιστορική ιδιαιτερότητα της γενοκτονίας των Εβραίων, της Shoah, έγκειται στη ναζιστική βούληση να αφανισθούν οι Εβραίοι από το πρόσωπο της γης. Για να εφαρμοστεί αυτή η χωρίς προηγούμενο απόφαση, οι Εβραίοι αναζητήθηκαν, διαχωρίστηκαν, εκτοπίστηκαν με τρένα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και δολοφονήθηκαν», ανέφερε στην ομιλία του στη Βουλή, που για πρώτη φορά τίμησε την Ημέρα Μνήμης των Εβραίων Μαρτύρων του Ολοκαυτώματος, ο υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης.