ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ. Διάχυση της απαξίας για την Ελλάδα σε κάθε επίπεδο είναι η γεύση που μένει στον Ελληνα που επισκέπτεται τα όργανα της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες. Κι όμως, ακόμη και πέρυσι τέτοιον καιρό, δεν ήταν έτσι τα πράγματα. Υπήρχαν αρκετοί που σε πλησίαζαν κατ’ ιδίαν και έδειχναν ειλικρινή αγωνία για την Ελλάδα. Μερικοί ζητούσαν από πλευράς μας εφαρμογή των συμφωνηθέντων αλλά παράλληλα εξέφραζαν την αγανάκτησή τους για την ιταμή συμπεριφορά κάποιων από τους εταίρους.
Το μεταναστευτικό, όμως, φαίνεται ότι λειτούργησε ως καταλύτης για να περιπέσουμε στη γενική απαξία. Η πλημμύρα προσφύγων και μεταναστών που γέμισαν την κεντρική Ευρώπη το 2015 και η αδιαφορία με την οποία αντιμετώπισε η Ελλάδα το θέμα επί πολλούς μήνες, διέλυσαν τις όποιες συμπάθειες. Εχουμε πλέον περάσει στην κατηγορία των χωρών για τις οποίες δεν υπάρχει ελπίδα ανακάμψεως.
Η συνεχής ροή μεταναστών μέσω των ελληνικών νησιών δημιουργεί πλέον σοβαρά προβλήματα στα κεντροευρωπαϊκά κράτη. Κλονίζει την κοινωνική τους συνοχή και διαταράσσει την πολιτική σταθερότητα, εκτοξεύοντας τα ποσοστά των αντιευρωπαϊκών κομμάτων. Ισως δεν έχει γίνει αντιληπτό στην Ελλάδα, αλλά η ίδια η καγκελάριος Μέρκελ παλεύει για την πολιτική της επιβίωση λόγω της στάσεως που έχει κρατήσει στο μεταναστευτικό. Επιπλέον, απειλείται η ελεύθερη κυκλοφορία εντός Ε.Ε. βάσει της Συνθήκης Σένγκεν. Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. δεν έχουν καμία πρόθεση να επιστρέψουν σε συνοριακούς ελέγχους. Θεωρούν ότι το κόστος για το εμπόριο (στοιχείο που στην υπόλοιπη Ευρώπη εξετάζεται σχολαστικά) θα είναι υψηλότατο.
Οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι είναι απολύτως αποφασισμένοι να σταματήσουν τις μεταναστευτικές ροές. Το μόνο που τους απασχολεί είναι σε ποια χώρα θα συμβεί. Το ορθό θα ήταν στην Τουρκία που, όμως, δεν είναι κράτος-μέλος της Ε.Ε., δεν συνεργάζεται, απαιτεί να της δοθούν μεγάλα ποσά και ζητεί υψηλά πολιτικά ανταλλάγματα. Η δεύτερη χώρα που θεωρητικώς μπορούσε να ανακόψει τις ροές είναι η Ελλάδα. Εδώ έρχεται η απαξία. Οι λοιποί Ευρωπαίοι μας θεωρούν ανίκανους να τηρήσουμε τις υποχρεώσεις που έχουμε αναλάβει βάσει της Συνθήκης Σένγκεν αλλά και των συμφωνηθέντων στη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου 2015.
Τους μάθαμε να μας θεωρούν τόσο αναξιόπιστους που σήμερα χάνουμε και το δίκιο μας. Ουδείς αναγνωρίζει όσα θετικά βήματα έγιναν μετά το καλοκαίρι.
Μοιραίως, στρέφονται προς την ΠΓΔΜ. Θα επιδιώξουν να σταματήσουν τους μετανάστες εκεί. Θα είναι με τείχος; Με αστυνομικούς από άλλα κράτη-μέλη; Με τον Frontex; Σημασία έχει ότι εκεί θα γίνει η ανάσχεση. Μπορεί να ακούγεται οξύμωρο και υποτιμητικό για εμάς. Στις αντιλήψεις, όμως, πολλών Ευρωπαίων είναι σαφές ότι τα σύνορα της Ευρώπης θα αρχίζουν από την ΠΓΔΜ, που μετατρέπεται σε παράγοντα σταθερότητας.
Εξίσου σαφής είναι και η πρόθεσή τους να αναστείλουν την εφαρμογή της συνθήκης Σένγκεν έναντι της χώρας μας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σε πρακτικό επίπεδο η αναστολή δεν θα αλλάξει την καθημερινότητα των Ελλήνων. Ισως επηρεασθεί ο τουρισμός. Παγιώνεται, όμως, η αίσθηση της εξαιρέσεως, της αποτυχίας για τη χώρα μας. Στη γωνία καραδοκεί πάντα η έξοδος από το ευρώ. Από τον πυρήνα των μεγαλύτερων και ισχυρότερων οργανισμών και συμφωνιών στον κόσμο, περνάμε σταδιακά στην περιφέρεια, κλεινόμαστε αυτιστικά μέσα σε τείχη που άλλοι χτίζουν για να «προστατευθούν» από εμάς.
Το χρονικό διάστημα μέχρι τη 17η Φεβρουαρίου είναι εξαιρετικά κρίσιμο. Τότε θα πραγματοποιηθεί η σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Θα είναι μία σύνοδος αφιερωμένη στον έλεγχο της Ελλάδος. Κάποιοι πιστεύουν ότι τα μέτρα που θα ληφθούν δεν θα είναι τόσο αυστηρά διότι θα κάμψει τους λοιπούς Ευρωπαίους η πιθανότητα να προστεθούμε στον κατάλογο των αποσταθεροποιημένων κρατών της ευρύτερης περιοχής. Βαυκαλίζονται! Θα εκπλαγούν από το πόσο μυωπικά και μονοδιάστατα βλέπουν οι λοιποί Ευρωπαίοι το θέμα…
* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι επίκουρος καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.