Αποψη: Ανισότητες στην Ελλάδα

Αποψη: Ανισότητες στην Ελλάδα

3' 43" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οι πολίτες μιας χώρας οργανώνονται σε ομάδες συμφερόντων οι οποίες μπορεί να έχουν μικρό ή μεγάλο αριθμό μελών. Τα άτομα όμως, σε μια ομάδα, συμπεριφέρονται διαφορετικά από ό,τι αν δρούσαν ατομικά. Επίσης συμπεριφέρονται διαφορετικά ανάλογα με το μέγεθος (τον αριθμό των μελών) της ομάδας. Ως ομάδες συμφερόντων εννοούμε τα καρτέλ επιχειρήσεων, μονοπωλιακές ή ολιγοπωλιακές επιχειρήσεις, οργανώσεις επιχειρηματιών, επαγγελματικές οργανώσεις, προμηθευτές ή εργολάβους του Δημοσίου, εργατικά σωματεία, δημόσιοϋπαλληλικά σωματεία, συντεχνίες και άλλες μορφές οργανώσεων-λόμπι. Οι ομάδες συμφερόντων με λίγα μέλη είναι καλύτερα οργανωμένες και πολύ δυνατές, επειδή το όφελος ανά μέλος, από όποια διεκδίκηση, θα είναι πολύ μεγάλο, καθόσον μοιράζεται σε λίγα άτομα. Αντίθετα, οι μεγάλες ομάδες, όπως οι άνεργοι, οι οικονομικά αδύναμοι, οι φορολογούμενοι κ.λπ., ό,τι όφελος και εάν πετύχουν, θα πρέπει να μοιραστεί σε πάρα πολλά μέλη, οπότε κάθε μέλος θα λάβει πολύ μικρό όφελος, άρα δεν έχει κίνητρο να συμμετάσχει σε επίτευξη στόχων. Και αφού θα έχουν ελάχιστο όφελος, δεν επιθυμούν να συμμετάσχουν σε κάποιο κόστος-θυσία για τόσο μικρό όφελος. Δηλαδή οι μεγάλες ομάδες δεν έχουν επιλεκτικό κίνητρο να δράσουν για να πετύχουν διάφορους στόχους. Ετσι εξηγούνται παράδοξα φαινόμενα όπως η «εκμετάλλευση των μεγάλων από τους μικρούς».

Παρασκηνιακή δράση…

Οι μικρές ομάδες επιδιώκουν να παρεισφρήσουν στα πολιτικά κόμματα για να επηρεάσουν την ηγεσία τους και να πιέσουν παρασκηνιακά την κυβέρνηση για να ψηφίσει νομοθεσία που τους δίνει διάφορα προνόμια αξιοποιώντας την καταναγκαστική ισχύ του κράτους. Η εκάστοτε κυβέρνηση, για να εκπληρώσει τη συναλλαγή διαπλοκής με τις ομάδες συμφερόντων, δρα με διάφορους τρόπους όπως:

α) φορολογεί τους ανυποψίαστους πολίτες (οι οποίο δεν μπορούν να οργανωθούν για να αμυνθούν), τους στερεί το διαθέσιμο εισόδημά τους για να το διανέμει στις ευνοούμενες ομάδες-ψηφοφόρους-πελάτες της είτε με την άμεση φορολογία είτε έμμεσα, π.χ. φόροι υπέρ τρίτων, ή απαλλάσσει κάποιες ομάδες από φόρους,

β) ψηφίζει νόμους που εξαναγκάζουν τους πολίτες να πληρώνουν στις ομάδες αυτές υπέρογκες αμοιβές για διάφορες υπηρεσίες οι οποίες είναι αναμφίβολο εάν τις χρειάζεται ο πολίτης και

γ) ψηφίζει νόμους που αποτρέπουν την είσοδο νέων μελών στις ομάδες συμφερόντων ώστε να προστατεύονται τα υψηλά τους κέρδη από τυχόν ανταγωνιστές που θα τους ανάγκαζαν να πωλούν σε φθηνότερες τιμές, με αποτέλεσμα ο πολίτης να πληρώνει υπέρογκες τιμές και οι ομάδες να συγκεντρώνουν υπέρογκα κέρδη λόγω έλλειψης ανταγωνισμού.

Οταν δεν τους αρκούν τα χρήματα των φορολογουμένων, πιέζουν την κυβέρνηση να δανείζεται για να ικανοποιείται η απληστίας τους, με αποτέλεσμα όταν τελειώσει η δυνατότητα δανεισμού, η κυβέρνηση υπερφορολογεί τους πολίτες για να συντηρεί τις πελατειακές σχέσεις με τις προνομιούχες ομάδες. Η υπερφορολόγηση γίνεται ακόμα πιο δυσβάστακτη όταν οι πολίτες φορολογούνται για να επιστρέψουν τα δάνεια που χρηματοδοτούσαν στο παρελθόν τα προνόμια των ομάδων αυτών.

Ετσι παρεκτρέπεται και η ίδια η κυβέρνηση, η οποία αντί να συγκεντρώνει τις προσπάθειές της στην παροχή κινήτρων στις διάφορες ομάδες για την αύξηση της συνολικής «πίτας», δημιουργεί σχέσεις διαπλοκής και διανέμει την υπάρχουσα πίτα σύμφωνα με τις πιέσεις των ομάδων συμφερόντων-πελατών της σε βάρος των μεγάλων και αδύναμων ομάδων.

Στο τέλος οι ομάδες συμφερόντων αποκτούν τόσο μεγάλη δύναμη που εμποδίζουν τη συνετή διακυβέρνηση και η κυβέρνηση δεν μπορεί να κυβερνήσει. Εάν η κυβέρνηση σταματήσει να προστατεύει τα προνόμιά τους, μετακομίζουν σε άλλα πολιτικά κόμματα πρόθυμα να διαπλέκουν και έτσι συνεχίζεται η προστασία των προνομίων τους και με τη νέα κυβέρνηση.

…και αντίδραση

Υπάρχουν δύο εναλλακτικοί τρόποι για να απαλλαγεί από την υπερφορολόγηση και από τις υπέρογκες τιμές που πληρώνει ο πολίτης στις ομάδες συμφερόντων:

1. Με κοινές αποφάσεις όλων ή τουλάχιστον των περισσότερων κομμάτων να αφαιρεθούν όλα τα προνόμια των ομάδων συμφερόντων που στο παρελθόν απέκτησαν, εις βάρος της ανυποψίαστης κοινωνίας. Είναι ένα μέτρο που δεν έχει δημοσιονομικό κόστος, δεν χρειάζεται χρηματοδότηση και έγκριση από κανένα θεσμό.

2. Εάν τα κόμματα δεν μπορούν να συμφωνήσουν, τότε θα πρέπει να γίνει η μεταφορά του κέντρου λήψης αποφάσεων σε ανώτερο επίπεδο (Βρυξέλλες) όπου οι ομάδες συμφερόντων και τα πολιτικά κόμματα που τις προστατεύουν δεν θα έχουν πρόσβαση, οπότε δεν θα μπορούν να συνεχίσουν να διαπλέκονται μεταξύ τους ζημιώνοντας την κοινωνία.

Με ένα από τους δύο αυτούς τρόπους, θα σταματήσει η εκμετάλλευση των μεγάλων ομάδων από τις μικρές, θα μειωθεί η οικονομική ανισότητα, η κοινωνική αδικία και θα ξεκινήσει η οικονομική μεγέθυνση, η πορεία προς την πλήρη απασχόληση, τη συνετή διακυβέρνηση, τις ίσες ευκαιρίες, την κοινωνική κινητικότητα και κυρίως θα αρθεί ο αποκλεισμός των νέων ανέργων από τις ίσες ευκαιρίες απασχόλησης.

* Ο κ. Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης είναι καθηγητής, ακαδημαϊκός, Πολυτεχνείο Κρήτης, Distinguished Research Professor, Audencia Nantes School of Management, πρόεδρος της Financial Engineering and Banking Society.

** Ο κ. Γιώργος Σ. Ατσαλάκης είναι επίκουρος καθηγητής, Πολυτεχνείο Κρήτης.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή