Τα τελευταία 75 χρόνια, σχεδόν πριν από κάθε οικονομική κρίση είχε προηγηθεί άνοδος των τιμών του πετρελαίου. Αυτή τη φορά, όμως, πολλοί αναλυτές αρχίζουν να ανησυχούν ότι οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου ευθύνονται για την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, γράφουν στο Bloomberg οι Javier Blas και Simon Kennedy. Ο λόγος φαντάζει απλός: σήμερα η παγκόσμια οικονομία βασίζεται πολύ περισσότερο στις αναδυόμενες χώρες απ’ ό,τι 20 χρόνια πριν και οι περισσότερες εξ αυτών, με την εξαίρεση της Κίνας και της Ινδίας, είναι παραγωγοί πετρελαίου, ενώ στο μεσοδιάστημα και οι ΗΠΑ έγιναν καθαρός εξαγωγέας.
«Ποτέ δεν είχα σκεφτεί ότι θα ευχόμουν, πολύ περισσότερο ότι θα προσευχόμουν, να αυξηθούν οι τιμές του πετρελαίου, αλλά το κάνω», εξομολογείται ο Χαν ντε Γιονγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της ABN Amro στο Αμστερνταμ. Παρ’ όλα αυτά, στις αρχές του 2015, οπότε οι τιμές είχαν πέσει στα 62 δολάρια (από 107 δολάρια τον Ιούνιο του 2014), το ΔΝΤ υπολόγιζε ότι η πτώση θα ενισχύσει την παγκόσμια οικονομία κατά 0,7% το 2015 και κατά 0,4% το 2016, διότι οι καταναλωτές θα ξόδευαν για άλλους σκοπούς τα χρήματα που θα εξοικονομούσαν από τα καύσιμα. Φαίνεται ότι τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν ακριβώς έτσι.
Αλλά γιατί; Οι αναδυόμενες οικονομίες συνεισφέρουν σήμερα περίπου το 40% του παγκοσμίου ΑΕΠ, ποσοστό που είναι το διπλάσιο σε σχέση με το 1990, και από αυτές οι περισσότερες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, δεδομένου ότι παράγουν πετρέλαιο ή φυσικό αέριο.
Επιπλέον, οι ΗΠΑ ανταγωνίζονται πλέον τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία στην παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. «Τώρα πρέπει να περιορίσουν τις δαπάνες σημαντικά, κάτι που επηρεάζει αρνητικά την οικονομική τους ανάπτυξη», εξηγεί στο Bloomberg ο Τζιαν Μαρία Μιλέζι-Φερέτι, αναπληρωτής διευθυντής του τμήματος ερευνών του ΔΝΤ, αναφερόμενος στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες. Ηδη Νιγηρία και Αζερμπαϊτζάν έχουν ζητήσει οικονομική βοήθεια, ενώ πολλοί αναλυτές υπολογίζουν ότι θα ακολουθήσουν η Βενεζουέλα και η Ανγκόλα.
Παλαιότερα οι οικονομικές ζημίες που υφίσταντο οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες υπερκαλύπτονταν από τα κέρδη που κατέγραφαν οι χώρες που εισήγαγαν πετρέλαιο. Αλλά και πάλι ο Λόρενς Φινκ, διευθύνων σύμβουλος της BlackRock, επισημαίνει στο Bloomberg ότι «η πραγματικότητα είναι πως 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν φθηνότερη ενέργεια, φθηνότερη θέρμανση, θα έχουν μεγαλύτερο διαθέσιμο εισόδημα. Στο τέλος, αυτό θα οδηγήσει και πάλι σε ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας. Μπορεί να χρειαστεί να περάσουν έξι μήνες, μπορεί ένας χρόνος, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι θετική» η υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου.
Για τον Φρανσίσκο Μπλανς, αναλυτή πρώτων υλών της Bank of America, αν διατηρηθούν οι χαμηλές τιμές, «θα έχουμε μεταφορά 3 τρισ. δολαρίων τον χρόνο από τους πετρελαιοπαραγωγούς στους καταναλωτές παγκοσμίως». Και όμως οι καταναλωτές δεν έχουν αυξήσει τις δαπάνες τους, όπως παραδέχθηκε το ΔΝΤ τον Ιανουάριο του 2016. Στις ΗΠΑ η κατανάλωση παρέμεινε τον Δεκέμβριο αμετάβλητη, ενώ το ποσοστό αποταμίευσης έχει αυξηθεί σημαντικά.