Οταν ο Σόιμπλε ανέλυε επί 90 λεπτά το Grexit

Οταν ο Σόιμπλε ανέλυε επί 90 λεπτά το Grexit

8' 45" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Αυτό που έχει σημασία είναι μόνο η σωτηρία των μεταπολεμικών επιτευγμάτων της χώρας, για τα οποία μόχθησαν γενιές Ελλήνων και Ελληνίδων». Η δήλωση αυτή έγινε το βράδυ της 16ης Σεπτεμβρίου 2011 από τον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο, στην είσοδο του ξενοδοχείου «Mόνοπολ» στο Βρότσλαβ της πολωνικής Σιλεσίας.

Με φόντο τα αναρριχώμενα φυτά που ανέμιζαν νωχελικά στην είσοδο της αίθουσας όπου είχαν πραγματοποιηθεί λίγο νωρίτερα οι διαδοχικές συνεδριάσεις του Ecofin και του Eurogroup, η μαγνητοσκοπημένη δήλωση του κ. Βενιζέλου δεν θα μπορούσε να ξεχωρίσει εύκολα από άλλες δηλώσεις που είχε κάνει την ίδια, πολύ κρίσιμη για το μέλλον της χώρας, περίοδο.

Την τραγικότητα της σημασίας της φράσης «σωτηρία των μεταπολεμικών επιτευγμάτων της χώρας», την οποία ορισμένοι τότε θεωρούσαν υπερβολική, πιστοποίησε πρόσφατα και ο κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, καθώς παραδέχθηκε ότι, όντως, εκείνον τον Σεπτέμβριο είχε προτείνει εθελοντική έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη με αντάλλαγμα κάποια χρήματα και ανθρωπιστική βοήθεια σε τρόφιμα και φάρμακα.

Εκείνο το πρωί

Ο κ. Βενιζέλος εξομολογείται σήμερα στην «Κ» ότι το πρωί της 16ης Σεπτεμβρίου 2011 δεν υπήρχε καμία ένδειξη για τον τρόπο που θα εξελισσόταν εκείνη η ημέρα. Ο τότε υπουργός Οικονομικών είχε ήδη συμφωνήσει με τον Γερμανό ομόλογό του κ. Σόιμπλε να συναντηθούν στο Βρότσλαβ. Επρόκειτο για εκδήλωση της πολωνικής προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στην οποία θα συνεδρίαζε πρώτα το άτυπο Ecofin, με τη συμμετοχή των 28 κεντρικών τραπεζιτών της Ε.Ε. (την Ελλάδα εκπροσωπούσε τότε ο κ. Γ. Προβόπουλος), ενώ είχε κληθεί και ο τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τίμοθι Γκάιτνερ.

Ο κ. Βενιζέλος, όπως άλλωστε και ο κ. Σόιμπλε, είχε μεταβεί στην Πολωνία μετά της συζύγου του, έπειτα από ένα, εφιαλτικό για την Ελλάδα, καλοκαίρι. Υπενθυμίζει ότι έγινε υπουργός Οικονομικών στις 17 Ιουνίου, στις 29 του ίδιου μήνα η Βουλή ενέκρινε το Μεσοπρόθεσμο, ενώ στις 5 Ιουλίου συνάντησε τον κ. Σόιμπλε στο Βερολίνο, σε ένα κινέζικο εστιατόριο.

Τα… νουντλς

Εκεί, ανάμεσα σε νουντλς και ψητή πάπια, αποφασίστηκε η μορφή του δεύτερου πακέτου, δηλαδή η χρηματοδότηση και η ελάφρυνση του χρέους (PSI). Ο κ. Βενιζέλος θυμάται ότι έκτοτε μεσολάβησαν –μεταξύ άλλων– τα stress tests των ελληνικών τραπεζών, η επίσημη διατύπωση της συμφωνίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (21 Ιουλίου) και η επίσκεψη της τρόικας στις 29 Αυγούστου, όταν και προέκυψε η ανάγκη για νέα μέτρα. Τότε, όπως είναι γνωστό, επινοήθηκε το ΕΕΤΗΔΕΕ, δηλαδή η φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας διά του, άμεσου και αποδοτικού, λογαριασμού της ΔΕΗ.

Οταν ο κ. Βενιζέλος περνούσε το βράδυ της 16ης Σεπτεμβρίου 2011 την υπερπολυτελή, ανακαινισμένη νεομπαρόκ πρόσοψη του ξενοδοχείου «Μόνοπολ», γνώριζε ότι στο περιθώριο των συνεδριάσεων θα συναντηθεί με τον κ. Σόιμπλε. Εκείνο που δεν γνώριζε ήταν ο τρόπος με τον οποίο θα πραγματοποιούνταν αυτή η συνάντηση.

Η σαμπάνια

Το κλίμα δεν θύμιζε σε τίποτα τι θα ακολουθούσε. Ο κ. Βενιζέλος θυμάται μια μάλλον «ιλαρή ατμόσφαιρα». Απαντες ασχολούνταν περισσότερο να εντοπίσουν τον σερβιτόρο που περιέφερε τον δίσκο με τα ποτήρια σαμπάνιας, παρά να αναλωθούν στις διάφορες λεπτομέρειες της οικονομίας της Ελλάδας ή την παρουσία του κ. Γκάιτνερ, ο οποίος κόμιζε την αμερικανική αμφισβήτηση της κυρίαρχης γερμανικής συνταγής για την αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία.

Το «Μόνοπολ» είναι χτισμένο στα ερείπια ενός παλιού φραγκισκανικού μοναστηριού στο γοτθικό κέντρο της παλιάς πόλης του Βρότσλαβ και έχει φιλοξενήσει στη μακρόχρονη ιστορία του τον Πάμπλο Πικάσο, τη Μάρλεν Ντίτριχ και πολλούς άλλους διάσημους του 20ού αιώνα. Ανεγέρθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, αποτέλεσε κέντρο συνάντησης επιχειρηματιών, καλλιτεχνών, πολιτικών και διανοουμένων (το πανεπιστήμιο της πόλης έχει «δώσει» εννέα νομπελίστες – Τέοντορ Μόμσεν, Φίλιπ Λέναρντ, Εντουαρντ Μπούχνερ, Πάουλ Ερλιχ, Φριτζ Χάμπερ, Φρίντριχ Μπέργκιους, Ερβιν Σρέντινγκερ, Οτο Στερν και Μαξ Μπορν) και έκτοτε έχει υποστεί μια σειρά από τροποποιήσεις.

Ωστόσο, μετά το 1990 και την πτώση του σοσιαλισμού, το «Μόνοπολ» υπέστη παρεμβάσεις που θα αφαιρούσαν οτιδήποτε θύμιζε στους Πολωνούς την –ιστορικά μισητή– περίοδο της υπαγωγής της χώρας στη σφαίρα της σοβιετικής επιρροής. Η ατμόσφαιρα Μπελ Επόκ εξατμίστηκε σχετικά γρήγορα για τον κ. Βενιζέλο, αλλά και για τον κ. Γιώργο Ζανιά, τότε επικεφαλής του ΣΟΕ και βασικό –πανταχού παρόντα– τεχνοκράτη της ελληνικής κυβέρνησης σε όλα τα Euroworking Group από το 2009 μέχρι και το 2012.

Ενας απεσταλμένος του κ. Σόιμπλε τούς μετέφερε ότι ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας είναι έτοιμος να τους συναντήσει. Οι δύο άνδρες κοιτάχτηκαν μεταξύ τους, καθώς γνώριζαν ότι κάποια στιγμή το συγκεκριμένο ραντεβού έπρεπε να πραγματοποιηθεί και άκουσαν τον νεαρό που είχε αναλάβει να τους ειδοποιήσει να λέει: «Ακολουθήστε με».

Το δεύτερο υπόγειο

Οι κ. Βενιζέλος και Ζανιάς κατέβηκαν δύο επίπεδα και έφτασαν στο δεύτερο υπόγειο του ξενοδοχείου. Εκεί υπήρχε ένα παλιό μπαρ-ρεστοράν το οποίο ήταν κλειστό, δεν λειτουργούσε. Τα φώτα ήταν κλειστά. Τα περισσότερα τραπέζια είχαν μαζευτεί στην άκρη, ενώ οι καρέκλες ήταν στοιβαγμένες σε διάφορα σημεία του ρεστοράν, το οποίο παρά το ημίφως ανέδιδε τον κεντροευρωπαϊκό χαρακτήρα που σίγουρα έχει όταν είναι σε λειτουργία. Σε ένα τραπέζι στο βάθος του ρεστοράν, το οποίο ήταν φωτισμένο, κάθονταν ήδη ο κ. Σόιμπλε και ο κ. Γεργκ Ασμουσεν, τότε υφυπουργός Οικονομικών της Γερμανίας.

Η διαφορά ατμόσφαιρας ανάμεσα στο ισόγειο, όπου εκτυλισσόταν η δεξίωση υποδοχής της πολωνικής προεδρίας, και στο υπόγειο, όπου ο κ. Βενιζέλος θα άκουγε την πιο τρομακτική πρόταση της πολιτικής καριέρας του, ήταν αισθητή. Στο ισόγειο, υπουργοί, οι σύζυγοί τους, τραπεζίτες και διπλωμάτες απολάμβαναν ένα πλούσιο μενού εδεσμάτων και κρασιών. Στο δεύτερο υπόγειο, όπου βρίσκονταν και τα θεμέλια του παλιού φραγκισκανικού μοναστηριού πάνω στο οποίο χτίστηκε το πολυτελές «Μόνοπολ», πάνω στο τραπέζι δεν υπήρχε τίποτα.

«Λίγο νερό»

Ο κ. Βενιζέλος θυμάται ότι κάποια στιγμή αναζήτησε νερό, καθώς, όταν κάθισαν στις καρέκλες τους, το μόνο πράγμα που υπήρχε στο τραπέζι ήταν τα μπλεγμένα δάχτυλα του κ. Σόιμπλε. Ακολούθησαν οι τυπικοί χαιρετισμοί ανάμεσα στους τέσσερις άνδρες, ενώ ήταν απολύτως σαφές ότι ο κ. Σόιμπλε είχε ευχάριστη διάθεση. Με δική του εντολή έφυγαν και οι άνδρες της ασφάλειας. Ο κ. Ζανιάς, συνηθισμένος στα ουκ ολίγα «θερμά επεισόδια», βρήκε την ατμόσφαιρα ελαφρώς απόκοσμη, αλλά πιο ανακουφιστική από τις προηγούμενες φορές που είχε βρεθεί απέναντι σε Γερμανούς τεχνοκράτες, όπως ο αυστηρός και συνοφρυωμένος κ. Ασμουσεν. Η αίσθησή του θα άλλαζε πολύ σύντομα…

«Θα σου κάνω μια πρόταση γερμανική…»

«Εχω να σας κάνω μια πρόταση, η οποία δεν είναι ευρωπαϊκή, αλλά δική μας, της Γερμανίας», είπε ο κ. Σόιμπλε, ο οποίος ξέμπλεξε τα δάκτυλά του και εναπόθεσε στο τραπέζι έναν ανοικτόχρωμο φάκελο και ορισμένα τυπωμένα χαρτιά. Αμέσως οι παριστάμενοι αντιλήφθηκαν ότι η συνάντηση δεν επρόκειτο να έχει τον τυπικό χαρακτήρα της συμφωνίας για τις λεπτομέρειες που εκκρεμούσαν στην πορεία προς τη νέα συμφωνία.

Ο κ. Σόιμπλε, κατά τη συνήθη πρακτική του, δεν εισήλθε καθόλου στις τεχνικές λεπτομέρειες και είπε στον κ. Βενιζέλο ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε ποτέ να συνέλθει οικονομικά δίχως υποτίμηση. Και επειδή η εσωτερική υποτίμηση που είχε υποστεί ώς εκείνη τη στιγμή η ελληνική οικονομία δεν είχε φέρει αποτελέσματα, ίσως είχε έρθει η ώρα για κάτι πιο δραστικό: την εθελούσια έξοδο της χώρας από το ευρώ.

«Να ολοκληρώσω»

Η συζήτηση δεν είχε χαρακτήρα μονολόγου. Ο κ. Βενιζέλος, ευθύς εξαρχής και χωρίς να συμβουλευτεί κανέναν, απέρριψε ευθέως και επί της αρχής την πρόταση του κ. Σόιμπλε. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών επέμεινε, καθώς ήθελε να ξεδιπλώσει όλες τις πτυχές της πρότασής του, ελπίζοντας ότι κάποια από αυτές μπορεί να αποδειχθεί ελκυστική για τον κ. Βενιζέλο.

Ο κ. Σόιμπλε πρότεινε. Ο κ. Βενιζέλος απέρριπτε. Μονότονα. Για 90 λεπτά. Πιο συχνά παρεμβαλλόταν στη συζήτηση ο κ. Ασμουσεν, προκειμένου να φωτίσει κάποιες τεχνικές πτυχές των προτάσεων του κ. Σόιμπλε. Λιγότερο τακτικά παρεμβαλλόταν ο κ. Ζανιάς. Αλλωστε, δεν υπήρχαν και πολλά να σχολιαστούν…

Capital controls

Τι περιείχε εκείνη η πρόταση; Προβλεπόταν η άμεση έξοδος από το ευρώ με επιβολή capital controls. Θα επιτρεπόταν η εκταμίευση 50 ευρώ την εβδομάδα για κάθε πολίτη. Ολες οι καταθέσεις πάνω από 3.000 θα μετατρέπονταν άμεσα από ευρώ σε δραχμές. «Είχαμε 200 δισ. ευρώ καταθέσεις στις τράπεζες τότε. Αν συνέβαινε αυτό, θα είχε διαλυθεί η οικονομία», σχολιάζει στην «Κ» ο κ. Βενιζέλος εκείνες τις προτάσεις. Ηταν ιδιαιτέρως σοκαριστική για τον κ. Βενιζέλο η ανατριχιαστική λεπτομέρεια με την οποία είχε σχεδιασθεί το σχέδιο ανθρωπιστικής βοήθειας προς την Ελλάδα.

Τρόφιμα – φάρμακα

Ο κ. Σόιμπλε γνώριζε, βέβαια, ότι οι πρώτοι μήνες θα οδηγούσαν σε ραγδαία υποτίμηση του νομίσματος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις εισαγωγές σε τρόφιμα και φάρμακα. Γι’ αυτό και προσέφερε στον κ. Βενιζέλο ένα πλήρες πρόγραμμα βοήθειας σε τρόφιμα, καύσιμα και φάρμακα, αλλά και μια ενισχυμένη πρόσβαση στα ευρωπαϊκά κονδύλια. Ο κ. Βενιζέλος αντιλαμβανόταν, την ίδια στιγμή, ότι η πρόταση Σόιμπλε θα ήταν «βούτυρο στο ψωμί» των προυχόντων του κόμματος της δραχμής που είχαν «τις ζημιές μέσα και τα λεφτά έξω».

Επειτα από 90 λεπτά επαφής με αυτή την εμπειρία Αποκαλύψεως, ο κ. Βενιζέλος επανέλαβε την άρνησή του στον κ. Σόιμπλε και τον αποχαιρέτισε. «Δεν συζητάω το σενάριο αυτό. Ούτε και έχω να συμβουλευθώ κανέναν», φέρεται να είπε χαρακτηριστικά ο κ. Βενιζέλος. Ο κ. Σόιμπλε δέχθηκε την άρνηση του Ελληνα ομολόγου του και αποχώρησε.

«Ενα ποτήρι…»

Ο κ. Βενιζέλος θυμάται ακόμα ότι αναζητούσε ένα ποτήρι νερό. Οταν ανέβηκε στο ισόγειο, ζήτησε λίγο νερό και, αφού ξεδίψασε, ενεργοποίησε το κινητό τηλέφωνό του, το οποίο είχε κλειστό καθ’ όλη τη διάρκεια της ενενηντάλεπτης συνάντησής του με τον κ. Σόιμπλε. Τηλεφώνησε τότε στον κ. Γιώργο Παπανδρέου, ο οποίος βρισκόταν στο Λονδίνο. Τον ενημέρωσε ότι απέρριψε τις πιεστικές προτάσεις του κ. Σόιμπλε, κάτι που, βεβαίως, βρήκε απολύτως σύμφωνο και τον τότε πρωθυπουργό.

Ο κ. Παπανδρέου ήταν στο Λονδίνο και ετοιμαζόταν να μεταβεί στη Νέα Υόρκη για την ετήσια Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Οταν έκλεισε το τηλέφωνο με τον πρωθυπουργό, η ατμόσφαιρα στη δεξίωση είχε ήδη «ξεθυμάνει». Ο κ. Βενιζέλος ζήτησε από τον κ. Ζανιά να συγκεντρώσει και τους υπολοίπους της αποστολής στο Βρότσλαβ. Ενα ποτό έπειτα από μια τέτοια βραδιά κρινόταν απαραίτητο.

Αφωνοι…

Τελικά αναζήτησαν και κάθισαν σε κάποιο ρεστοράν της περιοχής, όχι όμως στο ξενοδοχείο «Μόνοπολ». Μέλος της ελληνικής αποστολής στην Πολωνία, που κατά τη διάρκεια του τετ α τετ Βενιζέλου-Σόιμπλε στο δεύτερο υπόγειο βρισκόταν στη δεξίωση του ισογείου, θυμάται ότι κατέφθασε στο ρεστοράν ανυποψίαστος για το τι θα άκουγε. Η αποκάλυψη του κ. Βενιζέλου για το τι διημείφθη στο υπόγειο του «Μόνοπολ» διέλυσε αίφνης την ευχάριστη διάθεση του ιδίου και των υπολοίπων μελών της αποστολής που δυσκολεύονταν να αρθρώσουν έστω και μία πρόταση.

Το σοκ και η περίσκεψη ήταν τα βασικά συναισθήματα για το υπόλοιπο της βραδιάς. Νωρίς το πρωί της επόμενης ημέρας, έχοντας αντιληφθεί το «πολεμικό» κλίμα, ο κ. Βενιζέλος τηλεφώνησε ξανά στον κ. Παπανδρέου, τον οποίο συμβούλευσε να μην ταξιδέψει ώς τη Νέα Υόρκη και τη Γ.Σ. του ΟΗΕ, ώστε να αποφύγει πιθανές πιέσεις σε υψηλότερο επίπεδο. Εκείνη τη στιγμή τίποτε δεν ήταν σίγουρο. Ο κ. Παπανδρέου συμφώνησε με τον κ. Βενιζέλο και από το Λονδίνο επέστρεψε την ίδια ημέρα στην Αθήνα. Στις 27 Οκτωβρίου, οι δύο πλευρές συμφωνούσαν στο νέο πρόγραμμα…

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή