Ο νέος διχασμός

4' 27" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Να ξεκινήσω με την είδηση: ένας νέος διχασμός σχηματίζεται μεταξύ των Ελλήνων και αφορά τη θέση της χώρας μας στην Ευρώπη. Ευλόγως θα μου πείτε ότι, λίγο ή πολύ, αυτό το είχαμε καταλάβει, και θα έχετε δίκιο. Πράγματι, πολλοί διαισθανόμαστε την παρουσία του ή αντιλαμβανόμαστε όψεις του, αλλά έχει μεγαλύτερη αξία όταν αυτό διαπιστώνεται και περιγράφεται επιστημονικά. Συγκεκριμένα, η φιλοευρωπαϊκή τάση συγκεντρώνει περίπου το 40% του πληθυσμού, με ένα ποσοστό 17-20% να αποτελεί τον σκληρό πυρήνα της. Της ιδίας τάξεως είναι και το ποσοστό του σκληρού πυρήνα των αντιευρωπαϊστών. Η ενδιαφέρουσα διαφορά, όμως, μεταξύ των πυρήνων των δύο τάσεων είναι ότι η πρώτη διακρίνεται για ένα στοιχείο, το οποίο ο Γ. Μοσχονάς ονομάζει «ευρωρεαλισμό» (με απλά λόγια, η αποδοχή της δυσάρεστης πραγματικότητας), ενώ η δεύτερη τάση παρουσιάζει αξιοσημείωτη συνεκτικότητα στα πιστεύω της.

Προτού προχωρήσουμε, όμως, είναι απαραίτητο να σας δώσω την ταυτότητα της έρευνας, που έχει τον τίτλο «Τι πιστεύουν οι Ελληνες». Παρουσιάζεται από τον ερευνητικό οργανισμό «διαΝΕΟσις», τον οποίο ίδρυσε και χρηματοδοτεί ο επιχειρηματίας Δημήτρης Δασκαλόπουλος, και την επιστημονική επιμέλεια είχε ο καθηγητής Συγκριτικής Πολιτικής στο Πάντειο Γεράσιμος Μοσχονάς. Την έρευνα διεξήγαγε η εταιρεία GPO, σε τρεις φάσεις. Πρώτα έγινε ποσοτική έρευνα σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 2.500 ατόμων, το διάστημα 26 Μαρτίου-24 Απριλίου 2015. Ακολούθησε η ποιοτική έρευνα με ομάδες εστίασης (focus groups) σε ειδικές κατηγορίες του πληθυσμού: νέοι 18-24 ετών, ελεύθεροι επαγγελματίες, πολίτες χαμηλού εισοδήματος, άτομα με θετική άποψη για τη ρατσιστική βία. Τέλος, λόγω των σημαντικών πολιτικών γεγονότων που μεσολάβησαν, το διάστημα 9-16 Νοεμβρίου 2015 έγινε και δεύτερη ποσοτική έρευνα, με τις ίδιες ερωτήσεις, σε δείγμα 1.000 ατόμων, για τη διαπίστωση τυχόν αποκλίσεων.

Στον κορμό των ευρωπαϊστών, που δηλώνουν σαφώς θετική γνώμη στην ερώτηση για τη συνολική αποτίμηση της συμμετοχής της χώρας στην Ε.Ε., συγκεντρώνονται κυρίως οι κατηγορίες των ανδρών, των μεγαλυτέρων ηλικιών (55 και άνω, ιδίως δε 65 και άνω), των πιο μορφωμένων και πιο εύπορων. Πολιτικά, δε, τοποθετούνται στις ενδιάμεσες θέσεις: κεντροδεξιά, κέντρο, κεντροαριστερά. Τάσσονται σε ποσοστό 93,9% υπέρ της παραμονής στο ευρώ (73,9 στο σύνολο του δείγματος) και εκτιμούν σε ποσοστό 67,8% (έναντι μόνον 42,5 του συνόλου) ότι η Ε.Ε. βοήθησε πραγματικά την Ελλάδα, κατά την πρόσφατη κρίση χρέους.

Εντούτοις, έπειτα από έξι χρόνια κρίσης, ο ευρωπαϊσμός της εν λόγω μερίδας του πληθυσμού δεν φέρει τα ίχνη του συνήθους «ρομαντισμού» που σχετίζεται με το ευρωπαϊκό όραμα, που ούτως ή άλλως ξεθωριάζει πανευρωπαϊκά. Γι’ αυτούς, γράφει ο Γ. Μοσχονάς, «η Ευρώπη είναι μια ξεκάθαρη και στέρεη επιλογή, όχι όμως ένα σχέδιο κοινωνίας που υιοθετείται ανεπιφύλακτα και με ενθουσιασμό». Είναι χαρακτηριστικό ότι στον σκληρό πυρήνα των φιλοευρωπαϊστών (περίπου 17-20% του πληθυσμού) μόνον 40,1% επιθυμεί «να παραχωρήσουμε ένα επιπλέον τμήμα της εθνικής μας κυριαρχίας στην Ε.Ε. για την προοπτική μιας Ευρώπης πολιτικά ενωμένης» (21,3% στον γενικό πληθυσμό), ένα 38,8% θεωρεί ότι «κατά τη διάρκεια της κρίσης χώρες της Ευρωζώνης επεχείρησαν να καθυποτάξουν την Ελλάδα» (68,4% στο σύνολο) και, κατά πλειοψηφία, σε ποσοστό 66,1%, πιστεύουν ότι «η Ε.Ε. εξελίσσεται σε ένωση κρατών υπό την κυριαρχία της Γερμανίας» (84,8% στον γενικό πληθυσμό). Με λίγα λόγια, ο πραγματισμός –κάποιοι θα τον έλεγαν, η άλλη όψη της απελπισίας– είναι το νέο, διακριτό στοιχείο στη σύνθεση του σημερινού ευρωπαϊσμού στην Ελλάδα.

Αντιθέτως, οι αντιευρωπαϊστές δείχνουν μεγαλύτερη συνεκτικότητα στις απόψεις τους – πράγμα το οποίο, κατά τη γνώμη μου, δεν πρέπει να ξενίζει, διότι συγκλίσεις και συσπειρώσεις πραγματοποιούνται ευκολότερα επί τη βάσει αρνητικών προσεγγίσεων παρά θετικών. Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι, ιδεολογικά, ο αντιευρωπαϊσμός εκτείνεται σε μεγαλύτερο εύρος εν σχέσει με τον ευρωπαϊσμό: το 37% προσδιορίζονται ως αριστεροί, ένα 10% ως ακροδεξιοί, αλλά υπάρχουν και κεντροαριστεροί σε ποσοστό 14%, όπως και κεντρώοι σε ποσοστό 12%. Η δε απόρριψη της Ευρώπης εκ μέρους τους αφορά όλους τους τομείς των σχέσεων της χώρας με την Ε.Ε., ενώ συγχρόνως έχει και χαρακτήρα πολιτισμικό: θεωρούν, λ.χ., ότι η Ευρώπη απειλεί την εθνική ταυτότητά μας και βλάπτει τον πολιτισμό και την παιδεία μας.

Για να καταλήξω, όμως, με μια νότα αισιοδοξίας, αν κάτι μας ενώνει σχεδόν όλους, ευρωπαϊστές και μη, είναι η μεγάλη ιδέα που έχουμε για τη χώρα μας. Ποσοστό 71,3% του συνόλου των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι «η Ελλάδα έχει κάτι σημαντικό να προσφέρει στη Δύση, κάτι που η Δύση δεν το έχει». (Πραγματικά, θα ήθελα να ξέρω τι…) Επίσης, 72,9% πιστεύουν ότι «οι Ελληνες ξεχωρίζουν ακόμη για την ευφυΐα τους και τον πολιτισμό τους». (Ειδικά όταν τους συναντάς να ψωνίζουν σε πολυκαταστήματα στο εξωτερικό…) Το 53,9% δηλώνουν ότι «η Ε.Ε. είναι πιο ωφελημένη από τη σχέση της με την Ελλάδα», σε ποσοστό 84,9% ότι «η Ε.Ε. βγήκε ωφελημένη στον πολιτισμό από τη συμμετοχή της Ελλάδας» και σε ποσοστό 56,6% ότι «η Ε.Ε. βγήκε ωφελημένη στην παιδεία από τη συμμετοχή της Ελλάδας». (Προφανώς, εδώ πρέπει να έπαιξαν ρόλο οι παραστάσεις του Πελεγρίνη στο εξωτερικό…). Τέλος, το 58,4% θεωρούν ότι «η Ευρώπη βγήκε ωφελημένη στον τρόπο ζωής από τη συμμετοχή της Ελλάδας» (οι ολονυκτίες του Eurogroup, υποθέτω…) και το 71,5% πιστεύουν ότι «η Ελλάδα είναι μια μοντέρνα χώρα». Σημειωτέον ότι τα ποσοστά αυτά είναι σχεδόν ταυτόσημα και για όσους ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015 και για τους άλλους που ψήφισαν Ν.Δ.

Προτρέπω όσους ενδιαφέρονται για περισσότερα, να επισκεφθούν την ιστοσελίδα του οργανισμού (dianeosis.org), όπου από τις 10 σήμερα το πρωί δημοσιεύεται η πλήρης έρευνα. Αν όμως βαριέστε να διαβάζετε πίνακες, τότε πέντε λεπτά πριν από την ώρα που βγαίνουν οι βρυκόλακες θα βγουν ο Κ. Ζούλας και η Ν. Λυμπεράκη στον ΣΚΑΪ, σε ειδική εκπομπή για την παρουσίαση της έρευνας…

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή