Ως γνωστόν τα περισσότερα σπουδαία μνημεία, μαζί με τη μεγάλη ιστορία, κουβαλούν εξίσου μεγάλες ταλαιπωρίες. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και με τον βυζαντινό ναό της Αγίας Αικατερίνης στην Πλάκα, ο οποίος οφείλει σήμερα να προστατευθεί, προκειμένου να προλάβει να κλείσει…χιλιετία (χρονολογείται στο 1025-1050 μ.Χ.) και να συνεχίσει να φιλοξενεί με ασφάλεια το εκκλησίασμα που τον επισκέπτεται. Χτισμένος, σύμφωνα με τη συνήθη βυζαντινή πρακτική, πάνω σε ερείπια αρχαίου ιερού της θεάς Αρτέμιδος, ο ναός ήταν αρχικά αφιερωμένος στους Αγίους Θεοδώρους. Τον 19ο αιώνα –και ως Αγία Αικατερίνη πια– το μνημείο απέκτησε ένα προστώο σε σχήμα πι, μια κατασκευή που βοηθά στη φιλοξενία περισσότερων πιστών. Τελευταία αλλά σημαντική, όπως αποδεικνύεται, παρέμβαση ήταν αυτή που έγινε την περίοδο 1950-53, οπότε και οι ξύλινες στέγες του περιστώου αντικαταστάθηκαν με πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος. Και εδώ βρίσκεται ένας από τους μεγάλους κινδύνους που αντιμετωπίζει σήμερα ο ναός.
Οπως φαίνεται από πρόσφατη μελέτη που παρουσιάστηκε την Τρίτη στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, οι συγκεκριμένες πλάκες, συνολικού βάρους περίπου 75 τόνων, είναι ικανές, σε περίπτωση σεισμού, να πλήξουν καταστροφικά την κατά πολύ παλαιότερη (πέτρινη) κατασκευή του κυρίως ναού. Αυτό, μαζί με διάφορα άλλα προβλήματα στατικότητας και ρηγματώσεις, καθιστούν, όπως καταλαβαίνει κανείς, την επιδιορθωτική περέμβαση στην Αγία Αικατερίνη αναγκαία. Σε αυτό το πλαίσιο, παρουσιάστηκε στη συνεδρίαση του ΚΑΣ η μελέτη του αρχιτέκτονα καθηγητή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου κ. Νικόλαου Λιανού και της ομάδας του, με την οποία προτάθηκε η αντικατάσταση των μπετονένιων πλακών από γυάλινη οροφή. Αυτή, σύμφωνα με τον καθηγητή, αφενός θα λύσει το πρόβλημα του υπερβολικού βάρους και αφετέρου θα αφήσει τον κυρίως ναό να «αναπνεύσει».
Ωστόσο, η συγκεκριμένη, αν μη τι άλλο ενδιαφέρουσα, πρόταση απορρίφθηκε επί της ουσίας από το συμβούλιο – τουλάχιστον ως προς το σκέλος της γυάλινης οροφής· αντί αυτού έγινε δεκτή (κατά πλειοψηφία) η εισήγηση της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, σύμφωνα με την οποία ζητείται η επανυποβολή της αρχιτεκτονικής/στατικής μελέτης, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις παρατηρήσεις του Συμβουλίου και της Διεύθυνσης πάνω στην ιστορική-αρχαιολογική τεκμηρίωση του μνημείου, καθώς και τα δεδομένα της παθολογίας του. Επιπλέον, αξίζει να αναφέρουμε και την –οπτικά πιο συμβατική– λύση που πρότεινε ο προϊστάμενος της υπηρεσίας κ. Θεμιστοκλής Βλαχούλης, σύμφωνα με την οποία το υπάρχον περίστωο μπορεί να αντικατασταθεί από μια ελαφρύτερη ξύλινη κατασκευή με κεραμωτή στέγαση.
Το πρόβλημα ωστόσο παραμένει: όπως παραδέχθηκε και ο κ. Βλαχούλης σε επικοινωνία που είχαμε μαζί του, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κάποιος οργανισμός ή πρόσωπο για να αναλάβει τη νέα μελέτη. Μας πληροφόρησε μάλιστα πως μια ανάθεση από μέρους της Διεύθυνσης (με διαγωνισμό σύμφωνα με τον νόμο) θα ήταν ασύμφορη τόσο χρονικά όσο και από άποψη κόστους. Αυτό που μένει, τουλάχιστον προς το παρόν, είναι να δούμε αν ο κ. Λιανός, ο οποίος πραγματοποίησε την υπάρχουσα μελέτη αφιλοκερδώς για λογαριασμό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, προτίθεται να συνεχίσει με τις νέες κατευθύνσεις. Ο ίδιος μας είπε πως θεωρεί την πρότασή του μετριοπαθή και επωφελή για την κατανόηση του μνημείου. Επίσης ανέφερε πως η αρχιτεκτονική αποτύπωση και τεκμηρίωση έγινε για πρώτη φορά με τρισδιάστατη απεικόνιση. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως τόσο ο μελετητής όσο και η Διεύθυνση και τα μέλη του Συμβουλίου θέλουν το καλύτερο για το μνημείο. Σε κάποιες περιπτώσεις, ωστόσο, η ταχύτητα στις δράσεις είναι απαραίτητη, προκειμένου να αποφευχθούν ατυχήματα…