«Τα διόδια στην κυρία από εμένα» τραγουδούν οι αγρότες στα μπλόκα των εθνικών οδών. Μόνο που ο λογαριασμός για το «άνοιγμα» των διοδίων δεν θα πάει ούτε… στην κυρία ούτε στους αγρότες, αλλά στο κράτος. Βάσει των συμβάσεων παραχώρησης, το Δημόσιο θα υποχρεωθεί να καλύψει τα απολεσθέντα έσοδα από τα διόδια των κοινοπραξιών που διαχειρίζονται τους οδικούς άξονες, με αποτέλεσμα όσο συνεχίζονται οι κινητοποιήσεις ο λογαριασμός να «φουσκώνει». Οι κινητοποιήσεις έχουν και άλλες, παράπλευρες συνέπειες σε κάποια από τα υπό κατασκευήν οδικά έργα, οι οποίες είναι επίσης πιθανό να «μεταφραστούν σε χρήμα».
Από τις 21 Ιανουαρίου και έπειτα, σταδιακά οι εθνικές οδοί άρχισαν να κλείνουν από τα αγροτικά «μπλόκα». Ανάλογα με το πού βρίσκονται τα μπλόκα, κάποιοι σταθμοί διοδίων έχουν κλείσει εντελώς, ενώ άλλοι υπολειτουργούν (καθώς η κυκλοφορία έχει μειωθεί). Σήμερα, η κατάσταση έχει συνοπτικά ως εξής:
• Στο τμήμα Μαλιακού – Κλειδιού (της εθνικής οδού Αθηνών – Θεσσαλονίκης), τα διόδια Τεμπών έχουν κλείσει από τις 21 Ιανουαρίου και ακολούθησαν σταδιακά τα μετωπικά διόδια Πυργετού, Μοσχοχωρίου και Μακρυχωρίου, καθώς και οι πλευρικοί σταθμοί Γυρτώνης και Μακρυχωρίου.
• Στο τμήμα Μεταμόρφωσης – Σκάρφειας (της εθνικής οδού Αθηνών – Θεσσαλονίκης) από τις 22 Ιανουαρίου τα διόδια Αφιδνών και Θήβας κλείνουν κάποιες ώρες καθημερινά, ή οι αγρότες «ανοίγουν» τις μπάρες για τους διερχόμενους.
• Στην εθνική οδό Ελευσίνας – Κορίνθου – Πάτρας, τα διόδια Ισθμού ξεκίνησαν με ολιγόωρους αποκλεισμούς στις 23 Ιανουαρίου και έκλεισαν εντελώς από τις 26 Ιανουαρίου (εκτιμάται ότι από την έναρξη των κινητοποιήσεων έχει χαθεί το 73% των εσόδων του σταθμού). Επίσης, το μπλόκο του Αιγίου οδηγεί από τις 23 Ιανουαρίου στο κλείσιμο των διοδίων Ρίου για κάποιες ώρες καθημερινά. Τέλος, από τις 3 έως τις 7 Φεβρουαρίου έγιναν ολιγόωρα μπλόκα στην Πάχη Μεγάρων, με αποτέλεσμα να ανασταλεί για κάποιες ώρες η λειτουργία των διοδίων Ελευσίνας και των πλευρικών σταθμών Πάχης και Περάμου. Υπολογίζεται ότι ο άξονας έχει χάσει τις ημέρες αυτές το 40% των αναμενόμενων εσόδων του από τα διόδια.
• Τέλος, στην εθνική οδό Κορίνθου – Τρίπολης – Καλαμάτας, από αγροτικά μπλόκα στις 24 και 25 Ιανουαρίου επηρεάστηκαν για κάποιες ώρες οι σταθμοί διοδίων Καλαμάτας και Σπαθοβουνίου αντίστοιχα. Και από τις 27 Ιανουαρίου –και για αρκετές ημέρες και ώρες– ο σταθμός Νεστάνης.
Φυσικά, οι παραχωρησιούχοι δεν είναι διατεθειμένοι να επωμιστούν το κόστος των αγροτικών κινητοποιήσεων. Σύμφωνα με τις συμβάσεις παραχώρησης, ένα «γεγονός ανωτέρας βίας» ή «γεγονός απαλλαγής» (όπως είναι το κλείσιμο των δρόμων από κινητοποιήσεις) βαρύνει το Δημόσιο αν δεν βαρύνει τον παραχωρησιούχο. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», λοιπόν, οι παραχωρησιούχοι (πλην της Γέφυρας Α.Ε., καθώς η γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου δεν έχει κλείσει) έχουν ήδη αρχίσει να ενημερώνουν σε εβδομαδιαία βάση (προχωρώντας σε «γνωστοποίηση γεγονότος απαλλαγής») το υπουργείο Υποδομών για τους αποκλεισμούς σταθμών διοδίων και για τη χρονική τους διάρκεια.
Αυτά προς το παρόν. Γιατί όταν οι κινητοποιήσεις ολοκληρωθούν, οι παραχωρησιούχοι θα ασχοληθούν με το «διά ταύτα» και θα καταθέσουν αιτήματα αποζημίωσης (claims) για τα απολεσθέντα έσοδα. Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Υποδομών, εκτιμάται ότι η Ολυμπία Οδός και η Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου έχουν μέχρι στιγμής χάσει από 1 εκατ. ευρώ εκάστη και η Νέα Οδός περί το μισό εκατ. ευρώ. Οι απώλειες υπολογίζονται βάσει των εσόδων από τα διόδια την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι. Δεν χρειάζεται βέβαια να αναφέρουμε ότι, αν τα μπλόκα σταματήσουν και η κίνηση αυξηθεί σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά για να εξυπηρετήσει όλες τις εμποδιζόμενες σήμερα μεταφορές και μετακινήσεις, δεν προβλέπεται… μηχανισμός επιστροφής του πλεονάσματος στο Δημόσιο.
Πάντως, ειδικά για την Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου, το κλείσιμο των Τεμπών προκαλεί καθυστέρηση και στην πρόοδο των έργων, αφού επηρεάζεται η μετακίνηση ανθρώπων, μηχανημάτων, υλικών κ.λπ. Η κοινοπραξία φέρεται να έχει ενημερώσει σχετικά το Δημόσιο, προσδοκώντας όχι μόνο την κάλυψη του όποιου επιπλέον κόστους, αλλά και αντίστοιχη παράταση στο χρονοδιάγραμμά της.
Προβλήματα στην πορεία των αυτοκινητόδρομων προκαλεί και η συνεχιζόμενη απεργία των δικηγόρων. Το Δημόσιο μπορεί να προώθησε ρύθμιση που επιταχύνει περαιτέρω τις απαλλοτριώσεις, χωρίς δικηγόρους όμως δεν μπορούν να εκδοθούν οι απαραίτητες αποφάσεις από τα δικαστήρια…