Οι ταινίες του σεναριογράφου και σκηνοθέτη Τσάρλι Κάουφμαν μοιάζουν με γρίφους. Αν καταφέρεις να τους λύσεις, ίσως δώσεις μια απάντηση σε κεφαλαιώδη υπαρξιακά ζητήματα γύρω από το άτομο και τον σκοπό της ζωής. Εχουν και ένα επίχρισμα παραλόγου, το οποίο κάποιες στιγμές θυμίζει Κάφκα, αλλά και χιούμορ που τις διαφοροποιεί, ως «οντότητες», σαν ένα μοναδικό είδος της χολιγουντιανής πανίδας. Οι τίτλοι τους, άλλοτε παράξενοι κι άλλοτε επιτηδευμένοι, φαντάζουν σαν λέξεις αραδιασμένες σε πινακίδα, στο σύνορο της εκκεντρικής φαντασίας και της στεγνής μαθηματικής λογικής.
Το πρόσφατο «Anomalisa», το οποίο συνυπογράφεται στη σκηνοθεσία από τον Ντιουκ Τζόνσον, είναι ένας ευφυής αναγραμματισμός του Mona Lisa, με το αόριστο «a» κολλημένο μπροστά, που υπαινίσσεται ηχητικά κάτι το μη φυσιολογικό ή ανώμαλο. Πρόκειται για animation για ενήλικες, με κούκλες εμψυχωμένες με την παραδοσιακή τεχνική του stop motion. Είναι ο Δαυίδ της φετινής πεντάδας των υποψηφίων για το Οσκαρ καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων που κοιτάζει με δέος τον Γολιάθ της κατηγορίας, την επιτυχία της Pixar «Τα μυαλά που κουβαλάς».
Το ίδιο πρόσωπο
Η ταινία αρχίζει στα σύννεφα, τα οποία έχουν πάρει μουντές αποχρώσεις του ροζ, σε ένα αεροπλάνο το οποίο ετοιμάζεται να προσγειωθεί στο Σινσινάτι. Ο ήρωάς μας, ο Μάικλ Στόουν, διάσημος συγγραφέας οδηγού για επιτυχημένους επαγγελματίες στον τομέα της εξυπηρέτησης πελατών, φτάνει εκεί για άλλη μία διάλεξή του. Στα χέρια του έχει το τσαλακωμένο γράμμα μιας παλιάς αγαπημένης του από το Σινσινάτι, της Μπέλας, την οποία εγκατέλειψε ξαφνικά πριν από 10 χρόνια. Σήμερα, ο Μάικλ, είναι ένας σούπερ «γκουρού», ειδικός στο χαμόγελο που φέρνει επιτυχία, αλλά και ένας δυστυχισμένος σύζυγος και πατέρας. Βλέπει παντού γύρω του το ίδιο πρόσωπο. Ολοι, άνδρες και γυναίκες, έχουν πανομοιότυπα χαρακτηριστικά και απαντούν με την ίδια (αντρική) φωνή, λες και πλημμύρισε ο κόσμος από εξωγήινους εισβολείς.
Ο μοναδικός άνθρωπος, με εξαίρεση τον Μάικλ και τον γιο του, ο οποίος δεν μοιάζει με κλώνο είναι η Λίζα, μια άσημη υπάλληλος που ήρθε στο Σινσινάτι με μια φίλη της για τη διάλεξη του Μάικλ. Η Λίζα, η οποία έχει ξεχάσει πώς χαμογελούν από ευτυχία ή από ηδονή, θα ζήσει μια ανέλπιστη βραδιά σεξ με τον Μάικλ, τον μελαγχολικό ήρωά της. Η νύχτα κυλάει όπως ακριβώς στις σαπουνόπερες.
Ο Κάουφμαν φέρνει μια αίσθηση ζόφου στην ταινία, επιμένοντας να μας δείχνει μια ατέλεια: οι κούκλες, τις οποίες χρησιμοποιεί, έχουν εμφανείς τις «ραφές» στο πρόσωπό τους (τα σημεία που ενώνονται τα μέρη του προσώπου τους). Φαντάζουν σαν ανδροειδή, τα οποία έμειναν ημιτελή από τον δημιουργό τους και δεν μπορούν να κρύψουν τη δυστυχία τους.
Εγωιστής γίγαντας
Το «Anomalisa» είναι ένα ανορθόδοξο καρτούν για έναν εγωιστή γίγαντα που καταρρέει σε ένα ψεύτικο ντεκόρ, όπου οι άνθρωποι χαμογελούν σαν μαριονέτες. Ενα καρτούν για το σεξ, σε έναν κόσμο όπου το φύλο μπορεί και να μην έχει πια καμιά σημασία, αλλά και για το απίστευτο βάρος που μπορεί να αποκτήσει το συναίσθημα της μοναξιάς, όταν η ζωή γίνεται φούσκα.
Στο προηγούμενο αίνιγμα του Κάουφμαν, τη «Συνεκδοχή της Νέας Υόρκης», ένας σκηνοθέτης του θεάτρου, ο Κέιντεν, νιώθει πως το σώμα του μπαίνει σε τροχιά μαρασμού και στη συνέχεια προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τη ζωή του. Καταφεύγει στη θεατρική σκηνή, σε ένα τεράστιο κουκούλι (μια παλιά αποθήκη), με τη ματαιοδοξία πώς θα αναπαραστήσει σε μικρογραφία τη Νέα Υόρκη. Λες και η ζωή στους δρόμους ή στα διαμερίσματα είναι μυθοπλασία που παίρνει όγκο, προοπτική και κίνηση χάρη στο άγγιγμα του καλλιτέχνη-θεού. Ο σίγουρος δρόμος για να μπεις στο μυαλό του Κάουφμαν είναι να μη χάσεις τα βήματα του Κέιντεν.
Σήμερα, δεν πρέπει να ξεγελαστείς από τη μελοδραματική ατμόσφαιρα. Μη σε συμπαρασύρουν τα συναισθήματα του Μάικλ (ενός παντρεμένου, σε κρίση μέσης ηλικίας, ο οποίος ζει μια κοινότοπη περιπέτεια απιστίας). Ψυχή της ταινίας είναι η κομπάρσος, η Anomalisa, η γιαπωνέζικη κούκλα αντίκα σε ένα sex shop που τράβηξε την προσοχή του Μάικλ.
Δείτε
Anomalisa (2015)
Animation με κούκλες, από τον Τσάρλι Κάουφμαν (έγραψε και το σενάριο) και τον Ντιουκ Τζόνσον. Προτού γίνει ταινία παρουσιάστηκε με τη μορφή θεατρικού έργου στη Νέα Υόρκη. Ο Μάικλ Στόουν, διάσημος συγγραφέας ενός βιβλίου με συνταγές για επαγγελματική επιτυχία, βρίσκεται στο Σινσινάτι για μια διάλεξη. Το βράδυ στο ξενοδοχείο, θα ζήσει μια ψευδαίσθηση (;) απόδρασης από τη μίζερη προσωπική του ζωή. Ο Ντέιβιντ Θιούλις, η Τζένιφερ Τζέισον Λι και ο Τομ Νούναν δανείζουν τις φωνές τους. Η ταινία είναι υποψήφια για Οσκαρ καλύτερoυ animation. Στη βενετσιανική Μόστρα πήρε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής. (Πρεμιέρα στις 18/2)
Η συνεκδοχή της Νέας Υόρκης (Synecdoche, New York, 2008)
Η καλύτερη ταινία του Τσάρλι Κάουφμαν. Η ερμηνεία του Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν (φωτ.) έδωσε ζωή και υπαρξιακό βάθος στον αριστοτεχνικά διατυπωμένο γρίφο του. Ο ήρωάς του προσπαθεί να δώσει περιεχόμενο στην ύπαρξή του, έχοντας συνείδηση του τέλους που τον πλησιάζει. Συμπρωταγωνιστεί η Σαμάνθα Μόρτον. (Σε dvd)