«Ποιος θα μπορούσε να πει πραγματικά ότι υπήρξε “θύμα” του έρωτα; Θύμα των συγκινήσεων και των ηδονών του, των αμφιβολιών και των αγωνιών του; Και, το σπουδαιότερο, ποιος δεν θα ήθελε να γίνει ή να ξαναγίνει θύμα του;» γράφει η Εφη Κορομηλά στην εισαγωγή του «Amour. Ερωτική ανθολογία», που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Αιώρα. Μια ανθολογία κειμένων κορυφαίων Γάλλων συγγραφέων του 18ου-19ου αιώνα, το καθένα μεταφρασμένο από καθεμιά από έντεκα μεταφράστριες και έναν μεταφραστή, απόφοιτοι όλοι των Εργαστηρίων Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, υπό την εποπτεία της Εφης Κορομηλά, με κείμενα των Μπαλζάκ, Φλωμπέρ, Δουμά υιού, ντε Σαντ, Καζανόβα, Ντιντερό, Νερβάλ, Ζολά, Μωπασσάν, Σταντάλ κ.ά. Η «Κ» προδημοσιεύει σήμερα ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα.
Η. Μ. Σταντάλ, «Περί έρωτος»
Επιζητώ να κατανοήσω αυτό το πάθος του οποίου όλες οι ειλικρινείς εκδηλώσεις έχουν έναν χαρακτήρα ομορφιάς. Υπάρχουν τέσσερις διαφορετικοί έρωτες:
1. Ο έρωτας-πάθος, εκείνος της Πορτογαλίδας μοναχής, εκείνος της Ελοΐζ για τον Αβελάρδο, του λοχαγού του Βεζέλ, του χωροφύλακα του Τσέντο.
2. Ο παιγνιώδης έρωτας, εκείνος που κυριαρχούσε στο Παρίσι στα 1760 και που συναντάμε στα απομνημονεύματα και στα μυθιστορήματα της εποχής, στον Κρεμπιγιόν, στον Λοζέν, στον Ντικλό, στον Μαρμοντέλ, στον Σαμφόρ, στη μαντάμ ντ’ Επινέ κ.λπ. Πρόκειται για έναν πίνακα όπου τα πάντα, μέχρι και οι σκιές, πρέπει να έχουν το χρώμα του ρόδου, όπου για κανέναν λόγο δεν πρέπει να παρεισφρήσει τίποτα το δυσάρεστο, με κίνδυνο να θεωρηθεί ότι υπολείπεται κανείς σε καλούς τρόπους, τακτ κ.λπ. Ενας καλοαναθρεμμένος άνδρας γνωρίζει εκ των προτέρων τη συμπεριφορά που πρέπει να έχει, όπως και αυτήν που θα συναντήσει στις διάφορες φάσεις αυτού του έρωτα· μια και εδώ δεν υπάρχει πάθος και απρόοπτο, αυτός ο έρωτας είναι συχνά πιο αβρός από τον αληθινό, γιατί είναι πάντοτε πολύ πνευματώδης· μοιάζει με μια ψυχρή και χαριτωμένη μινιατούρα δίπλα σ’ έναν πίνακα των Καράτσι· κι ενώ ο έρωτας-πάθος μάς απομακρύνει από όλα τα συμφέροντά μας, ο παιγνιώδης έρωτας γνωρίζει πάντα τον τρόπο να συμβαδίζει μαζί τους. Είναι αλήθεια πως, αν αφαιρέσουμε τη ματαιοδοξία από αυτόν τον φτωχό έρωτα, του μένουν ελάχιστα· μια φορά να του λείψει η ματαιοδοξία, γίνεται ένας εξασθενημένος άρρωστος στην ανάρρωση, που με δυσκολία σέρνει τα πόδια του.
3. Ο σαρκικός έρωτας. Στο κυνήγι, να βρίσκεις μια όμορφη και όλο φρεσκάδα χωριατοπούλα που δραπετεύει στο δάσος. Ολος ο κόσμος γνωρίζει τον έρωτα που στηρίζεται σε τέτοιου είδους απολαύσεις· όσο στεγνός και δυστυχής και να ’ναι ο χαρακτήρας του, όλοι από εκεί αρχίζουμε στα δεκάξι μας χρόνια.
4. Ο ματαιόδοξος έρωτας. Η συντριπτική πλειονότητα των ανδρών, κυρίως στη Γαλλία, επιθυμεί και έχει μια γυναίκα της μόδας, όπως έχει κανείς ένα ωραίο άλογο, σαν κάτι απαραίτητο για το γόητρο ενός νεαρού άνδρα. Η ματαιοδοξία, περισσότερο ή λιγότερο κολακευμένη, περισσότερο ή λιγότερο πληγωμένη, προκαλεί συγκινήσεις. Μερικές φορές, εδώ υπάρχει και ο σαρκικός έρωτας, αλλά όχι πάντα· συχνά δεν υπάρχει ούτε καν σαρκική απόλαυση. Μια δούκισσα δεν είναι ποτέ πάνω από τριάντα ετών για έναν αστό, έλεγε η δούκισσα ντε Σολν· ενώ οι αυλικοί εκείνου του δίκαιου ανθρώπου, του βασιλιά Λουδοβίκου της Ολλανδίας, ακόμα γελούν στην ανάμνηση μιας χαριτωμένης γυναίκας από τη Χάγη, η οποία δεν μπορούσε να αντισταθεί σε όποιον ήταν δούκας ή πρίγκιπας. Πιστή όμως στην αρχή της μοναρχίας, μόλις έφτανε στην Αυλή ένας πρίγκιπας, έδιωχνε τον δούκα: έμοιαζε με παράσημο του διπλωματικού σώματος. (…) Υπάρχει ο πληγωμένος εγωισμός και η θλίψη του εγκαταλειμμένου· και καθώς οι ρομαντικές σκέψεις μάς έρχονται από παντού, νομίζουμε πως είμαστε ερωτευμένοι και μελαγχολικοί, επειδή η ματαιοδοξία θέλει να πιστεύει ότι είναι μεγάλο πάθος. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι, σε όποιο είδος έρωτα κι αν οφείλουμε τις απολαύσεις, από τη στιγμή που διεγείρεται και η ψυχή, αυτές είναι έντονες και η ανάμνησή τους συναρπάζει· μέσα σ’ αυτό το πάθος, σε αντίθεση με τα περισσότερα άλλα, η ανάμνηση εκείνου που χάσαμε φαίνεται πάντοτε να υπερτερεί έναντι αυτού που μπορούμε να αναμένουμε από το μέλλον. (…)
* Το βιβλίο κυκλοφορεί προσεχώς από τις εκδόσεις Αιώρα.