Η ιδιοπροσωπεία μας, «ιδιαιτερότητά» μας κατ’ άλλους, είναι ο φιλοσοφικός λίθος του εθνικολαϊκισμού. Εμφανίζεται όποτε η πραγματικότητα παραβιάζει τα σύνορα της ψυχικής μας μακαριότητας. Σ’ αυτήν στηρίζεται η ελληνοπρεπής ρητορική, σ’ αυτήν και η αντίσταση προς ό,τι δεν είναι «δικό μας», από τα μπουζούκια ώς το ασφαλιστικό. Λες και είμαστε ο μόνος λαός στον κόσμο που διαθέτει τον δικό του χαρακτήρα, λες και οι Γάλλοι, οι Αγγλοι ή οι Γερμανοί είναι «άνθρωποι χωρίς ιδιότητες», όπως θα έλεγε και ο Μούζιλ. Υπάρχει βέβαια μια διαφορά: στους περίπου δύο αιώνες ύπαρξης του σύγχρονου ελληνικού κράτους, αν και πολλοί διανοούμενοι και ποιητές προσπάθησαν να την επεξεργασθούν για λογαριασμό της συνείδησής μας, η ιδιοπροσωπεία μας παραμένει ένα από τα βασικά συμπλέγματα του κοινωνικού μας ασυνείδητου.
Παρακολουθώ, όπως όλοι μας φαντάζομαι, την πολιορκία των Αθηνών από τον αγροτικό πληθυσμό της χώρας. Και σκέφτομαι ότι οι θεωρητικοί της ιδιοπροσωπείας, από τον δέκατο ένατο αιώνα ήδη, αντιμετώπιζαν τον αστικό τρόπο ζωής ως υπεύθυνο για την αλλοίωση της γνησιότητάς μας. Εκεί, στα χωριά και την ύπαιθρο αμύνονταν «των Ελλήνων οι κοινότητες», ενώ οι αστοί διαβρώνονταν προσπαθώντας να μιμηθούν ιδέες και τρόπους εισαγόμενους, άρα κάλπικους. Αυτή η ρομαντική εικόνα που ευωδίαζε καυσόξυλο και βαρβατίλα μπορεί να ανήκει στο παρελθόν, όμως θα μου επιτρέψετε να ισχυρισθώ ότι και η θεωρία της «ιδιοπροσωπείας» εκεί ανήκει. Αν βέβαια προσθέσετε και την απαραίτητη διακόσμηση στο φόντο: τον τρούλο μιας βυζαντινής εκκλησίας και την υποχρεωτική αρχαία κολώνα.
Επανέρχομαι στην πλατεία Βάθη, στην Ομόνοια και το Σύνταγμα, χθες και προχθές. Τι βλέπουμε; Βλέπουμε ανθρώπους, οι οποίοι πίστεψαν στην ιδιαιτερότητα της φυλής μας, υπάκουσαν στην ηθικολογία του εθνικολαϊκισμού, έφεραν στην ηγεσία της χώρας όσους τους υπερασπίστηκαν και τώρα αισθάνονται ανυπεράσπιστοι. Ας πρόσεχαν. Τι σχέση έχουν αυτοί οι άνθρωποι με τον λαό που υπερασπίζονται οι θεωρητικοί της ιδιοπροσωπείας, με τη ρομαντική εικόνα της γριούλας που ανάβει το κεράκι της στον Αη Γιώργη του Κοκκιναρά, αυτήν που ο Ζήσιμος Λορεντζάτος θεωρεί ότι ενσαρκώνει τον ελληνισμό; Μιλούν την ίδια γλώσσα, κάνουν τον σταυρό τους με τον ίδιον τρόπο, αλλά πίνουν ουίσκι, έστω και μπόμπα, και ζουν σ’ έναν κόσμο που θεωρεί ότι ευτυχισμένος είναι όποιος μπορεί να πάει στο στριπτιζάδικο ή να τα σπάσει στο σκυλάδικο. Τα τσίπουρα και οι ψησταριές στην εικόνα παίζουν τον ρόλο του τρούλου και της κολώνας.
Μπορεί να υπάρχει κάποια ειρωνική χροιά στα λόγια μου όμως σας διαβεβαιώ ότι δεν τα λέω για κακό. Και οι αγρότες έχουν τα ίδια όνειρα με όλες τις υπόλοιπες τάξεις του «αγωνιζόμενου» ελληνικού λαού. Θέλουν ό,τι θέλουν όλοι οι υπόλοιποι. Θέλουν να ζήσουν στον σύγχρονο κόσμο, τους αρέσουν τα πολλά κυβικά και τα πολλά τετραγωνικά, θέλουν να επωφεληθούν από τα επιτεύγματα της ιατρικής, τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα. Είναι όπως όλοι οι υπόλοιποι Ελληνες: στην πλειονότητά τους έχουν χάσει την ανταγωνιστικότητά τους. Επωφελήθηκαν από τη δανεική ευμάρεια, καταχρεώθηκαν. Ο αγρότης που ξυπνούσε αξημέρωτα και πήγαινε στο χωράφι του γιατί ήλπιζε ότι το παιδί του θα γίνει καλύτερος άνθρωπος –θα μιλάει καλύτερα, θα έχει τρόπους, θα ξέρει γράμματα– εξέλιπε κάπου στην υπέροχη δεκαετία του ογδόντα.
Τι είν’ η πατρίδα μου; Ανατολή ή Δύση, Βαλκάνια ή Μεσόγειος, Ελλάδα ή Ευρώπη; Διαλέγετε και παίρνετε όποιον συνδυασμό αισθάνεστε πως σας ταιριάζει περισσότερο. Ρίχτε και μια ματιά στον καθρέφτη πριν αποφασίσετε. Κι αν καταλήξετε στη θεωρία της ιδιοπροσωπείας, ιδιαιτέρως βολική διότι σε απαλλάσσει από τις ευθύνες, πέστε μου και μένα πού την βρήκατε. Και αυτό το «πού» αναφέρεται στην πραγματικότητα, όχι σε κάποιο θεωρητικό σχήμα απ’ αυτά που βολεύουν τους ηθικολόγους. Στην πραγματικότητα που μου δείχνει κάθε μέρα πως η περιούσια «ιδιοπροσωπεία» του «έλληνος λαού» όπως θα έλεγε και ο ΓΑΠ έχει κακοφορμίσει κι έχει μεταμορφωθεί σε ιδιοτροπία. Η κακότροπη αγένεια και η κακόσχημη φιλαυτία, λυπούμαι αλλά είναι πολύ ισχυρότερα από την ορθόδοξη παράδοση ή τα νάματα της υπέροχης γλώσσας μας.
Αμφιβάλλω αν οι Συριζανέλ καταφέρουν ποτέ να ολοκληρώσουν τα σχέδιά τους, την πλήρη απομόνωση της χώρας ώστε να επιβάλουν το είδος του ολοκληρωτισμού που επιδιώκουν. Αμφιβάλλω επίσης αν η Χρυσή Αυγή θα μπορέσει μετά την κατάρρευσή τους να ηγηθεί της αντιευρωπαϊκής Ελλάδας. Οσο απελπισμένος κι αν είσαι δεν μπορείς να ταυτιστείς με τον υπόκοσμο των νεοναζί. Οσο για τους Συριζανέλ, αυτοί, αν έχουν στοιχειώδες ένστικτο επιβίωσης, θα φοβηθούν τους ίδιους τους εαυτούς. «Το γαρ πολύ του έρωτος γεννά παραφροσύνη», και ο έρως εαυτού, κοινώς ο έρως της ιδιοτροπίας μας που την λέμε ιδιοπροσωπεία δεν φτάνει για να συστήσει βιώσιμη πολιτική.
Ας το παραδεχθούμε επιτέλους. Ως Ελληνες δεν είμαστε πιο ιδιαίτεροι ούτε από τους Γάλλους ούτε από τους Ιταλούς. Κι αν οι Ιταλοί βγάζουν κοστούμια Αρμάνι εμείς θα μπορούσαμε να έχουμε σινιέ πορτοκάλια, αλλά ούτε αυτό καταφέραμε. Εχουμε, θα μου πείτε, την ιδιοπροσωπεία μας. Σε ποια άλλη χώρα η αστυνομία τρέχει για να γλιτώσει από τους επελαύνοντες μαγκουροφόρους αγρότες; Θα μου πείτε και στην Αμερική δολοφόνησαν τον Λίνκολν και σε μας δολοφόνησαν τον Καποδίστρια. Μόνον που οι ΗΠΑ, παρά τη δολοφονία του Λίνκολν, έγιναν αυτοκρατορία, ενώ εμείς ακόμη ψάχνουμε τον Καποδίστρια.
Θα μου πείτε κι εμείς αυτοκράτορες είμαστε.
Αυτοκράτορες της ιδιοτροπίας μας, με όλες τις δέουσες τιμές.