Εχει εξαλειφθεί ο κίνδυνος του Grexit; Η συμφωνία του περασμένου καλοκαιριού απομάκρυνε την Ελλάδα από τα πρωτοσέλιδα, για να αντικατασταθεί από τις ανησυχίες για το Brexit και την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας. Αλλά η προσφυγική κρίση, ο κίνδυνος αναστολής της συμμετοχής της χώρας στη ζώνη Σένγκεν και η νέα αντιπαράθεση με τους πιστωτές σχετικά με την απαραίτητη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος έχουν επαναφέρει την Ελλάδα στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας.
Εχουν γίνει αισθητές τόσο οι απεργίες και οι μεγάλες διαδηλώσεις όσο και η ραγδαία πτώση της δημοτικότητας του Αλέξη Τσίπρα, με τη Ν.Δ. υπό τον νέο της ηγέτη να προηγείται στις δημοσκοπήσεις. Η συζήτηση περί πρόωρων εκλογών έχει ήδη ξεκινήσει.
Η αλήθεια είναι τα θεμελιώδη δεδομένα της οικονομίας δεν έχουν αλλάξει ιδιαίτερα. Η Ελλάδα χρειάζεται μια επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο διοικείται. Η παρούσα κυβέρνηση δεν δείχνει να μπορεί να τη φέρει εις πέρας. Ισως καμία κυβέρνηση δεν μπορεί.
Συνεπώς βρισκόμαστε ενώπιον της προοπτικής ενός νέου γύρου πολιτικής και οικονομικής αστάθειας. Η Ελλάδα παραμένει αποκλεισμένη από το QE της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το οποίο θα της επέτρεπε να μειώσει σημαντικά το κόστος δανεισμού της. Τα «κόκκινα» δάνεια των τραπεζών, οι μετοχές των οποίων έχουν υποστεί σφυροκόπημα τις τελευταίες εβδομάδες, είναι κοντά στο 50% των συνολικών χαρτοφυλακίων. Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι δεν έχουν αρθεί. Και η μεταναστευτική κρίση δημιουργεί επιπλέον πολιτικές και οικονομικές εντάσεις.
Παρά τα προσδοκώμενα έσοδα από τον τουρισμό, η υποκείμενη οικονομική αδυναμία παραμένει. Η παραγωγικότητα είναι χαμηλή, και η χώρα παραμένει μη ανταγωνιστική, παρά την τεράστιου μεγέθους εσωτερική υποτίμηση που υπέστη. Το χρέος είναι μη βιώσιμο και απαιτεί νέες παρεμβάσεις.
Τον περασμένο μήνα, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε επανέφερε στην επικαιρότητα το Grexit. Ενα μέρος της γερμανικής κυβέρνησης –με επίκεντρο το υπουργείο Οικονομικών– εξακολουθεί να επιθυμεί την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Η συγκυρία, φυσικά, είναι αρνητική για τους οπαδούς της λογικής αυτής. Το βρετανικό δημοψήφισμα, η μεταναστευτική κρίση και η επίδραση της παγκόσμιας οικονομικής επιβράδυνσης στην Ευρώπη έχουν πρώτη προτεραιότητα. Τα εκλογικά αποτελέσματα στην Ισπανία και την Πορτογαλία έφεραν αβεβαιότητα, ενώ η Γαλλία και η Ιταλία εντείνουν τις προσπάθειές τους για χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωζώνης. Η ανάγκη αποτροπής της διάλυσης της Ενωμένης Ευρώπης, ιδιαίτερα υπό την πίεση των μεταναστευτικών ρευμάτων, αναγνωρίζεται ως κεφαλαιώδης.
Ωστόσο, παρά την όποια προσωρινή ανακούφιση που χαρίζει στην Ελλάδα αυτή η γενικευμένη αναταραχή, ο κίνδυνος ενός νέου ναυαγίου στις διαπραγματεύσεις παραμένει υπαρκτός. Αν όντως εξελιχθούν έτσι τα πράγματα, ορισμένοι εκ των πιστωτών θα αδράξουν την ευκαιρία να θέσουν εκ νέου επί τάπητος τις ακραίες προτάσεις που έκαναν τον περασμένο Ιούλιο.
* Επικεφαλής οικονομολόγος του Centre for Economics and Business Research (CEBR), συγγραφέας του «Greekonomics».