Γεύμα στις τρεις για κάποιον που έχει ζήσει έως σήμερα τη ζωή του στην Αγγλία και την Αμερική δεν είναι σίγουρα «κλασική» ώρα μεσημεριανού. Αυτό όμως συμβαίνει όταν ο Γιώργος Λογοθέτης, ο 41χρονος ελληνικής καταγωγής πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της παγκόσμιας εταιρείας Libra Group βρίσκεται στην Αθήνα. Τα ραντεβού του είναι «κλεισμένα» το ένα μετά το άλλο, με αποτέλεσμα το δικό μας γεύμα να είναι το… δεύτερο μεσημεριανό που είχε εκείνη την ημέρα. «Φαντάζομαι δεν θα έχει ιδιαίτερη όρεξη μέχρι το τέλος της ημέρας» μου γράφει αστειευόμενη σε email η βοηθός του.
Στο roof garden της «Μεγάλης Βρεταννίας» με θέα την Ακρόπολη, ο Γιώργος Λογοθέτης φτάνει λίγα λεπτά αργότερα. Το εστιατόριο είναι σχεδόν άδειο, αλλά δύο κύριοι που κάθονται στο διπλανό τραπέζι, ένας βουλευτής της αντιπολίτευσης και ένας πρώην υψηλόβαθμος διπλωμάτης, σηκώνονται αμέσως να τον χαιρετήσουν.
Παρόλο που ο κ. Λογοθέτης δεν έχει ζήσει ποτέ στην Ελλάδα και αυτή είναι η πρώτη συνέντευξη που δίνει σε ελληνικό μέσο ενημέρωσης, είναι ιδιαίτερα γνωστός σε οικονομικούς και πολιτικούς κύκλους στη χώρα καθώς τα επιτεύγματά του, παρά το νεαρό της ηλικίας του, είναι εντυπωσιακά.
Ο όμιλος Libra Group δραστηριοποιείται σε 35 χώρες σε όλες τις ηπείρους και ασχολείται με ναυτιλία, ξενοδοχειακά, ακίνητα, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αλλά και με τον τομέα της αεροπλοΐας. Ο όγκος κάθε δραστηριότητας είναι ιδιαίτερα μεγάλος, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι η εταιρεία ιδρύθηκε το 2003. Ογδόντα πλοία, ακίνητα σε περισσότερες από 20 χώρες, ένα δισ. δολάρια επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην αμερικανική ήπειρο, 50 ξενοδοχεία παγκοσμίως, 90 ελικόπτερα, αξίας άνω του 1,5 δισ. δολαρίων είναι κάποια από αυτά που έχει καταφέρει ο νεαρός επιχειρηματίας.
Με το που κάθεται, παίρνει μία βαθιά ανάσα. Την προηγουμένη έχει φτάσει στην Αθήνα από το οικονομικό φόρουμ στο Νταβός όπου συναντήθηκε και με τον Ελληνα πρωθυπουργό. «Γιατί την κάνουμε αυτή τη συνέντευξη;» με ρωτάει γελώντας, ίσως έχοντας «μετανιώσει» για το «ναι» που είπε στο πιεστικό αίτημά μου. «Για να μάθουν οι αναγνώστες μας ποιος είσαι» απαντάω. «Αφού εσύ ξέρεις», μου λέει, «τι να ξαναπούμε;».
Αυτή η θετικότητα και αισιοδοξία του για τη ζωή, που μεταδίδει αυτόματα όταν κάποιος τον γνωρίζει, ήταν και ο βασικός λόγος που από το 2013, όταν τον είχα πρωτογνωρίσει, ήθελα να του πάρω συνέντευξη. Για να μεταφέρω τον τρόπο που αντιμετωπίζει τη ζωή αλλά κυρίως την ιδιαίτερη ματιά που έχει για την Ελλάδα και τους Ελληνες, σε μία εποχή που εμείς οι ίδιοι δυσκολευόμαστε να δούμε τα καλά μας. Για τον κ. Λογοθέτη η ελληνική του ταυτότητα μαζί με την οικογένειά του είναι από τα βασικά συστατικά επιτυχίας του.
Με τον πρόεδρο Ομπάμα
Οταν τον γνωρίζεις, δύσκολα να μη σκεφτείς ότι κάπως έτσι θα ήθελες να είναι οι πολιτικοί μας. Γι’ αυτό δεν είναι λίγες οι φήμες που τον θέλουν να αναμειγνύεται ενεργά με την αμερικανική όμως πολιτική σκηνή.
Αλλωστε, έχει πολύ στενές σχέσεις με το Δημοκρατικό κόμμα, ενώ ο ίδιος ο πρόεδρος Ομπάμα ήταν καλεσμένος σε γεύμα σπίτι του τον περασμένο Ιούλιο, λίγες ημέρες αφότου η Ελλάδα είχε υπογράψει τη συμφωνία με τους εταίρους. «Κάναμε μία off the record συζήτηση με τον πρόεδρο Ομπάμα και δεν μπορώ να τη σχολιάσω, αλλά νομίζω ότι όλοι εμείς οι Ελληνες πρέπει να είμαστε περήφανοι, ευγνώμονες και χαρούμενοι με την αμερικανική ανάμειξη για να αποφευχθεί η ελληνική καταστροφή πέρυσι» λέει και γεμίζει με μανιταρόσουπα το κουτάλι του, δείγμα ότι δεν πρόκειται να επεκταθεί περισσότερο στη συζήτηση που είχε με τον Αμερικανό πρόεδρο.
Ομως εκτός από την παραπάνω συζήτηση, ο Γ. Λογοθέτης ίσως έχει από τις πιο τεκμηριωμένες απόψεις για τον ρόλο που έπαιξαν οι ΗΠΑ ώστε να αποφευχθεί το Grexit το περασμένο καλοκαίρι.
«Νομίζω ότι αυτό που έκαναν οι Αμερικανοί πολύ ενεργά, είναι να τονίσουν τους γεωπολιτικούς και αμυντικούς κινδύνους αν η Ελλάδα έβγαινε από το ευρώ. Οι Ευρωπαίοι τους γνώριζαν αλλά η αμερικανική πίεση βοήθησε στην ευαισθητοποίηση του θέματος». Τώρα είναι πλέον πασιφανές μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι, την προσφυγική κρίση κ.λπ. ότι «οι γεωπολιτικές μετοχές της Ελλάδας έχουν αυξηθεί». Για τους Αμερικανούς, λέει, η Ελλάδα έχει έναν πολύ ισχυρό στρατό σε σχέση με το μέγεθός της, ενώ πάνω απ’ όλα είναι το σύνορο της Δύσης. «Δεν πειραματίζεσαι με τα σύνορά σου, τα κρατάς άθικτα, γιατί αλλιώς θα έχεις απρόβλεπτες συνέπειες», λέει.
Το ότι δεν πίστευαν σε μένα ήταν το καλύτερο κίνητρο
Στα 19 του μόλις είχε τελειώσει το σχολείο και πριν προλάβει να πάει πανεπιστήμιο, οι νησιώτες γονείς του -ο πατέρας από την Κίμωλο, η μητέρα από τη Χίο- του εμπιστεύονται την οικογενειακή επιχείρηση που αριθμούσε δύο πλοία. Ως μεγαλύτερος από οικογένεια με τέσσερα παιδιά έπρεπε να αναλάβει, ενώ οι γονείς του εκείνη την εποχή χώριζαν, όπως λέει ο κ. Λογοθέτης. «Πολλοί λίγοι Ελληνες γονείς θα εξουσιοδοτούσαν έναν 19χρονο να αναλάβει την επιχείρησή τους» λέει, τονίζοντας ότι μόνο δίνοντας ευθύνες σε κάποιον του επιτρέπεις να αναπτυχθεί ή να αποτύχει. «Το θέμα είναι τι κάνεις όταν αποτυγχάνεις. Αντιμετωπίζεις την ήττα σου ή την αφήνεις να σε νικήσει;».
«Σε ηλικία 2,5 ετών οι πρώτες μου μνήμες ήταν να πεθαίνω σε ένα νοσοκομείο από μηνιγγίτιδα» και εξηγεί ότι μέχρι τα 36, όταν έκανε μία εγχείρηση λύνοντας το πολυετές θέμα υγείας του, η ζωή του κρεμόταν από μία κλωστή, καθώς ένα απλό κρύωμα μπορεί να οδηγούσε σε θάνατο. «Ζούσα σαν ρομπότ και έμαθα να ζω στη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού, έχοντας τεράστια εκτίμηση για τη ζωή». Οι συνεχείς ασθένειες που τον κρατούσαν ημέρες στο κρεβάτι, 6-7 φορές τον χρόνο δεν τον σταματούν και το 2003 ιδρύει με τα αδέρφια του τον όμιλο Libra. Ηταν μετά δέκα χρόνια που είχε δουλέψει στο πλευρό του πατέρα του και η ναυτιλιακή εταιρεία των δύο πλοίων είχε πλέον 55.
Τα επόμενα τρία χρόνια και στο «boom» της ναυτιλίας, η Libra πουλάει τα περισσότερα πλοία και η εταιρεία αγοράζει αεροσκάφη όταν η αγορά βρισκόταν σε πτώση. Επαναλαμβάνοντας τη μέθοδο του «πουλάω ακριβά, αγοράζω φθηνά» χτίζει έναν διεθνή όμιλο από μια μικρή ναυτιλιακή εταιρεία. Σε μία πτήση Λονδίνο-Νέα Υόρκη γράφει σε μία κόλλα χαρτί τα μέρη που θα ήθελε να δραστηριοποιείται ο όμιλος τα επόμενα 30 χρόνια και δίπλα το όνομα του ανθρώπου που θα ταίριαζε εκεί. «Με το που προσγειώθηκα άρχισα τα τηλέφωνα. Ο Φρανκ Εσπινόζα ήταν Κουβανός καπετάνιος σε ένα από τα καράβια μας. Τώρα είναι επικεφαλής μιας θυγατρικής μας αξίας 500 εκατ. στον Παναμά».
Και ο τρόπος που κάνει συμφωνίες ο κ. Λογοθέτης σίγουρα δεν είναι συμβατικός. «Με τον Φρανκ δεν έχουμε συμβόλαιο. Εχουμε δεσμούς αίματος, τον εμπιστευόμαστε και μας εμπιστεύεται, αυτό έχει γίνει και με πολλούς συνεργάτες μας». Αυτό που συνδέει τους ανθρώπους της Libra είναι ότι όλοι ήταν αδύναμοι, αουτσάιντερ, «the underdogs» λέει.
«Μπορεί να μη μου φαίνεται τώρα αλλά και εγώ ήμουν ευλογημένος να είμαι “underdog” και λέω ευλογημένος γιατί το γεγονός ότι δεν πίστευαν σε μένα ήταν το καλύτερο κίνητρο».
Η κυβέρνηση πρέπει να μειώσει την αβεβαιότητα, που είναι τοξική
Λόγω της αίσθησης ότι προέρχεται από ταπεινές ρίζες ο κ. Λογοθέτης έχει πολύ υψηλή κοινωνική συνείδηση. «Εχουμε δέκα κοινωνικά προγράμματα και μπορώ να σου πω ότι αυτά είναι που με κάνουν περήφανο και έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση στη ζωή μου». Τα περισσότερα κοινωνικά προγράμματα είχαν αφετηρία την Ελλάδα. «Ξεκινήσαμε με μερικά Ελληνόπουλα που τους δώσαμε τη δυνατότητα να κάνουν την πρακτική τους στον όμιλό μας και τώρα αυτό έχει μετατραπεί σε παγκόσμιο πρόγραμμα. Σκέψου Αϊτινούς να έρχονται να δουλέψουν στην Ελλάδα, ή Ελληνες να πηγαίνουν στην Αργεντινή» λέει με ένα πλατύ χαμόγελο. «Δεν είναι τυχαίο ότι το 94% των παιδιών που έκαναν την πρακτική τους στη Libra έχουν τώρα δουλειές» και εξηγεί ότι ο λόγος είναι επειδή «επιστρέφουν οπλισμένοι με πίστη στις ικανότητές τους».
Συγχρόνως, ο όμιλος Libra δίνει κάθε χρόνο βραβεία επιχειρηματικότητας, μία δέσμευση 10 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία ξεκίνησαν στην Ελλάδα και βραβεύουν νέες επιχειρηματικές ιδέες μέσα από διαδικασία διαγωνισμού. «Κάθε φορά που γνωρίζω κάποιον που έχει κερδίσει το βραβείο, ποτέ δεν με ευχαριστεί για τα χρήματα, τις συμβουλές ή την υποστήριξη αλλά μου λένε “ευχαριστώ κ. Λογοθέτη που πιστέψατε σε εμάς”», λέει συγκινημένος και είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιεί ελληνικά στη συζήτησή μας.
Στην Ελλάδα «υπάρχει έλλειμμα αυτοπεποίθησης έπειτα από επτά χρόνια κρίσης» εκτιμά και δεν θεωρεί ότι είναι οικονομική η κρίση στη χώρα αλλά περισσότερο κοινωνική και ψυχολογική. «Το πιο σημαντικό που πρέπει να κάνει η κυβέρνηση είναι να μειώσει την αβεβαιότητα που είναι τοξική», παρόλο που το Grexit δεν βρίσκεται πια στο τραπέζι, όπως εκτιμά. Για τον κ. Λογοθέτη όμως ένα από τα πιο σημαντικά ανθρώπινα πιστεύω είναι ότι το αύριο θα είναι καλύτερο από το σήμερα. «Σήμερα έχουμε μία γενιά νέων που πιστεύουν ότι το μέλλον τους θα είναι χειρότερο από το παρελθόν των γονιών τους».
Τον ρωτάμε τι άποψη έχουν οι Ελληνες ομογενείς για την προσπάθεια της κυβέρνησης να προσελκύσει επενδύσεις τους. «Είναι σίγουρα ευχάριστο πως όσα ξεκίνησε η προηγούμενη κυβέρνηση, και ειδικά η προσέλκυση ξένων επενδύσεων στις ιδιωτικοποιήσεις, συνεχίζεται και από την τωρινή» μας λέει. Παρ’ όλα αυτά, εξηγεί ότι χρειάζονται διαρθρωτικές βελτιώσεις που θα συμβάλλουν στις άμεσες ξένες επενδύσεις και τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων. «Χρειάζεται ένα πιο σταθερό φορολογικό καθεστώς καθώς και σημαντική μείωση της γραφειοκρατίας στη χώρα».
Ο κ. Λογοθέτης που δραστηριοποιείται σε 35 χώρες είναι σε θέση να συγκρίνει το πλαίσιο επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα. «Δεν είναι το ευκολότερο μέρος στον κόσμο αλλά εμείς είμαστε εδώ και μπορώ να σου πω ότι υπάρχουν και άλλα δυσκολότερα». Υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες στη χώρα εξαιτίας των δυσκολιών, λέει, και γι’ αυτόν η Ελλάδα είναι σημαντική χώρα για επενδύσεις εξαιτίας δύο παραμέτρων: Των επενδύσεων που έγιναν στη χώρα τα τελευταία 20 χρόνια και του ανθρώπινου δυναμικού της.
Επενδύσεις 500 εκατ. δολ.
Τονίζει ότι αν συγκρίνει κανείς την Ελλάδα του σήμερα με αυτή του 1990-1995 θα δει μία τεράστια ανάπτυξη στις υποδομές της χώρας. «Καινούργια αεροδρόμια, λιμάνια, αυτοκινητόδρομοι, πολύ καλές υποδομές σε σχέση με τους γείτονές της και αυτό πρέπει να το εκμεταλλευθεί» λέει. Δεύτερον, «ειλικρινά είμαι μονίμως εντυπωσιασμένος από το διαμέτρημα, την ποιότητα και τη φιλοδοξία της ελληνικής νεολαίας» λέει και η γνώμη του βασίζεται στους ασκούμενους Ελληνες που συμμετέχουν στα προγράμματά του. «Εχω ταξιδέψει σε 86 χώρες, οπότε έχω ένα μέτρο σύγκρισης, υπάρχει ένα ανθρώπινο κεφάλαιο μεγάλης δημιουργικότητας που οδηγείται από την ανάγκη. Ημουν νευριασμένος με την έλλειψη ευκαιριών στη χώρα γι’ αυτό κάναμε τα προγράμματα για νέους, για να συμβάλουμε και όχι να γκρινιάζουμε». Δεν είναι τυχαίο ότι ο κ. Λογοθέτης από το 2012 έχει επενδύσει 500 εκατομμύρια δολάρια στην Ελλάδα.
Η δική του φιλοσοφία ως επιχειρηματίας: να επαναπροσδιορίσει τον καπιταλισμό μέσω των κοινωνικών προγραμμάτων που έχει ξεκινήσει. «Είμαστε φιλόδοξοι για μεγάλα πράγματα, ο στόχος μας είναι να έχουμε μια καλή εταιρεία που θα κάνει καλό και στην κοινωνία. Αυτά τα δύο δεν είναι αμοιβαία αποκλειόμενα. Αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να βοηθήσουμε τους συνανθρώπους μας» .
Ποια είναι η συμβουλή του σε έναν νέο που μόλις τελείωσε το σχολείο και νιώθει ότι πνίγεται στην Ελλάδα χωρίς ελπίδα και ευκαιρίες; «Θα του έλεγα μη σταματάει να προσπαθεί, να κοιτάξει στα βιβλία της ιστορίας για ήρωες που μπορεί να ταυτιστεί και που θα του δώσουν δύναμη για να τα βγάλει πέρα με το σήμερα. Το ελληνικό γονίδιο ήταν κάτω από κατοχή για 400 χρόνια, αλλά εμείς οι Ελληνες βρίσκουμε τον τρόπο και πάντα τα καταφέρνουμε».
Η συνάντηση
Γευματίσαμε στην ταράτσα της «Μεγάλης Βρεταννίας». Ο κ. Λογοθέτης παρήγγειλε τη σούπα ημέρας που ήταν με μανιτάρια και τη ζήτησε χωρίς κρέμα και εγώ παρήγγειλα την τριλογία σεβίτσε με λαβράκι, σολομό και τόνο. Αποφασίσαμε ότι δεν θα πάρουμε γλυκό (άλλωστε ήταν το δεύτερο μεσημεριανό του κ. Λογοθέτη) και οι δύο ήπιαμε καπουτσίνο, εκείνος τον ζήτησε σε χάρτινο ποτήρι – φαντάζομαι για να το πάρει στο επόμενο του ραντεβού. Ο λογαριασμός είχε «τακτοποιηθεί» πριν προλάβω να τον ζητήσω.
Oι σταθμοί του
1975
Γεννιέται στο Λονδίνο από Ελληνες γονείς.
1977
Επιζεί από μηνιγγίτιδα, ασθένεια που απειλούσε τη ζωή του.
1994
Γίνεται διευθύνων σύμβουλος στην οικογενειακή επιχείρηση.
2003
Ιδρύει τον όμιλο Libra μαζί με τον αδερφό του Κωνσταντίνο.
2004
Εγκαθίσταται στη Νέα Υόρκη
2007
Ολοκληρώνει την πώληση 67 πλοίων κατά τη διάρκεια της ναυτιλιακής ανάπτυξης.
2008
Παντρεύεται τη Νίτζια Εμπειρίκου.
2010
Ξεκινάει το πρόγραμμα κοινωνικής ευθύνης της Libra.
2011
Χειρουργείται και κερδίζει τη μάχη με το σοβαρά εξασθενημένο ανοσοποιητικό του σύστημα.
2011
Μαζί με τη Νίτζια ξεκινούν το ίδρυμα για την ψυχική υγεία «Σελένη».