Ο τρόμος των σχέσεων

2' 36" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΑΝΤΖΕΛΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΑΚΗ

Αεροπλάστ

εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας

Η ​​queer τέχνη απαιτεί έντονη ποιητική αντίληψη και ισχυρή μυθοπλαστική φλέβα. Η λέξη queer σημαίνει «παράξενος», «ιδιαίτερος» κι «αλλόκοτος» και από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 τη χρησιμοποιούν οι θεωρητικές σπουδές για να υποδείξουν τα έργα που απορρίπτοντας τον παραδοσιακό διαχωρισμό των φύλων (άντρες, γυναίκες) αναδεικνύουν τις μη συμβατικές, τις αμφίσημες, τις ρευστές ανθρώπινες ταυτότητες όσον  αφορά  την  ανάπτυξη της προσωπικότητας  και όσον αφορά τις σεξουαλικές σχέσεις.

Δεν πρέπει να είναι τυχαίο εξάλλου ότι ένα από τα ωραία ελληνικά μυθιστορήματα, το «Μέσα σ’ ένα κορίτσι σαν κι εσένα» της Αντζελας Δημητρακάκη που ανήκει στην «κουίρ» κατηγορία, κυκλοφόρησε το 2009 – χρονιά που είδαν το φως οι δύο ταινίες-ορόσημο του ελληνικού κινηματογράφου «Κυνόδοντας» και «Στρέλλα», που επίσης τοποθετήθηκαν στην ίδια κατηγορία τέχνης. (Οπως προκύπτει από τον τόμο του Peter Barry «Γνωριμία με τη θεωρία», που μεταφέρθηκε το 2013 στη γλώσσα μας από την πανεπιστημιακή φιλόλογο Αναστασία Νάτσινα και τις εκδόσεις Βιβλιόραμα, ο όρος «κουίρ» παραμένει αμετάφραστος.)

Το νέο πεζογραφικό έργο της Αντζελας Δημητρακάκη «Αεροπλάστ» αποτελείται από πέντε τμήματα –ένα σχέδιο μυθιστορήματος, ένα ημερολόγιο, μια συνοπτική αυτοβιογραφία, μια σειρά επιστολών και μια μαρτυρία– γραμμένα από πέντε πρωταγωνιστές, πέντε ανθρώπους διαφορετικής προέλευσης –έναν Ισπανό, έναν Καταλανό, μιαν Ελληνίδα, έναν Γερμανό και μιαν Αγγλίδα– από 35 έως 55 ετών, με ανόμοιους χαρακτήρες και αλλιώτικο οικογενειακό παρελθόν, που ωστόσο μετέχουν σε μια κοινή ατμόσφαιρα: Είναι όλοι τους υπέρμετρα καλλιεργημένοι, άνεργοι ή άεργοι, μοναχικοί και ψυχικά επιβαρυμένοι.

Ετσι, είτε παραμένουν αδρανείς, είτε λαμβάνουν πρωτοβουλίες, είτε εκτροχιάζονται, ένα είναι βέβαιο: πως σαστισμένοι, τρομοκρατημένοι κι εξαρθρωμένοι αναμετρούνται με το ακατανόητο του χαώδους κόσμου και το ακατάληπτο του εσωτερικού κενού τους για να αντιληφθούν πως περισσεύουν, πως δεν χωρούνε πουθενά. Διότι όλα είναι υποθετικά, αβέβαια και θολά, διότι όλα είναι έρεβος, φάσματα κι αντανακλάσεις, διότι όλα είναι απωθημένα, παθήσεις και διαταραχές, διότι μοιάζει να μην υπάρχει διάκριση ανάμεσα στο καθετί και το αντίθετό του –το πλαστικό περιτύλιγμα με τις κυψέλες αεροπλάστ είναι άλλωστε και φωλιά κι αιτία ασφυξίας–, «διότι όλα οδηγούν στον θάνατο ως μέρος της ζωής της οποία εντούτοις αδυνατούμε να καταλάβουμε το νόημά της».

Με την τέχνη της να σχηματίζει ανθρώπους και τον ίλιγγο που προκαλεί ο τρόμος των σχέσεών τους και το χάρισμα να πλάθει περιστατικά και την απελπισία που γεννά η σκοτεινότητά τους, η Αντζελα Δημητρακάκη επιτυγχάνει κάτι πολύ δύσκολο: προξενεί περιδινήσεις και στροβιλισμούς. Ετσι, ενώ η δομή του έργου της παραμένει μάλλον αφανής, εικάζουμε πως υπάρχει με τον ίδιο τρόπο που η θεωρία του χάους βλέπει επαναλαμβανόμενους σχηματισμούς στις τυχαίες τουλίπες καπνού ή στα σύννεφα που τρέχουν στον αέρα. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως μεγάλο μέρος του έργου εκτυλίσσεται στη Βαρκελώνη του Gaudi (που χωρίς να αναφέρεται, μοιάζει σιωπηλά παρών).

Μέσα στους στροβίλους της Δημητρακάκη διακρίνουμε επιπλέον πολλά πνευματικά υφάδια: Θέματα όπως του ψέματος και της αλήθειας, της σχέσης ιδιωτικού βίου και Ιστορίας, του ζητήματος της αυτοκτονίας, της προσπάθειας για έναν εναλλακτικό, κι εντέλει αδιέξοδο, ανθρωπισμό, απότοκο των αποτυχημένων Επαναστάσεων του 20ού αιώνα. Τέλος, αν το μητρικό στοιχείο ως ακρογωνιαίος λίθος της ζωής είναι τρυφερά παρόν στο «Μέσα σ’ ένα κορίτσι σαν κι εσένα», στο «Αεροπλάστ» υπάρχει αντιθέτως ως σπαρακτική στέρηση κι ακόμα πιο δυσβάστακτη ενοχή.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή