Κάθε χρόνο, τέτοια μέρα, η επανάληψη είναι απαραίτητη. Χθες, η 8η Μαρτίου γιορτάστηκε κατά τα συνήθη: αφιερώματα, φωτογραφίες, ψηφίσματα, σχόλια, αναφορές σε όλα τα μέσα, έντυπα, ηλεκτρονικά και κοινωνικής δικτύωσης… Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, με τα απαραίτητα, συνοδευτικά, στοιχεία, όλο και πιο μαύρα, αν σκεφτεί κανείς την πορεία της ανθρωπότητας από το 1909 που καθιερώθηκε έως σήμερα. Και αν η 8η Μαρτίου έχει κάποια χρησιμότητα –γιατί καμία άλλη δεν έχει– είναι γι’ αυτά ακριβώς τα στοιχεία: σε 27 χώρες οι γυναίκες δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους άντρες, 3.500 γυναίκες δολοφονούνται κάθε χρόνο από τους άντρες τους στην ενωμένη Ευρώπη, υψηλή ανεργία στο γυναικείο φύλο, αυξημένα ποσοστά για τις γυναίκες πρόσφυγες κ.ο.κ. Την 8η Μαρτίου θριαμβεύουν οι μετρήσεις και οι στατιστικές. Αυτήν τη χρονιά, προστέθηκαν και τα τιμώμενα πρόσωπα: οι γυναίκες πρόσφυγες.
Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπογράμμισε «την εξαιρετικά ευάλωτη κατάσταση των γυναικών προσφύγων στην Ευρωπαϊκή Ενωση». Εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους κάνοντας ένα επικίνδυνο ταξίδι και κατά την άφιξή τους στα κέντρα υποδοχής, «αυτές οι ήδη ευάλωτες γυναίκες, οι οποίες μπορεί να είναι θύματα σεξουαλικής βίας, εμπορίας ανθρώπων ή άλλων βίαιων εγκλημάτων, βρίσκονται αντιμέτωπες με πρόσθετα εμπόδια», δήλωσε η εισηγήτρια Mary Honeyball (Σοσιαλιστές, Ηνωμένο Βασίλειο).
Ωραία όλα αυτά και συγκινητικά. Οπως και πολλές από τις σύντομες τοποθετήσεις ευρωβουλευτών που ανέφεραν μαρτυρίες γυναικών από τη Συρία («η Ράμα δεν μπορεί να κοιμηθεί στον καταυλισμό από τον φόβο της σεξουαλικής παρενόχλησης») ή επιτέθηκαν στην ανάλγητη Ευρώπη («μοιάζει με λοταρία ή λαχειοφόρο αγορά ο τρόπος που βρίσκουν οι πρόσφυγες μια θέση στην Ευρώπη» ή «οι λύσεις ακούγονται ολοένα και πιο απάνθρωπες»).
Η αλήθεια είναι όμως ότι η γυναίκα πρόσφυγας είναι πάνω απ’ όλα πρόσφυγας. Οπως και τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι ομοφυλόφιλοι, όσοι ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες και υφίστανται βία και, συχνά-πυκνά, κακοποίηση.
Δηλαδή, κυριαρχεί η ιδιότητα περισσότερο από το φύλο στην έκθεση στους κινδύνους.
Η μετακίνηση μειώνει δραματικά τις επιλογές των ανθρώπων, η έλλειψη εστίας αυξάνει την εξουθένωση, σαρώνει τα φύλα. Είναι, απλώς, άνθρωποι, χωρίς ανατομικές λεπτομέρειες.
Πριν από χρόνια, ο Κριστόφ Μπαρμπιέ είχε γράψει στο editorial του L’ express ότι «η γυναίκα δεν είναι πλέον το αδύναμο φύλο αλλά το “άλλο φύλο”». Μοιάζει πλέον ξεθυμασμένη η επισήμανση, με την έννοια ότι έχουμε προχωρήσει σε αδιάγνωστες περιοχές όπου η νοσηρότητα ομάδων και μονάδων (είτε είναι τζιχαντιστές είτε εγκληματικές προσωπικότητες στην πολιτισμένη Δύση) στρέφεται κατά πάντων, χωρίς προτίμηση στο φύλο. Η βία, οι βασανισμοί, η αρρωστημένη επινοητικότητα στο bullying είναι γενικευμένο φαινόμενο.
Η 8η Μαρτίου μετατοπίζεται διαρκώς. Γι’ αυτό και τα λουλούδια, οι δημόσιες αναφορές και τα ψηφίσματα, αν δεν είναι υποκριτικά (ας μην αφαιρέσουμε την πιθανότητα κάποιοι να εννοούν αυτό που κάνουν), είναι απλώς παρωχημένα. Επαναλαμβάνονται, με τον νόμο της αδράνειας, εις ανάμνησιν ενός παρελθόντος που καλούσε σε διαρκή επαγρύπνηση και αγώνες.
Το παρόν είναι πολύ πιο απαιτητικό. Κάνει τις «νοικοκυρές σε απόγνωση» να ανήκουν οριστικά στον 20ό αιώνα. Η περιθωριοποίηση είναι αμείλικτη, είτε είναι κοινωνική είτε εργασιακή, και δεν αφορά «κυρίως γυναίκες».
Απλώνεται πάνω από αναπτυσσόμενες και ανεπτυγμένες χώρες χωρίς διακρίσεις, ούτε καν ταξικές. Εκτός από αδυσώπητη, είναι και άφυλη.