Οι σοφοί αλγόριθμοι είναι οι Θεοί του 21ου αι.

Οι σοφοί αλγόριθμοι είναι οι Θεοί του 21ου αι.

6' 6" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, ο άνθρωπος ήταν ένα ζώο χωρίς ιδιαίτερη σημασία. Στη μακρά πορεία του προς τις μέρες μας άλλαξε εμφάνιση, νου, προτεραιότητες, συνήθειες και έγινε το ον που καθορίζει τα πάντα στον πλανήτη. Ο καθηγητής Γιουβάλ Νώε Χαράρι στο βιβλίο του «SAPIENS, Μια Σύντομη Ιστορία του Ανθρώπου» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια αναστοχάζεται την εξέλιξή μας, διατρέχοντας όλη την ανθρώπινη ιστορία και δίνοντας, συχνά, διασκεδαστικές απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα: Πώς φτάσαμε να εμπιστευόμαστε χρήματα, νόμους και βιβλία; Να υποδουλωνόμαστε σε γραφειοκρατίες, χρονοδιαγράμματα και καταναλωτικά μοντέλα; Μιλήσαμε για λίγα πράγματα μαζί του ανταλλάσσοντας email…

– Πιστεύετε ότι το ανθρώπινο είδος έχει καταφέρει να αναπτύσσει το αίσθημα της ευτυχίας παράλληλα με τα επιτεύγματά του στην τεχνολογία, τη βιολογία, την ιατρική;

– Σήμερα είμαστε πιο δυνατοί από ποτέ και η ζωή μας είναι σαφώς πιο άνετη από ό,τι στο παρελθόν αλλά είναι αμφίβολο εάν είμαστε περισσότερο ευτυχισμένοι σε σχέση με τους προγόνους μας. Μια εξήγηση είναι ότι η ευτυχία εξαρτάται λιγότερο από αντικειμενικούς παράγοντες και περισσότερο από τις προσδοκίες μας. Ωστόσο, οι προσδοκίες τείνουν να προσαρμόζονται στις συνθήκες. Οταν τα πράγματα βελτιώνονται, οι προσδοκίες διογκώνονται και έτσι, ακόμα και δραματικές βελτιώσεις στις συνθήκες ζωής, μπορεί να μας αφήνουν ανικανοποίητους όπως και πριν. Μια δεύτερη εξήγηση είναι ότι και τα δύο, οι προσδοκίες και η ευτυχία, καθορίζονται από το εσωτερικό, προσωπικό βιοχημικό σύστημα και φαίνεται πως αυτό δεν έχει πραγματικό ενδιαφέρον για την ευτυχία. Εξελίχθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να αυξήσει τις πιθανότητες επιβίωσης και αναπαραγωγής, και εξασφάλισε έτσι ότι ανεξάρτητα από αυτό που επιτυγχάνουμε παραμένουμε ανικανοποίητοι, αναζητώντας για πάντα κάτι περισσότερο. Ανεξάρτητα λοιπόν από τις επιτυχίες μας, αυξάνεται η «δίψα μας για επιτυχία» όχι η ικανοποίησή μας.

– Οι χορτοφάγοι πιστεύοντας στην κατωτερότητα των ζώων επιλέγουν να τα προστατεύσουν. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό είναι ένα είδος «καλού» ρατσισμού που μπορεί να υπηρετηθεί και ως στάση ζωής μεταξύ των ανθρώπων;

– Πρώτα απ’ όλα δεν νομίζω ότι οι χορτοφάγοι πιστεύουν στην κατωτερότητα των ζώων. Δίνουν έμφαση στις ομοιότητες μεταξύ ανθρώπων και ζώων. Οι αγελάδες και τα γουρούνια, όπως ακριβώς και οι άνθρωποι έχουν αισθήσεις και συναισθήματα. Νιώθουν κι αυτά πόνο και χαρά, φόβο και αγάπη. Για παράδειγμα, η βιομηχανία γάλακτος βασίζεται στο σπάσιμο του δεσμού μεταξύ μητέρας και παιδιού. Μια αγελάδα δεν θα βγάλει γάλα παρά μόνον αν μείνει έγκυος και γεννήσει. Αλλά μετά οι παραγωγοί χωρίζουν το μοσχαράκι από τη μάνα, χοντραίνουν το μοσχαράκι για να το σφάξουν και παίρνουν το γάλα από την αγελάδα. Οταν χωρίζεις τα μοσχαράκια από τη μάνα τους, υποφέρουν ακριβώς όπως όταν χωρίζεις μωρά παιδιά από τη μαμά τους. Γι’ αυτό οι χορτοφάγοι λένε ότι θα έπρεπε να είμαστε συμπονετικοί απέναντι στα ζώα και να αποφεύγουμε να καταναλώνουμε γάλα, κρέας και αυγά. Στο θέμα του «καλού ρατσισμού» τώρα: Ο εθνικισμός από μόνος του μπορεί πράγματι να αποδειχθεί μια δύναμη Καλού βοηθώντας τους ανθρώπους να ισχυροποιήσουν τους δεσμούς με τους γείτονες και να νοιαστούν για την κοινότητα. Αλλά ο εθνικισμός παραμένει στην υπηρεσία του καλού όσο υπερασπίζεται τη μοναδικότητά μας όχι την ανωτερότητα έναντι των άλλων. Οι εθνικιστές του 19ου αιώνα ζητούσαν να προστατεύσουν τα διακριτικά εθνικά χαρακτηριστικά από τις καταπιεστικές αυτοκρατορίες και να δημιουργήσουν μια ειρηνική κοινότητα εθνών. Αυτή είναι ακόμα η επίσημη ιδεολογία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, της οποίας το Σύνταγμα του 2004 δηλώνει ότι η Ευρώπη είναι «ενωμένη στη διαφορετικότητά της» και ότι οι διαφορετικοί άνθρωποι της Ευρώπης παραμένουν «περήφανοι για τις εθνικές τους ταυτότητες και την ιστορία». Ο κίνδυνος είναι ότι οι άνθρωποι διολισθαίνουν πολύ εύκολα από την πεποίθηση «το έθνος μας είναι διαφορετικό από όλα τα άλλα έθνη» στην πεποίθηση «το έθνος μας είναι ανώτερο». Αυτό έγινε με τον υπερεθνικισμό του 20ού αιώνα και συνέχισε με δημιουργία πολέμων επιβολής ισχύος, χτίζοντας στρατόπεδα συγκέντρωσης για ανθρώπους που μιλούσαν διαφορετική γλώσσα ή χόρευαν σε διαφορετικό ρυθμό.

– Πιστεύετε ότι στις μέρες μας διεξάγεται πόλεμος πολιτισμών μεταξύ Ανατολής και Δύσης;

– Νομίζω ότι τέτοιες δηλώσεις σχετικά με την «πάλη των πολιτισμών» είναι υπερβολικές. H γενική κατεύθυνση της ιστορίας για χιλιάδες χρόνια είναι προς την ενότητα και σήμερα ολόκληρος ο πλανήτης έχει γίνει ένας πολιτισμός: ολόκληρος ο πλανήτης χωρίζεται σε διεθνώς αναγνωρισμένα κράτη, οι δυνάμεις της παγκόσμιας καπιταλιστικής αγοράς διαμορφώνουν τις πιο απομακρυσμένες γωνιές του πλανήτη και όλοι οι άνθρωποι μοιράζονται το ίδιο χρήμα. Πάρτε για παράδειγμα το ISIS. Οταν αιχμαλωτίζουν μια πόλη μπορεί να σκοτώνουν ανθρώπους και να καταστρέφουν κτίρια αλλά ποτέ δεν καίνε δολάρια. Οπως και οι υπόλοιποι από μας έχουν πίστη στο δολάριο. Ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι όλοι οι άνθρωποι μοιράζονται το ίδιο επιστημονικό σύστημα. Χίλια χρόνια πριν, οι γιατροί στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Ινδία, την Κίνα και την Αμερική είχαν ριζικά διαφορετικές απόψεις για τη φύση, το ανθρώπινο σώμα και την ιατρική. Σήμερα, αν πάθεις καρδιακή προσβολή στην Αθήνα, στο Μεξικό, στην Τεχεράνη ή στο Τόκιο κατά πάσα πιθανότητα θα δεχθείς τις ίδιες ιατρικές φροντίδες, μια ιατρική που ακολουθεί το ίδιο πρωτόκολλο. Η μοναδική παγκόσμια κουλτούρα βέβαια δεν είναι ομογενοποιημένη. Οπως ένα οργανικό σώμα περιέχει πολλά διαφορετικά είδη οργάνων και κυττάρων, έτσι και η μοναδική παγκόσμια κουλτούρα περιέχει πολλούς διαφορετικούς τύπους τρόπου ζωής και ανθρώπων, από τους χρηματιστές της Νέας Υόρκης μέχρι τους Αφγανούς βοσκούς. Ωστόσο, μεταξύ τους συνδέονται στενά και επηρεάζουν ο ένας τον άλλον με μύριους τρόπους. Ακόμα μάχονται και διαφωνούν μεταξύ τους, αλλά διαφωνούν χρησιμοποιώντας τα ίδια επιχειρήματα και μάχονται χρησιμοποιώντας τα ίδια όπλα. Μια πραγματική «πάλη πολιτισμών» είναι σαν το διάλογο κωφών. Κανένας δεν ακούει τι λέει ο άλλος. Σήμερα, όταν το Ιράν και οι ΗΠΑ ξιφουλκούν μιλούν και οι δύο τη γλώσσα των εθνών-κρατών, της καπιταλιστικής οικονομίας, των διεθνών δικαιωμάτων και της πυρηνικής φυσικής. Δεν είναι ότι το Ιράν μάχεται με νομάδες βοσκούς και μάγους γιατρούς της φυλής, ενώ οι ΗΠΑ με πυρηνικά όπλα και μονοθεϊστές ιερείς.

– Το ISIS διακηρύσσει την πρόθεσή του να καταστρέψει τις δυτικές αξίες καθώς και τη δυναμική επιστροφή του φονταμενταλιστικού ισλάμ με όλες τις προκαταλήψεις ακόμα και απέναντι στην επιστήμη. Μπορεί αυτό και σε ποιο βαθμό να επηρεάσει την εξέλιξη του  ανθρώπινου είδους;

– Δεν νομίζω ότι ο ισλαμικός φονταμενταλισμός μπορεί πραγματικά να αλλάξει τη ροή της ιστορίας. Είναι μια αντιδραστική και όχι μια δημιουργική δύναμη. Ρωτήστε τον εαυτό σας: «Ποια ήταν η πιο σημαντική ανακάλυψη, εφεύρεση ή δημιουργία του 20ού αιώνα;». Είναι δύσκολο να διαλέξεις από μια μακρά λίστα επιστημονικών ανακαλύψεων όπως τα αντιβιοτικά, τεχνολογικών όπως οι υπολογιστές και ιδεολογικών όπως ο φεμινισμός. Τώρα, ρωτήστε τον εαυτό σας: «Ποια ήταν η πιο σημαντική ανακάλυψη που έκανε το ισλάμ και ο χριστιανισμός στη διάρκεια του 20ού αιώνα;». Κι αυτό είναι εξίσου δύσκολο γιατί δεν υπάρχει λίστα για να επιλέξεις. Τι έκαναν οι παπάδες, οι ραβίνοι και οι μουλάδες που να αξίζει να μνημονεύσεις όπως τα αντιβιοτικά, οι υπολογιστές ή ο φεμινισμός; Εχοντας κατά νου αυτές τις δύο ερωτήσεις από πού νομίζετε ότι θα έρθουν οι μεγάλες αλλαγές του 21ου αιώνα: Από το ISIS ή από την Google;

Παρ’ όλες τις συζητήσεις γύρω από το ριζοσπαστικό ισλάμ, το πιο ενδιαφέρον μέρος στον κόσμο από θρησκευτικής απόψεως δεν είναι η Μέση Ανατολή αλλά η Σίλικον Bάλεϊ. Εκεί είναι που οι γκουρού της τεχνολογίας δημιουργούν για μας γενναίες νέες θρησκείες που λίγο έχουν σχέση με τον Θεό. Υπόσχονται όλα τα παλιά βραβεία -ευτυχία, ειρήνη, ευημερία ακόμα και αιώνια ζωή- αλλά εδώ στη Γη, με τη βοήθεια της τεχνολογίας και όχι μετά θάνατον. Ο παντοδύναμος και σοφός θεός των παραδοσιακών θρησκειών έχει αντικατασταθεί από τους παντοδύναμους και σοφούς αλγορίθμους των υπολογιστών.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή