Λίγη… φαντασία
Κύριε διευθυντά
Δεν νομίζω ότι είναι παραδοξολογία ο ισχυρισμός πως την κυβέρνησή μας τη χαρακτηρίζει παντελής έλλειψη φαντασίας στον χειρισμό θεμάτων εξωτερικής πολιτικής. Χθες-προχθές: «Η Αθήνα απάντησε αρνητικά στο αίτημα της υπουργού Εσωτερικών της Αυστρίας (“μεγάλου έθνους θαλασσοπόρων” κατά τη Frankfurter Allgemeine Zeitung) να επισκεφθεί την Ελλάδα» (ειδησεογραφία 25/26 Φεβρουαρίου).
Ποια θα ήταν η με φαντασία κυβερνητική λειτουργία; Oταν η Αυστριακή υπουργός, στα τέλη του περασμένου μήνα, είπε ότι «είναι μύθος πως δεν μπορεί να ελεγχθούν τα ελληνοτουρκικά [θαλάσσια] σύνορα», άμεση αντίδραση με ρηματική διακοίνωση προς το αυστριακό υπουργείο Εξωτερικών: «Η ελληνική κυβέρνηση έχει την τιμή να προσκαλέσει την υπουργό Εσωτερικών της αξιότιμης κυβερνήσεώς σας ερίτιμο κ. Johanna Miki-Leitner να αναλάβει το έργο της εκμηδενίσεως της διακινήσεως προσφύγων/μεταναστών από την Τουρκία προς την Ελλάδα διά του Αιγαίου πελάγους. Είμαστε βέβαιοι πως με την εμπειρία της από τη ναυσιπλοΐα στον Δούναβη θα τα καταφέρει. Εν ανάγκη, με τη βοήθεια ναυάρχων των περικλεών ναυτικών δυνάμεων Ουγγαρίας, Τσεχίας και Σλοβακίας. Η ελληνική κυβέρνηση θα θέσει όλες τις σχετικές υπηρεσίες και δυνάμεις της στη διάθεση της εριτίμου υπουργού. Με εντολή, μάλιστα, εάν διαταχθούν να βυθίσουν τις υπερφορτωμένες φούσκες, με τις οποίες διεξάγεται η διακίνηση, να εκτελούν τις διαταγές χωρίς μα… και μου. Τα στεριανά σύνορα με την Τουρκία είχαμε τη σκληρότητα να τα κλείσουμε ερμητικά. Με τείχος σαν το σινικό (αν και λίγο πιο κοντό). Εκεί είχαμε τη θέληση. Πιστεύετε ότι στη θάλασσα μπαταλιάσαμε; Eχετε την ευκαιρία να μας το αποδείξετε».
Νικ. Λ. Γ. Λιναρδατος
«Ιδιοπροσωπία»
Κύριε διευθυντά
Δεν είναι μεμπτό να αισθάνεται κάποιος αλλεργία όταν συναντά την «ιδιοπροσωπία» (τη λέξη, τη σημασία της ή την ορθή γραφή της). Είναι και αυτό μία στάσις. Νοιώθεται…
Το πρόβλημα εντοπίζεται αλλού: εκεί όπου η αδικαιολόγητη άγνοια τόσο της καταγωγής της λέξης όσο και των ιστορικών συμφραζομένων οδηγούν έναν εκλεκτό συνεργάτη σας –και φίλο– τον κ. Τάκη Θεοδωρόπουλο σε ένα ακούσιο αναχρονισμό και σε μια μάλλον εκούσια παραμόρφωση του περιεχομένου μιας έννοιας, η οποία, από τη στιγμή που πρωτοδιατυπώθηκε, έμελλε να καθορίσει τον ελληνικό δημόσιο λόγο σε όλες του τις μορφές: ιστορία, κοινωνιολογία, πολιτική, νομική, λογοτεχνία, εικαστικές τέχνες. Αποφεύγοντας να ασχοληθώ με την ουσία, υπενθυμίζω επί τροχάδην τα εξής: 1. Ο όρος «ιδιοπροσωπία» δεν αποτελεί σύγχρονο νεολογισμό (εκτός αν ως νεολογισμό θεωρούμε και τον «σιδηρόδρομο»), ούτε επωάσθηκε στις σελίδες της λογοτεχνίας, όπως φαίνεται να πιστεύει ο Τ.Θ. Απαντά ήδη σε αρχαία κείμενα και σημαίνει την ιδιαίτερη έκφραση του προσώπου. Ως λέξη, όμως, που δηλώνει το συλλογικό πνεύμα ή τη λαϊκή ιδιοφυΐα ή την εθνική φυσιογνωμία επινοήθηκε από τον ιδιοφυή λόγιο και ιστορικό –και μεγάλο «στυλίστα» της νέας ελληνικής γλώσσας– Σπυρίδωνα Ζαμπέλιο ήδη από το έτος 1850 (ενδεικτικά: Βυζαντιναί Μελέται σελ. 648 και 685) προκειμένου να εξάρει την αποστολή του λαού στη διαδικασία «αναστοιχειώσεως» και «εξευγενισμού» του νέου Ελληνισμού. 2. Η «ιδιοπροσωπία» είναι συνεπώς λέξη παλαιάς κοπής και ως θεωρία δεν έπαυσε να εμπλουτίζεται από τη συμβολή λαμπρών λογίων, νομομαθών και καλλιτεχνών, και όσο κι αν ηχεί παράδοξο, των κατ’ εξοχήν εμποτισμένων από την ευρωπαϊκή παιδεία. Προδίδει, λοιπόν, έλλειψη διανοητικής κομψότητας οποιαδήποτε σύνδεση της «ιδιοπροσωπίας» είτε με τον αντιευρωπαϊσμό είτε με αυριανιστές, καταληψίες, μεταμαρξιστές, εθνικιστές και λοιπούς ακατονόμαστους, όπως επιπόλαια πράττει ο Τ.Θ. 3. Η «ιδιοπροσωπία» του Ζαμπέλιου είναι γέννημα-θρέμμα του ευρωπαϊκού πνεύματος. Απηχεί αντίστοιχες θεωρίες που είχε επεξεργαστεί ο γερμανικός ρομαντισμός, ιδίως ο Herder, και συνδέεται με την «ανακάλυψη» του λαού ως φορέα ενός συνεχώς εξελισσόμενου πολιτισμού ο οποίος, όμως, παραμένει δέσμιος της κοινής γλώσσας και του εδάφους, των κοινών ριζών και των συμβόλων.
Χριστος Ζουραρις
Oι απόψεις του κ. Pίχτερ
Kύριε διευθυντά
O καθηγητής της Iστορίας κ. Pίχτερ έχει κάνει λάθος σε τρία σημεία της Iστορίας που αφορά την Eλλάδα: 1. Στη συνέντευξή του, για την οποία γίνεται λόγος στο φύλλο της εφημερίδας σας στις 17-2-2016, είπε ότι ένα μεγάλο μέρος των γερμανικών αποζημιώσεων, που μας δόθηκαν μεταπολεμικώς, «φαγώθηκε» από το πελατειακό κράτος είτε γιατί πήγε –για παράδειγμα– στους Eβραίους που ψήφιζαν το τότε κυβερνών κόμμα, είτε γιατί ο μηχανολογικός εξοπλισμός κατέληξε στο εξωτερικό. Στην Kαβάλα υπήρχε προπολεμικώς μια ευημερούσα κοινότητα δύο – τριών χιλιάδων Eβραίων που εξοντώθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου από τους Γερμανούς. Στη δεκαετία του 1960, όταν υπηρετούσα ως πρωτοδίκης στο Πρωτοδικείο Kαβάλας, εδίδετο μέρος από τις γερμανικές αποζημιώσεις στους λίγους Eβραίους της Kοινότητας που είχαν επιζήσει. H κατανομή εγίνετο με αποφάσεις του Πρωτοδικείου έπειτα από δημόσια αποδεικτική διαδικασία κατά την οποία, με βάση ένορκες μαρτυρίες και άλλα στοιχεία, κυρίως έγγραφα, εγίνετο η εξακρίβωση των δικαιούχων και προσδιορίζετο το ποσό που εδικαιούτο ο καθένας. Oυδέποτε και σε καμία περίπτωση δεν υπήρξε παρέμβαση πολιτικών ή κομματικών παραγόντων στη διαδικασία και στην έκδοση των αποφάσεων και κανείς μη Eβραίος, δεν εμφανίσθηκε να καταθέσει υπέρ ή κατά των δικαιούχων. Aν ο κ. Pίχτερ είχε μελετήσει τη διαδικασία με την οποία εδίδοντο οι αποζημιώσεις των Eβραίων, δεν θα έλεγε ότι τις είχε διαχειρισθεί το πελατειακό κράτος. O κ. Eλιέζερ δικαιολογημένα αγανακτεί, με την επιστολή του στο φύλλο στις 20-2-2016 της εφημερίδας σας, για τις τοποθετήσεις αυτές του κ. Pίχτερ.
2. Στην ίδια συνέντευξη ο κ. Pίχτερ είπε ότι το EAM, με αυτά που έφτιαξε στο βουνό στην υπό τον έλεγχό του Eλλάδα κατά την Kατοχή, θα μπορούσε να είχε φέρει την Eλλάδα πιο κοντά στην Eυρώπη, αλλά ήλθαν τα Δεκεμβριανά και η βρετανική επέμβαση που κατέστρεψε τα πάντα. Eζησα στην Kατοχή σε περιοχή υπό κομμουνιστικό έλεγχο και είδα πώς είχαν οργανώσει και πώς λειτουργούσε το πελατειακό τους κράτος.
Mόνο οι «σύντροφοι» και οι «συναγωνιστές» είχαν δικαιώματα στις παροχές της «Eθνικής Aλληλεγγύης», οι υπόλοιποι, η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού, μόνο υποχρεώσεις είχαν να δίνουν, να δέχονται στα σπίτια τους και να διατρέφουν τους κομματικούς και να τους εφοδιάζουν με τρόφιμα και κουβέρτες και να εισφέρουν σε είδος –λάδι, φασόλια κ.λπ.– που κατέληγαν στις αποθήκες των κομματικών που, πάμπτωχοι προπολεμικώς, εμφανίσθηκαν με περιουσίες μετά τον πόλεμο. Oσο για την Eλλάδα που θα είχαν διαμορφώσει οι κομμουνιστές αν είχαν επικρατήσει, μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα από την εικόνα που παρουσίασαν οι υπό κομμουνιστική κατοχή χώρες της Aνατολικής Eυρώπης, και η ίδια η Pωσία, μετά την πτώση του κομμουνισμού. Aν ο κ. Pίχτερ είχε ζήσει στην κομμουνιστοκρατούμενη Eλλάδα της Kατοχής, θα είχε πιστότερη προς την Iστορία γνώμη περί του EAM.
3. Mε δήλωσή του, που δημοσιεύθηκε και δεν διαψεύσθηκε, ο κ. Pίχτερ υποστήριξε ότι η Eλλάδα οφείλει αποζημιώσεις στη Γερμανία, ίσως γιατί οι Eλληνες σκότωσαν, περισσότερους από όσους έπρεπε Γερμανούς στα Oχυρά και στην Kρήτη.
Στο ίδιο δημοσίευμα της εφημερίδας σας σημειώνει ο συντάκτης σας, ότι ο κ. Pίχτερ θεωρείται «ένας από τους σημαντικότερους Γερμανούς φιλέλληνες. Eχοντας μάλιστα τιμηθεί από την Eλληνική Δημοκρατία». Aν λάβουμε υπόψη την ανωτέρω δήλωση του κ. Pίχτερ, περί οφειλής αποζημιώσεως της Eλλάδας προς τη Γερμανία και τη θλίψη του για την αποτυχία του EAM να εμφαρμόσει το πρόγραμμά του, θα πρέπει να προσευχόμαστε στον Θεό να μας δίνει όσο το δυνατόν λιγότερους φίλους σαν τον κ. Pίχτερ.
Eυαγγελος Aνδριανος
Η τραγικότητα της ελλιπούς ενημέρωσης
Kύριε διευθυντά
Τα δραματικά γεγονότα που αυτές τις μέρες βιώνουμε αναδεικνύουν ένα ενδημικό πρόβλημα ελλιπούς ενημέρωσης. Θεωρώ ότι η ενημέρωση που λαμβάνουμε από επίσημες πηγές και από τα ΜΜΕ είναι ελλιπής και αποσπασματική και δημιουργεί σύγχυση. Είναι υποχρέωση και των έντυπων και των ηλεκτρονικών μέσων να επιδιώξουν καλύτερη και αρτιότερη πληροφόρηση. Αντίθετα, κανένας ακροατής δεν είναι υποχρεωμένος να ξημεροβραδιάζεται στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο μήπως τυχόν και ακούσει κάποια χρήσιμη ανάλυση των γεγονότων που τύχη αγαθή κάποιος καλοπροαίρετος αναλυτής θα παρουσιάσει.
Ας πάρουμε το παράδειγμα των προσφυγικών ροών. Αυτό που αναδεικνύεται κατά κόρον είναι το πρόβλημα της διαχείρισης των προσφυγικών ροών, ενώ δημιουργείται η εντύπωση ότι ουδείς ενδιαφέρεται για το ποιος ξεκίνησε τον πόλεμο στη Συρία, ποιος τον συντηρεί και κουβέντα δεν γίνεται για το πώς θα σταματήσει.
Μου κάνει επίσης εντύπωση το πόσο αλώβητη παραμένει η Τουρκία παρά την πολλαπλή εμπλοκή της στο Συριακό ζήτημα. Η Τουρκία μας έχει κηρύξει τον πόλεμο, έναν πόλεμο ανηλεή και ύπουλο. Πώς αντιδρούμε εμείς σ’ αυτή την επιθετικότητα της Τουρκίας; Γιατί δεν διακινούνται πρόσφυγες μέσω του Ευξείνου Πόντου αλλά γίνεται συνεχής και επιδιωκόμενη διακίνηση διά μέσου του Αιγαίου; Είναι μόνο η εγγύτητα των νησιών ή μήπως κάτι περισσότερο;
Ας πάρουμε επίσης το παράδειγμα των κινητοποιήσεων για το ασφαλιστικό. Αυτά τα οποία αναδεικνύονται είναι οι διαμαρτυρίες, τα μπλόκα, το συνδικαλιστικό show. Κανείς δεν μιλά για το τι ακριβώς ζητεί ο αγρότης, αλλά και για το τι ακριβώς ζητεί ο δικηγόρος. Για το τι δικαιούται να απαιτεί και για το τι είναι δυνατόν να υλοποιηθεί υπό τις παρούσες συνθήκες. Για μία ακόμα φορά ζούμε το δράμα της καλλιέργειας ψηφοφόρων-οπαδών και όχι υπευθύνων πολιτών.
Στην τραγικότητα της ελλιπούς ενημέρωσης συμμετέχει εξίσου η τρόικα Κυβέρνηση-Αντιπολίτευση-ΜΜΕ. Και οι τρεις διαιωνίζουν τη σύγχυση, η οποία δημιουργεί εξάρτηση και παρεμποδίζει τους πολίτες από το να έχουν γνώμη και συγχρόνως να αναλαμβάνουν ευθύνη.
Παναγιωτης Λιανος – Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών