«Οι εναλλακτικές της Ευρώπης είναι ή πολλές Ειδομένες ή συμφωνία με την Τουρκία». Με τη φράση αυτή Ευρωπαίος αξιωματούχος εμφατικά αποτύπωσε χθες το βράδυ την κρισιμότητα της συγκυρίας και την αγωνία των Βρυξελλών για μία συμφωνία, στην οποία επενδύουν πολλά –πολλοί τη θεωρούν μονόδρομο– για την αντιμετώπιση της προσφυγικής – μεταναστευτικής κρίσης. Ουσιαστικά, σύμφωνα με τον ίδιο αξιωματούχο, οι προσδοκίες από την επίτευξη της συμφωνίας και από την υλοποίησή της, που ήδη θεωρείται ένα εξαιρετικά απαιτητικό στοίχημα, με αυξημένες ευθύνες και εμπλοκή για τη χώρα μας, είναι δύο: η Τουρκία να καταστεί το κέντρο διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου προς την Ευρώπη, όσον αφορά τους Σύρους πρόσφυγες και, παράλληλα, η Ελλάδα, ως εξωτερικό σύνορο, να διαχειριστεί αποτελεσματικά τον όγκο των υπολοίπων μεταναστών που θα φθάνουν στο έδαφός της.
Από ευρωπαϊκής πλευράς διαμηνύεται ότι «η Ελλάδα δεν θα αφεθεί μόνη της σε αυτή την πρωτόγνωρη διαδικασία». Βεβαίως, μένει να αποσαφηνισθούν κρίσιμες παράμετροι, όσον αφορά τις διαδικασίες παροχής συνδρομής από την Ε.Ε. Και, κυρίως, όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα έναρξης ισχύος της συμφωνίας. Παράλληλα, ενώ αναγνωρίζεται ότι η χώρα μας θα κληθεί να διαχειριστεί μία πρωτόγνωρη διαδικασία, που συμπυκνώνεται στην παροχή δυνατότητας αιτήματος ασύλου σε όσους εισέρχονται σε ελληνικό έδαφος και την ταχεία εξέταση του αιτήματος αυτού, αναφέρεται, επίσης, ότι δεν υπάρχει αντίστοιχο προηγούμενο πουθενά, που να αφορά τόσο μεγάλους αριθμούς. Μόνο σε ορισμένα αεροδρόμια της Γερμανίας υπάρχει fast track διαδικασία εξέτασης αίτησης ασύλου, που μάλιστα ολοκληρώνεται εντός ωρών, αλλά για την περίπτωση της Ελλάδας εκτιμάται ότι στην καλύτερη περίπτωση η διαδικασία αυτή θα διαρκεί μερικές ημέρες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, είναι πρόδηλη η αγωνία της Αθήνας να διασφαλισθεί ότι η όλη διαδικασία θα υλοποιηθεί εντός του πλαισίου που επιβάλλει το διεθνές δίκαιο και σε συνάφεια με τη Συνθήκη της Γενεύης, προκειμένου να μην εκτεθεί η χώρα σε νομικές επιπλοκές.
Βεβαίως, στο σύνολό του ο ευρωπαϊκός σχεδιασμός και όσα προβλέπονται και συζητήθηκαν χθες στις Βρυξέλλες θα πρέπει να συμφωνηθούν με την Αγκυρα και η σχετική διαδικασία διαπραγμάτευσης θα συνεχισθεί σήμερα. Προηγήθηκε ένας μαραθώνιος διαβουλεύσεων στο εσωτερικό της Ε.Ε., προκειμένου να γεφυρωθούν οι επιμέρους διαφορές και να επιτευχθούν συγκλίσεις ανάμεσα σε πολύ διαφορετικές και ετερόκλητες προσεγγίσεις των κρατών-μελών, καθένα από τα οποία βλέπει τη συμφωνία και τη νέα σχέση που μπορεί να προκύψει μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας με βάση τις δικές του επιδιώξεις και συμφέροντα.
Κομβικό σημείο στην όλη διαδικασία είναι, βεβαίως, η στάση της Κύπρου έναντι του αιτήματος της Αγκυρας να ανοίξουν τα διαπραγματευτικά κεφάλαια που έχει «κλειδώσει» η Λευκωσία, ενώ είναι κοινός τόπος ότι διάφορες χώρες καλύπτουν τη δική τους διαφωνία στο ξεπάγωμα της διαπραγματευτικής διαδικασίας πίσω από τις κυπριακές ενστάσεις. Το άλλο μεγάλο ζήτημα είναι η χορήγηση βίζας για τους Τούρκους που ταξιδεύουν στην Ε.Ε., θέμα που επίσης συνάντησε αντιδράσεις, ιδιαίτερα με την επιμονή της Αγκυρας η σχετική διαδικασία να επισπευσθεί. Και για το θέμα αυτό, οι οριστικές αποφάσεις μετατίθενται για σήμερα, καθώς ο Τούρκος πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου αναμένεται να παρουσιάσει στους Ευρωπαίους ηγέτες τις θέσεις της Αγκυρας. Αναχωρώντας για τις Βρυξέλλες, ο κ. Νταβούτογλου είχε δηλώσει πως «δεν πρόκειται να δεχθούμε καμία πρόταση, η οποία θα μετατρέψει την Τουρκία σε ανοιχτή φυλακή μεταναστών».